— Алтай юйюр0— Тюрк тилле00— Къыпчакъ группа000— Къуман-къыпчакъ тюбгруппа
Къралла: | Россия, Туркия, Къазакъстан, Къыргъызстан, АБШ |
Официал статусу: | Къарачай-Черкес бла Къабарты-Малкъар Республикала (Россия) |
Бютеу сёлешгенле: | 423 372(2020) |
Джазыу системасы: | кирилл алфавит (къарачай-малкъар алфавит), диаспорада латин алфавит |
Категориясы: | Алтай тилле |
ISO 639-1 | — |
ISO 639-2 | krc |
Бёлюмю: | |
Слоганы: | Википедия, эркин энциклопедия |
тюрлендириу |
Къарачай-малкъар тил — тюрк тилледен бириди. Къарачайлыла бла малкъарлыла сёлешген тилди. Эки диалектге бёлюнеди: къарачай-басхан-чегем («ч»-диалект) эмда малкъар («ц»-диалект). Россияда къарачай-малкъар тилде сёлешгенлени саны 303 минг адамды (2002 джыл халкъ тергеуге кёре).
Литература къарачай-малкъар тил, къарачай-басхан-чегем диалектни тамалында къуралгъанды. Джазыу система 1920-24 дждж. араб джазыуну тамалында болгъанды (аджам), 1924-36 дждж. латин алфавитни тамалында, 1936 джылдан бери — кирилл алфавит бла тамалланады.
Къарачай-малкъар тил, Къарачай-Черкес («Къарачай-Черкес Республиканы миллетлерини тиллерини юсюнден» Закон, 1996) бла Къабарты-Малкъар («Къабарты-Малкъар Республиканы миллетлерини тиллерини юсюнден» Закон, 1995) республикалада кърал тилди.
Къарачай-малкъар тилде «Къарачай» бла «Заман» газетле эмда «Минги тау», «Нюр», «Лячин» журналла чыгъадыла.
Бусагъатдагъы къарачай-малкъар алфавит (кесек тюрлениуле бла, 1936 джылдан бери хайырланады):
А а | Б б | В в | Г г | Гъ гъ | Д д | Дж дж | Е е |
Ё ё | Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Къ къ | Л л |
М м | Н н | Нг нг | О о | П п | Р р | С с | Т т |
У у | Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч | Ш ш | Щ щ | ъ |
Ы ы | ь | Э э | Ю ю | Я я | Ӏ ӏ | Ӏь ӏь | Ҥ ҥ |
Дж дж хариф Къарачай-Черкесияда хайырланады. Дагъыда Къарачай-Черкесияда 1970-чи джыллагъа дери Ў ў бла Нъ нъ (Нг нг харифни орнуна) харифле хайырланнгандыла, алай а тилни Къарачай-Черкесияда бла Къабарты-Малкъарда джюрюген вариантларын унификация этер умутда, бу харифле къоратылгъандыла.
Латин алфавит къарачай-малкъар тилге 1924 джыл къабыл этилгенди:
A a | B в | C c | Ç ç | D d | E e | F f | G g |
Ƣ ƣ | I i | J j | K k | Q q | L l | M m | N n |
N̡ n̡ | O o | Ө ө | P p | R r | S s | Ş ş | T t |
Ь ь | U u | V v | Y y | X x | Z z | Ƶ ƶ | Ӏ Ӏ |
Ӏь Ӏь |
1926 джылда харифлени тизгинлери тюрлендирилгенди эмда S̷ s̷ хариф къошулуннганды.
Бу, тилни юсюнден тамамланмагъан статьяды. Сиз болушургъа боллукъсуз проектге, тюзетиб эм информация къошуб бу статьягъа. |
This article uses material from the Wikipedia Къарачай-Малкъар (Qarachay-Malqar) article Къарачай-малкъар тил, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ичиндегиси, CC BY-SA 4.0 лицензиягъа кёре бериледи (башха белгиленмеген эсе). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Къарачай-Малкъар (Qarachay-Malqar) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.