Ua abalanxa ó abalanxe (de l francés avalanche) ye un fenómeno que se berefica quando ua massa acumulada de niebe de repiente se mobimenta de forma rápida i biolenta i bai an direçon al bal.
Durante la decida, la massa carrega cada beç mais niebe i puode arrastrar arbles, peinhas i custruçones houmanas, atengindo até 160 quilómetros por hora. Este çtacamiento de massas de niebe puode ser porbocado por dibersas causas, cumo la passaige de squiadores, l'açon de airaçadas, porpagaçon de l sonido etc.
L'alta periculosidade de las abalanxas faç cun que an zonas de risco crien-se specíficas ounidades de perbençon, qu'ousérban i analísan las cundiçones meteorológicas i de la niebe para abaluar l risco. An muitos causos, ye necessairo porbocar l çlizamiento cuntrolado de las massas de niebe anstables por meio de cargas splosibas.
Por stenson de sentido, hoije ua abalanxa puode tamien seneficar la rápida queda de peinhas ó lhama. Ne l causo d'abalanxa de peinhas, las causas normalmente son terramotos i pequeinhos abalos sísmicos. Yá quando hai ua abalanxa de lhama, esta puode ser causada pul derretimiento de la niebe i cunsequente mistura cula tierra ó mesmo an costielhas sin niebe i atingida por fuortes chubas. De forma giral, las abalanchas de lhama stan lhigadas a l'eiroson de l terreno i çmatamiento de bosques i matas nas zonas mais íngremes de muntanhas i morros.
An muntanhas cubiertas por manto neboso, l risco d'abalanxas ye mui baixo an costielhas cun menos de 25 ó mais de 60 graus d'anclinaçon. L risco maior se ancontra an costielhas cun anclinaçon antre 35 i 45 graus, ategindo l mais alto risco cun 38 graus. Ye justamente l'esta anclinaçon que la prática de l squi se bei mais faborecida, lhebando la tragédias qu'acuntécen anualmente tanto ne l heimisfério Norte cumo ne l Sul.
Na Ouropa, l risco d'abalanxas ye aferido outelizando-se la seguinte scala, adotada zde abril de 1993, sustituindo squemas anteriores nun padronizados. An maio de 2003 la tabela fui atualizada para oumentar sue ouniformidade i percison.
Niblede risco | Stablidade de la massa de niebe | Risco d'abalanxa |
---|---|---|
1 - Baixo | La niebe ye mui stable. | L'oucorréncia d'abalanxas ye mui amprobable, eiceto quando grandes massas caen an costielhas stremas. Abalanxas spontáneas ténen cunsequéncias menores, normalmente an sigurança. |
2 - Lhemitado | Alguas costielhas ténen algua anstablidade, anquanto que na maiorie deilhas hai stabelidade de la massa de niebe. | Abalanchas puoden acuntecer quando hai ua fuorte percepitaçon ó abalo macánico nua zona specífica. Grandes abalanxas spontáneas son mui ralas. |
3 - Médio | An alguas costielhas la niebe puode star moderadamente anstable. | Abalanchas puoden ocorrer an alguas costielhas mesmo cun lhebes percepitaçones de niebe ó abalos macánicos. Abalanxas de tamanho médio l lhigeiramente grande puoden acuntecer spontaneamente. |
4 - Alto | Na maiorie de las costielhas la niebe ye anstable. | Abalanxas dében acuntecer mesmo cun pequeinhas percepitaçones de niebe ó abalos macánicos. An alguns lhugares, abalanxas de tamanho médio i grande son speradas. |
5 - Altíssimo | La niebe ye an sue generalidade anstable. | Até mesmo an costielhas de pouca anclinaçon puoden acuntecer abalanchas spontáneas. |
Na física ye l porcesso nun gáç an qu'hai un campo eilétrico, i que cunsiste na multeplicaçon de l númaro de íons i eilétrons formados nun eibento eionizante, grácias als choques einelásticos seguidos de ls íones acelarados pul campo culas moléculas de l gáç.
An eiletrónica, eisiste l fenómeno de la abalanxa térmica que ye l'outoçtruiçon de cumponentes qu'acuntece por bies de l oumiento dua corriente parasita chamada corriente de fuga, que çcuntrolada oumenta la temperatura de l cumponente, i an funçon de l'oumiento de la temperatura, oumenta la corriente de fuga, formando un sistema outoalimentado até l'outoçtruiçon.
This article uses material from the Wikipedia Mirandés article Abalanxa, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Cuntenido çponibelizado ne ls termos de la CC BY-SA 4.0, salbo andicaçon an cuntrairo. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Mirandés (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.