Fering

Et Fering kan mit et Öömrang, et dialekt van Amrum, as ien dialekt van et Noordfries zien wodden. Van de twie dialekten is bi'jgelieks ien woordenboek, et Fering-Öömrang wurdenbuk.

Ongeveer 3000 meensken spreken et dialekt. Et grootste diel van de sprekers woont op et westelike diel van et eilaand Föhr. Dat is ok et ienigste diel van hiel Noord-Frieslaand waor een meerderhied van de bevolking Friestaolig is. In et westen van et eilaand is et sprekersantal stabiel, an de zuudkaant het et Fering de laeste jaoren een betien terrein wonnen. Et antal sprekers van et Öömrang zol ongeveer 600 wezen.

Ien van de eerste schriftelike overleveringen is de vertaeling van Martin Luther zien Kleine Kattegesisme rond et jaor 1600. Ok de ooldste Noordfriese tekst komt van Föhr. Die tekst wodde in de 19e iew schreven, mar de ballade A bai a reder stamt waorschienlik uut de 15e of 16e ieuw.

Omdat et Fering zo bot op et Öömrang liekt, bin d'r veur beide dialekten ien literatuur. Veur de verschillegies, die klein bin, wodt alle ruumte geven. Bi'j Noordfriisk Instituut heurt et Fering-Öömrang mit et Mooring en et Sölring tot de drie belangriekste publikaosietaelen waorin de meerste boeken verschienen.

De leste jaoren het et Fering mit Friisk Funk ok een daegeliks radioprogramma.

Taelorganisaosies veur et Fries van Föhr bin de Fering Ferian en de Ferring Stiftung.

Et onderstaonde veurbeeld is een beriemde vertaeling van Wilhelm Busch' Max und Moritz.

Maks an Moorits

En wurd fööruf

Och, wat feit ‘em faan fülk biaren
föl tu leesen an tu hiaren,
so, nü tu’n bispal uk
Maks an Moorits uun das buk,
wat, uunsteed ham nü mä liaren
noch tu’n guuden tu bekiaren,
flooksis noch diarauer huanet
an diarauer hiamelk spuanet. –
Jä, mä sok fülk iarigdun,
diarmä as ham gau tu hun! –
Mensken piare an uk tiaren,
aapler, plumen steel an peeren –
diarbi hee ham’t uu so net.
Det’s uk ei so föl fertret
üüs uun sark of uk uun skuul
stal tu saten üüb a stuul. –
Naan, uu naan! Wat skel wel skä,
wan ik üüb at aanj nü sä!! –
Naan, det wiar en iarig ding,
üüs det Maks an Moorits ging.
Diaram as, wat jo nü drewen,
hir apteekend an beskrewen.