16. Dezember: Datum/Tied

Dezember is de 350. Dag in den Gregoriaanschen Klenner und de 351. Dag in Schaltjohren.

Politik un Sellschop

• 1404: Wilhelm VI. ut dat Huus Bayern warrt Graaf vun Holland
• 1431: De engelsche König Heinrich VI. warrt in’t Öller von 10 Johr to’n König von Frankriek kröönt.
• 1526: Ferdinand I. warrt in Bratislava vun de Stännen vun Ungarn to'n König vun Ungarn wählt.
• 1653: De eerste schrevene Verfaten von England (Instrument of Government) warrt verkünnt.
• 1653: Oliver Cromwell warrt Lord Protector vun England, Schottland un Irland
• 1740: Friedrich de Grote lett dat to Öösterriek hörend Slesien besetten.
• 1761: Na veer Maanden Belagern kapituleert de preuß’sche Fasten Kolberg in’n 7-johrig Krieg.
• 1773: Ut Protest gegen de engelschen Tollgesetten entern Mannslüde, de sik as Indianers utstaffeert harrn, de Teeschepe vun de East India Company in'n Haben vun Boston un smeten 342 Kisten mit Tee över Boord. Düsse Aktschoon kreeg later den Naam „Boston Tea Party“ un bedüüd för de amerikaansche Unafhängigkeit dat, wat de „Storm up de Bastille“ för Frankriek bedüden dö.
• 1838: De Buren ünner Andries Pretorius slagt de Zulu in de Slacht von Blood River.
• 1938: Adolf Hitler leggt dat Mudderkrüüz up as Utteknung för Mudders mit veele Kinner.
• 1944: In’n Tweeten Weltkrieg fangt de Ardennenoffensiv an.
• 1951: In de Länner Württemberg-Baden, Württemberg-Hohenzollern un Baden stimmt all Wahlberechtigten för de Vereenigen jümmer Länner to dat Bunnsland Baden-Württemberg, dat an’n 15. April 1952 denn grünnt warrt.
• 1990: Jean-Bertrand Aristide winnt mit grote Mehrheit de eersten demokratschen Präsidentenwahlen in Haiti.
• 1991: Kasachstan verklort sien Unafhangigkeit von de Sowjetunion.

Weertschop

• 1863: Gerard Adriaan Heineken köfft de Broeree De Hooiberg in Amsterdam. De Broeree warrt en vln de gröttsten in de ganze Welt.
• 1948: In Frankfort an’n Main nehmt de Kreditbank för den Weederopbo ehr Arbeid för dat Ümsetten von den Marshallplaan op.
• 1995: In Madrid ennt en Drapen von den Europääschen Raat, worop de Eenheiten „Euro“ un „Cent“ fastleggt worrn sünd.

Kunst, Kultur un Bowark

• 1835: De komische Oper L'Éclair von Fromental Halévy warrt in Paris ooropföhrt.
• 1893: De 9. Sinfonie Aus der neuen Welt in e-Moll Opus 95 von Antonín Dvořák warrt in New York ooropföhrt.
• 1941: De Film Quax, der Bruchpilot hett in Hamborg Premiere.
• 2000: De ZDF-Hitparade warrt to’n letzten mal senndt.

Wetenschoppen un Technik

• 1910: Bi en unfreewillig Flaagtest mit de Coanda-1910 deckt de rumäänsch Physiker un Aerodynamiker Henri Marie Coandă den Coandă-Effekt op.
• 1957: In dat Forscherzentrum Dresden-Rossendorf warrt de eerste Atomreaktor von de DDR in Betrieb nahmen.
• 1965: De NASA scheet mit en Delta-Rakete de Ruumsond Pioneer 6 los in Richten na de Sünn.
• 1967: An de Stanford University schafft en Grupp von Forschers üm Arthur Kronberg, reduplizeerbar DNA to isoleeren.
• 1985: In Birkenfeld warrt de Stefan-Morsch-Stiften to’n Fördern von Middel un Methoden gegen Leukämie- un Tumorsüüken inricht.

