လ

အက္ခရ်ရုပ် အဳဂျပ် လ	အက္ခရ် ပရဝ်တဝ်-သေမိတိစ် လ	အက္ခရ် ဗြဟ္မီ လ	အက္ခရ် ဂြန္ထ လ	အက္ခရ် မန်ခေတ်လၟုဟ် လ
				လ

အက္ခရ် "လ" ဝွံ နူတမ် ကၠုင်နူ အက္ခရ်ဂြန္ထ နူဒေသဍုင်အိန္ဒိယသၠုင်ကျာ ဗွဲမဂၠိုင်ကော်ခဴစ အက္ခရ်ပလ္လဝ နူအေဒဳ (၅-၆) ဗွဝ်ကၠံရ။ အက္ခရ်ပလ္လဝဂှ် စောန်ဆက်ကၠုင် နူအက္ခရ်ဗြဟ္မဳ။တမ်မူလ အက္ခရ်ဗြဟ္မဳဂှ် တၠပညာတအ် လညာတ်ဟွံတုပ် ရေင်သကအ်ကီုလေဝ် လညာတ် Georg Bühler မဟီုလဝ် ဒဒှ်ရ အက္ခရ်ဗြဟ္မဳ နူတမ် မကၠုင်နူသေမိတိစ် (Semitic)ရ။ အတိုင်လညာတ်ညးမ္ဂး ပ္ဍဲၜိုတ် ဘဳသဳ ၆ ဗွဝ်ကၠံဂှ် ဗဗၞးတအ် ကေတ်အက္ခရ်ဂှ်တုဲ ညံင်ဂွံကိတ်ညဳ ကုရမ္သာင်သံသကြိုတ် ကေုာံ ပြကြိုတ်ဂှ် ညးတအ် ဖန်ဗဒှ်လဝ်ရ။ လညာတ်တၠပညာ မပ္တံကဵု G.R. Hunter, S.R. Rao, John Newberry ကေုာံ Krishna Rao တအ် ညာတ်ကေတ် အက္ခရ်ဗြဟ္မဳဂှ် နွံအဆက်တမ် နူကဵု အက္ခရ်/သင်္ကေတအိန္ဒူ (Indus script/Indus symbol) ရ။

လဂှ် နဒဒှ် ကၟက် (ကွက် လ) မွဲလေဝ် စကာကီုရ။ ဗီုမချူကွက်လ (ၠ) ဂှ် ပြံင်လှာဲကၠုင် နူမချူအက္ခရ်လ နကဵုဂၠံင်ပစူဂှ် ပြံင်လှာဲကၠုင်သိုက်က်တုဲ တ္ၚဲဏအ် ဒှ်အာ ၠ ရ။ နူကဵု ဗြဟ္မဳတေအ်ကီု သီုကဵု ပ္ဍဲခေတ်ပလ္လဝဂှ် နွံဆ လ ဟွံသေင်မ္ဂး ဠ မွဲမဓဝ်တုဲ ပတိတ်ရမ္သာင်ၜါ။ နကဵုမန်ရ ဒှ်ညးမဗဒှ်လဝ် ညံင်အက္ခရ် ဒှ်ၜါ ဒှ်မာန်ရ။ ဟိုတ်နူဂှ်ရ ၠ ပ္ဍဲကၟက်ဂှ် ဒှ်ဒၟံင် ဗျည်ရမ္သာင်ၜါ မပတိတ် ရမ္သာင်လ ကဵု ရမ္သာင် ဠ ဖိုဟ်ရ။ ယဝ်ရပံင်ကဵု ဗျည်ရမ္သာင်သာမ္ဂး ပ္တိတ်ရမ္သာင်သာ (ဠ)၊ တုဲ ယဝ်ရပံင်ကဵု ဗျည်ရမ္သာင်ဇြိုင်မ္ဂး ပ္တိတ်ရမ္သာင်ဇြိုင် (လ) ရ။ ဥပမာ ကၠ (ကဠ)၊ ခၠ (ခဠ)၊ ဂၠ (ဂဠ) မြဴသာ်ဝွံ ဒှ်တမ်ရ။ လ ကဵု ဠ ဝွံ ကာလကွက် ပံင်စုတ် ပ္ဍဲကဵုဗျည်တၞဟ်မ္ဂး ကလိဂွံ ရမ္သာင်မွဲမာန်ကီုရ။ အက္ခရ်လဂှ် ယဝ်ရ နွံလက္ကရဴ ဗျည်ပထမမ္ဂး ၜိုန်ရ ပတိတ်ရမ္သာင် ဠ ကီုရ။ ပ္ဍဲခေတ်သၠရိုတ်ဂှ် တၞဟ်န ဂွံတီ မပတိတ် ရမ္သာင်သာတုဲ သၟဝ်ဂှ် ကွက်စုတ် ှ ဗီုဏအ်လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ။ ဥပမာ ပလေဝ် ဂှ် ပတိတ်ရမ္သာင် (ပဠေဝ်) ပ္ဍဲသၠရိုတ် ဂွံဆဵု ညးချူ (ပလှေဝ်)ရ။