Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens.
Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Gelaens is 'n Oas-Limburgs dialek, dat ze kalle in de Zuud Limburgse gemeinte Gelaen, wovan Awt-Gelaen, Lötterao, Kraonkel, De Kloes, Lèntjheuvel en Gelaen-Zuid deil oetmake. De Veldeke-krink Gelaen hilt zich bezig mèt de dialekte van Baek, Gelaen, Pöt en Sjènne.
Sjpelling van 't Gelaens in 't kort:
(Volges de basis van Huub Clerx, Bertha Paulissen-Willen en aangevöld door Pierre Vossen)
Algemein: In de óngersjtaonde veurbeelde zeen de euvereinkómmende Nederlandse weurd tösje häökskes gezat, dit óm dudelik te zeen in wat bedoeld is.
De klinkerteikes zeen wiej in 't Nederlands, 'n paar aparte teikes zeen:
Veurbeelde van meërklanke in Gelaense weurd zeen:
De mitklinkesj zeen wiej in 't Nederlands. Mer d'r zeen get biezunjere gevalle:
Es 't woord in 't Nederlands op 't eindj 'n d haet, blif die in 't Gelaens bewaard, ouch es die d in 't Gelaens door 'n j gevolg wirt.
Veurbeeld: hòndj (hond), landj (land), tandj (tand), bèd (bed).
Mer es 't Nederlands woord gein veurbeeld mèt d is, dan altied 'n t sjrieve.
Veurbeeld: kat (kat), rat (rat), wèt (wet).
Opgelèt: de Nederlandse wirkweurd die eindige op dt kómme in 't Gelaens plat neet veur.
Voorbeelden: jij wordt mót zeen du wirts, hij wordt mót zeen hae wurt.
De ónbeklemtoande vorm van 't Gelaense weurdje du (jij) is te.
Sjrief dat los van 't werkwoord, dus b.v.: deis te (doe jij), es te dat deis (als je dat doet), kumps te (kom je), es te kumps (als je komt), paks te (neem jij).
Sjrief altied 't (veur het) en 'n (veur een) en neet ut en un of et en en.
Geer of g'r, dat kènt alletweë.
Ein of 'n; normaal gebruuk g'r 'n, mer es g'r 't höbt euver 'n tèlwoord of es 'n zelfsjtèndig naamwoord beklemtoand mót waere, dan gebruuk g'r ein of eine. B.v. "ich höb mer ein hoes" of "dat dörp haet mer ein kirk" en "höbs dich 'ne hondj?" of "höbs dich mer eine hóndj?".
De Nederlandse oetgank -lijk wurt in 't Gelaens gesjreve es -lik. Dus: eindelik (eindelijk), meugelik (mogelijk), sjmakelik (smakelijk). De oetgank -lijke wurt likke b.v. sjmakelikke (smakelijke), meugelikke (mogelijke).
De lètter n aan 't eindj van Nederlandse wirkweurd en meëvoudige zelfsjtèndige naamweurd wurt naots gesjreve of sóms weggelaote. Veurbeelde: sjrieve (schrijven), wanjele (wandelen), spjraeke (spreken), balke (balken), metse (messen), nachte (nachten).
De letters en aan 't eindj van Nederlandjse meëvoudige zelfsjtendige naamweurd kómme biej diverse weurd neet veur. Veurbeelde: erm (armen), weurd (woorden).
De lètter s aan 't eindj van Nederlandse meëvoudige zelfsjtendige naamweurd wurt in 't Gelaens vervange door 'n e en/of sóms weggelaote. Veurbeelde: sjleutele (sleutels), taofele (tafels), naegel (nagels).
Ich (ik), doe (jij), te (je) b.v. biej has te, hae (hij), ziej (zij), veer (wij), geer (u), geer (jullie), mien(e) (mijn), dien(e) (jouw), zien(e) (zijn), häör(e) (haar), ug(ge) (uw), eur(e) (jullie).
Maond(j)ig, deensdig, goonsdig, dónderdig (sóms dónnesjdig), vriedig, zaoterdig, zóndig.
Jannewarie, fibberwarie, meërt, april(le), mei, juni, juli, augustus, september, oktoaber, november, december.
Ein, tweë, driej, veer, vief, zös, zeve, ach, neuge, teën, èllef, twellef, darteën, veërteën, viefteën, zösteën, zeveteën, achteën, neugeteën, twintig, dartig, veërtig, vieftig, zestig, zevetig, tachetig, neugetig, hónderd, doezend, miljoan, miljard.
Vraem weurd (internationaal weurd) waere in 't Gelaens bie veurkeur in de internationaal sjpelling gesjreve (gehandjhaafd), mer 't is neet zoa dats te die neet maogs verbastere. Veurbeelde: centrum, auteur, televisie (televizie maog ouch), diskette (disket maog ouch), computer (kompjoeter maog ouch), chatte, mailen, sms-en, enz.
This article uses material from the Wikipedia Limburgs article Gelaens, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). De inhawd is besjikbaar ónger de CC BY-SA 4.0 behauve is angers aangegeve. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Limburgs (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.