Célebes: Islla d'Indonesia

Los primeros europeos en llegar a la islla fueron navegantes portugueses en 1512, y fueron ellos quien se refirieron a esta islla col nome de «Célebes». El significáu d'esti nome nun ye seguru; orixinalmente nun se refería a tola islla, pos los portugueses pensaben que Célebes yera un archipiélagu. El nome en bahasa indonesiu, «Sulawesi», probablemente vien de les pallabres sula (islla) y besi (fierro) y puede referise a la esportación histórica de fierro de los depósitos ricos en fierro del llagu Matano.

 

Nos años 1950, afayáronse muestres d'arte rupestre en cueves de la islla que representaben figures d'animales y contornes de manes. Les primeres dataciones envalorar d'una antigüedá d'aproximao 10 000 años. N'ochobre de 2014 l'equipu empobináu pol investigador Maxime Aubert presentó un trabayu que les envaloraba en 40 000 años, lo que les allugaría na mesma franxa temporal que les más antigües conocíes d'Europa: les d'Altamira y de la cueva cántabra d'El Castiellu n'España o les de Lascaux en Francia.

Na provincia de Célebes Central hai más de 400 megalitos de granitu. Los estudios arqueolóxicos realizaos datar ente'l 3000 e.C. y el 1300 d. C. Desconozse'l propósitu col que fueron construyíos. Alredor de 30 d'estos megalitos representen figures antropomorfas.

 

En xineru de 2016, un estudiu publicáu en Nature por Gerrit van den Bergh, de la Universidá de Wollongong, y otros paleoantropólogos, detalla l'afayu en Célebes de más de 200 ferramientes lítiques cerca de la llocalidá de Talepu d'una datación de siquier 118 000 años. Na islla nun hai restos de Homo sapiens d'antes de 40 000 años, asina que estos fragmentos de piedra indiquen qu'una especie humana desconocida habitó na islla.

Dende'l sieglu XVII la islla de Célebes foi parte de les Indies Orientales Neerlandeses, como yera conocíu lo qu'anguaño ye Indonesia sol gobiernu colonial de los Países Baxos.

Ye la oncena islla más grande del mundu, con una área de 174 600 km². Ta arrodiada, al oeste, por Borneo, al norte poles Filipines, al este poles islles Moluques y al sur por Flores y Timor. La islla tien una forma bien particular y distintiva, apoderada por cuatro grandes penínsules. La parte central ye por demás montascosa, polo que tradicionalmente les penínsules de la islla tán alloñaes una de la otra, yá que son más curties les comunicaciones per mar, que pelos caminos de la islla.

La islla ta estremada ye seis provincies:

• Gorontalo, con capital en Gorontalo
• Célebes Occidental, con capital en Mamuju;
• Célebes Meridional, con capital en Makassar;
• Célebes Central, con capital en Palu;
• Célebes Suroriental, con capital en Kendari;
• Célebes Septentrional, con capital en Esquitáu.

La más recién ye Célebes Occidental, que foi creada en 2004 segregándola de Célebes Meridional. Les ciudaes más poblaes de la islla son Makassar na mariña sudoccidental y Esquitáu na península del norte.

Islles menores

Dependen de les provincies de Célebes les siguientes islles principales:

• Islles Selayar: dependen de Célebes Meridional.
• Islles Sangihe: dependen de Célebes Septentrional.
• Islles Talaud: dependen de Célebes Septentrional.
• Islles Togian: dependen de Célebes Central.
• Islles Banggai: dependen de Célebes Central.
• Islla Buton: depende de Célebes Suroriental.
• Islla Muna: depende de Célebes Suroriental.
• Islla Kabaena: depende de Célebes Suroriental.
• Islla Wowoni: depende de Célebes Suroriental.
• Islles Tukangbesi: dependen de Célebes Suroriental.

 

La islla de Célebes atopar al pie de la llinia de Wallace, lo que fai que más del 50 % de les sos especies pertenezan al sureste asiáticu ente que'l restu venga de la rexón d'Australasia. 2290 km² de la islla tán incluyíos nel parque nacional de Lore Lindu.

Hai 127 especies de mamíferos conocíes en Célebes, 72 d'elles, esto ye un 69 % son endémiques, como la babirusa, el cuscús ursino de Célebes, el macacu negru crestado o'l macacu moru, lo que significa que nun s'atopen en nenguna otra parte del mundu. El mayor mamíferu nativu de Célebes ye'l anoa, una especie de búfalo de pequeñu tamañu.

En contraste la mayor parte de les especies d'aves si pueden ser atopaes n'otres islles, anque un 34 % son tamién reinales.

Coles mesmes, considérase que la presencia de la civeta malaya, la civeta de les palmeres común, el venáu de Timor y el puercuspín de Java deber a que fueron introducíos pol home.

Según el censu lleváu a cabu en 2000, la población de Célebes ye de 14.946.488 hab lo que representa un 7,25% de la población total d'Indonesia.

•   Wiki Commons acueye conteníu multimedia sobre Célebes.