Юмызо

священник) - калыкыште кучылтмо ыҥ - религий культ пашаеҥ. Иудаизмыште юмызо мутым кучылтмашыште тӱткӧ лийман (кызыт иудаизмыште юмызо уке, раввин-влак юмызылан огыт шотлалт). Рим-католик, танле, моло христиан конфессийлаште юмызо - епископ ден дьякон кокласе чинан черкысе службым шуктышо еҥ. Епископ (архиерей) чиныште улшо айдемым юмызо лӱмдымаш - йоҥылыш.

Чимарий йӱлаште юмызо олмеш онаеҥ-влак улыт.

Православийыште

 

Епископ ден дьякон кокласе чинан черкысе службым шуктышо еҥ. Таинстве (рукоположений таинстве деч посна), да богослужений эртарен кертеш. Юмызым эше иере́й але пресви́тер (грекла πρεσβυτερος — кугыза, старейшина) лӱмдат. Юмызо чиным архиерей (епископ) рукоположений таинстве пуен кертеш. Тыглай юмызо да манак илыш дене илыше юмызылан (иеромонах) "Ваше преподобие" манын ойлат, протоирей, игумен ден архимандритлан - "Ваше Высокопреподобие". Калыкыште юмызым чӱчкыдын "бачышка" (батюшка) але "ача" лӱмдат, мутлан, Пагул ача, Миклай ача. Йотэлысе руш танле черкыште пелашан юмызылан "Ваше благословение" ойлат. Российыште юмызым калыкыште чӱчкыдын «поп» лӱмдат. XIX курым мучаш гыч тиде мут лӱмдылтыш семынат кучылталтеш. А 1755-1760 ийла марте тиде официалле званий лийын. Екатерина II-ын юмызо Иван Панфиловын тыршымыж дене кугыжаныш кагазлаште "священник" ден "протоирей" мут-влакым кучылташ тӱҥалыныт. Поп мут грек ылмысе "папас" (юмызо) мут гыч чоҥалтын. У грек йылмыште "паппас" - тиде "папа римысе".

Католицизмыште

 

Католик черкыште танле йӱла семынак юмызо-влак кокымшо кыдежан священстве радамыш пурат. Юмызо шым таинстве гыч визытым шуктен кертеш. Свяществе (хиротоний) да миропомазаний таинстве-влакым гына нунылан шукташ ок лий. Юмызыш айдемым епископ пурта. Православий семынак юмызо-влак тыште манак (шем духовенстве) да епархий юмызо-влаклан (ош духовенстве) шелалтыт. Католик черкын латин йӱлаште юмызо-влак целибат почеш илышаш улыт. Вес семын каласаш гын - пелаш деч посна. Эрвел католик черкылаште манак да епископ-влак гына целибат почеш илышаш улыт. Юмызылан католик-влак "ача" ("лӱм") манын ойлат. Юмызо-влак йӱла почеш сутаным чийышаш улыт. Литургий годым юмызо альбым, орнатым ("казула" эше лӱмдат) да столам чият.

Протестантизмыште

Протестантизм черке мерым кугыза (руш. старейшина) (пресвитер) да проповедник-влак вуйлатат. Проповедник юмызылан ок шотлалт, тудо службышто тырша. Проповедник-влакым министрант эше лӱмдат. Пресвитер ден министрант-влак консисторийыш пурат. Консисторий черкыш толшо-влаклан йодшыштлан вашмутым пуа, нунылан йӧн лийме дене полша. Протестантизмыште манак да монастырь-влак уке улыт.