Katastrophen

• 1631: De Vesuv brickt ut un köst 4.000 Minschen dat Leven.
• 1796: Dat Lienenschipp Séduisant geiht vör Brest ünner. Dorbi kommt 680 Minschen üm.
• 1900: Dat Schoolschipp Gneisenau geiht in’n Storm vör Málaga ünner. 40 Mann von de Mannschop kommt üm.
• 1902: In Turkestan köst en Erdbeven mit de Magnitude M_S = 6,4 ca. 4.500 Minschenleven.
• 1920: En Erdbeven mit Magnitude M_S = 8,6 in de Provinz Ganshu in China fordert 200.000 Dode.
• 1966: Dat süüdkoreansch Fährschipp Namjung-Ho geiht ünner: 270 Dode.
• 1991: Dat ägyptsch Fährschipp Salem Express löpt op en Riff un geiht ünner. Dorbi starvt 700 von 900 Lüüd an Boord.
• 2014: Bi en Terroranslag in dat pakistaansch Peschawar keemen mindestens 141 Minschen to Dood, dorünner mindestens 132 Kinner.

• 869: Yōzei, 57. Kaiser von Japan
• 1770: Ludwig van Beethoven, düütsch Komponist († 1827)
• 1775: Jane Austen, engelsche Schrieversche († 1817)
• 1775: François Adrien Boieldieu, franzöösch Opernkomponist († 1834)
• 1776: Johann W. Ritter, düütsch Physiker.
• 1790: Leopold I., eerste König von Belgien.
• 1826: Giambattista Donati, italiensch Astronom.
• 1832: Wilhelm Foerster, düütsch Astronom († 1921)
• 1857: Edward Barnard, US-amerikaansch Astronom.
• 1872: Anton Iwanowitsch Denikin, russisch General († 1947)
• 1887: Johann Radon, öösterrieksch Mathematiker.
• 1909: Milan Vidmar, sloweensch Ingenieur un Schachspeler († 1980)
• 1924: Kurt Gscheidle, düütsch Politiker († 2003)
• 1933: Reimer Bull, plattdüütsch Schriever († 2012)
• 1935: Horst Backat, düütsch Radrennfohrer
• 1935: Nelson Pessoa, brasiliaansch Springrieder
• 1938: Liv Ullmann, norwegsch Schauspelerin
• 1942: Harm Dallmeyer, düütsch Politiker un Bundsdagsafordneter († 1983)
• 1950: Roy Schuiten, nedderlannsch Radrennfohrer († 2006)
• 1964: Anfissa Reszowa, sowjeetsch Biathletin un Skilanglöperin († 2023)
• 1964: Heike Drechsler, düütsch Lichtathletin un Olympiawinnerin
• 1971: Paul van Dyck, düütsch DJ un Musiker
• 1969: Adam Guy Riess, US-amerikaansch Astronom un Nobelpriesdräger
• 1972: Nicole Haislett, US-amerikaansch Swemmerin
• 1988: Mats Hummels, düütsch Footballnatschonalspeler

• 705: Wu Zetian, Kaiserin von China
• 882: Johannes VIII., Paapst (* vör 852)
• 1692: Antonio Carneo, veneziaansch Maler (* 1637)
• 1779: Go-Momozono, 118. Kaiser von Japan.
• 1859: Wilhelm Grimm, düütsch Sprakenwetenschoppler un Määrkensammler.
• 1940: William Wallace, schottisch Komponist, Musikschriever un Oogendokter (* 1860)
• 1945: Sigmund Hein, öösterrieksch Lepidopteroloog (* 1868)
• 1998: Franz K. Opitz, Swiezer Kunstmaler, Fotograf, Dichter, Musiker un Schriever
• 2001: Stefan Heym, düütsch Schriever un Journalist.
• 2003: Aglaja Schmid, österrieksch Schauspelerin un Synchroonsnackerin (* 1926)
• 2005: Kenneth Bulmer, britsch Schriever
• 2011: Bob Brookmeyer, US-amerikaansch Jazzmusiker (* 1929)
• 2020: Peter Wilhelm Dröscher, düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Rhienland-Palz (* 1946)
• 2022: Hans-Peter Hallwachs, düütsch Schauspeler, Synchroon- un Hörspeelspreker (* 1938)