L clima cumprende ls dibersos fenómenos climáticos que acuntece na atmosfera de la Tierra.
Fenómenos cumo frente fries, tormientas, furacones etc stan associados tanto a las bariaçones meteorológicas preditas pulas lheis físicas detreminísticas, assi cumo a un cunjunto de bariaçones aleatórias de ls eilemientos meteorológicos (temperatura, precipitaçon, bento, houmidade, presson de l aire) cuja percipal ferramienta de ambestigaçon ye la statística. L clima premite reunir semelhanças an bárias regiones de la Tierra atrabeç de tipos specíficos de clima adonde son cunsidradas las bariaçones médias de ls eilemientos meteorológicos al lhargo de las staçones de l anho nun período de, por eisemplo, 30 anhos.
La defeniçon pul glossário IPCC ye: Clima, nun sentido restrito ye giralmente defenido cumo “tiempo meteorológico médio”, ó más percisamente, cumo la çcriçon statística de quantidades relebantes de mudanças de l tiempo meteorológico nun período de tiempo, que bai de meses a milhones de anhos. L período clássico ye de 30 anhos, definido pula Ourganizaçon Mundial de Meteorologie (OMM). Essas cantidades son giralmente bariaçones de superfice cumo temperatura, precipitaçon i airaçadas. L clima nun sentido más amplo ye l stado, ancluindo las çcriçones statísticas de l sistema global..
La climatologie ye ua specializaçon de la pesquisa meteorológica i geográfica dedicada al studo i ambestigaçon de l clima an sous múltiplos aspetos. Nas ciéncias atmosféricas, la climatologie ambestiga las causas i las relaçones físicas antre ls defrentes fenómenos climáticos (por eisemplo, ambestiga ls fatores de las secas, einundaçones, óndias de calor, fenómenos El Niño/ENSO etc). Na geografie, la climatologie ye ua ferramienta de antendimiento de la relaçon de l home cun sou spácio ambiental, an particular culs fenómenos atmosféricos, de l qual el ye paciente (afligido por tormientas, furacones, tornados, anchientes i chenas etc) i causador (poluiçon, degradaçon ambiental, mudança climática debido eifeito-stufa etc). Esses dous puntos de bista, meteorológico i geográfico, cumpleméntan-se i nun puoden ser antendidos de forma apartada.
L tiempo meteorológico ye l tiempo atual ó tiempo a ser prebisto puls meteorologistas, que se stende ne l mássimo a 15 dies.
L clima ye l cunjunto de stados de l tiempo meteorológico que caratelízan l meio ambiente atmosférico dua cierta region al lhargo de l anho. L clima, para ser definido, cunsidra un subcunjunto de ls possibles stados atmosféricos i, para tal, percisa la análeze de muitos dados meteorológicos i ambientales. Por lharga série antende-se un período de dezenas de anhos. La Ourganizaçon Mundial de Meteorologie (WMO) recomenda 30 anhos pa la análeze climática.
La cuncepçon oureginal de l que ye clima fui antroduzida atrabeç de la análeze statística, de longo prazo, cunsidrada, talbeç ne l fin de l seclo XIX.
La noçon de clima ten mudado al longo de l seclo XX. Até meados de l seclo XX, l clima era cunsidrado "fixo" na scala de tiempo de 30 anhos i funcionaba cumo la base de la prebison de tiempo pa las regiones tropicales, anton bastante çcoincida. Ls trópicos éran cunsidrados regiones adonde l tiempo meteorológico serie regido pul clima tropical, esto ye, por bariaçones sazonales, por eisemplo, las "monçones" sazonales, i nun pulas bariaçones i flutuaçones diurnas associadas a las passaiges de frentes i ó persença de sistemas cumplexos de tormientas. Assi, l tiempo ne ls trópicos serie tierra perturbado por eibentos al calhas çtribuídos. La eisisténcia de fenómenos cumo "óndias de lheste" , sistemas cumbetibos de tormientas de la Zona de Cumbergéncia Antertropical (ITCZ) nun éran coincidos etc.
Hoije, ye más defícel dar ua definiçon de l clima baseada an períodos de 30 anhos, ambora séries de dados de 30 anhos séian quemuns. Nota-se, que al longo de amostras de la série temporal, puoden acuntecer bariaçones de l balor médio, andicando bariablidade climática. Parte dessas bariaçones ancuntradas al longo de las dezenas de anhos puode ser atribuída la causas antropogénicas. Por eisemplo, ls purmeiros anhos de l seclo XXI ténen sido más calientes que ls ancuntrados anteriormente na segunda metade de l seclo XX.
Un de ls purmeiros studos subre l clima, perpuosto por Wladimir Peter Köppen an 1900, fundamentaba-se ne l sentido de clima cumo fator de la dimenson geográfica. Nessa classeficaçon cunsidraba-se la begetaçon predominante cumo ua manifestaçon de las caratelísticas de l tierra i de l clima de la region, premitindo reunir bárias regiones de l mundo atrabeç de semelhanças de sue begetaçon, sendo coincida cumo "classeficaçon climática de Köppen-Geiger". An 1931 Charles Warren Thornthwaite antroduç ua nuoba classeficaçon que feturamente darien ourige a la "classeficaçon de l clima de Thornthwaite". Emmanuel de Martonne çtacou-se ne l studo de la geomorfologie climática. L sou studo subre porblemas morfológicos de l Brasil tropical-atlántico fui un de ls purmeiros trabalhos de geomorfologie climática, sendo coincida la "classeficaçon de l clima de Martonne".
Ls fatores climáticos son ls eilemientos naturales i houmanos capazes de anfluenciar las caratelísticas ó la dinámica dun ó más tipos de climas. Para que séian cumprendidos, percísan ser studados de forma anterdeciplinar pus un anterfire ne l outro. Son eilhes:
This article uses material from the Wikipedia Mirandés article Clima, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Cuntenido çponibelizado ne ls termos de la CC BY-SA 4.0, salbo andicaçon an cuntrairo. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Mirandés (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.