ស៊ុន យ៉ាតសេន
ស៊ុន យ៉ាតសេន (ត្រូវបានគេស្គាល់ផងដែរដោយឈ្មោះផ្សេងទៀតជាច្រើន ; ថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៨៦៦ ដល់ថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩២៥) គឺជារដ្ឋបុរសជនជាតិចិន គ្រូពេទ្យ និងជាទស្សនវិទូនយោបាយ ដែលបានបម្រើការជាប្រធានាធិបតីបណ្តោះអាសន្នទីមួយនៃសាធារណរដ្ឋចិន និងជាមេដឹកនាំទីមួយនៃបក្សគួមីនតាង (គណបក្សជាតិនិយមនៃចិន)។ គាត់ត្រូវបានគេហៅថា បិតានៃប្រជាជាតិ នៅក្នុងសាធារណៈរដ្ឋចិន និង អ្នកនាំមុខនៃបដិវត្តន៍ នៅក្នុងសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតចិន សម្រាប់តួនាទីសំខាន់របស់គាត់ក្នុងការផ្តួលរំលំរាជវង្សឈីង ក្នុងអំឡុងពេលបដិវត្តស៊ីនហៃ ។ ស៊ុន គឺមានតែមួយគត់ក្នុងចំណោមមេដឹកនាំចិនសតវត្សទី២០ ដែលត្រូវបានគោរពយ៉ាងទូលំទូលាយដោយទាំងបក្សកុម្មុយនិស្តនៅចិនដីគោក និងគណបក្សជាតិនិយមនៅតៃវ៉ាន់ ។
បិតានៃសាធារណរដ្ឋចិន នាយករដ្ឋមន្ត្រីអស់កល្បនៃបក្សគួមីនតាង ស៊ុន យ៉ាតសេន | |
|---|---|
孫中山 | |
.jpg) រូបភាពរបស់ស៊ុន យ៉ាតសេន, រ. ១៩១១ | |
| បណ្ដោះអាសន្ន ប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋចិន | |
| ក្នុងការិយាល័យ ១ មករា ១៩១២ – ១០ មីនា ១៩១២ | |
| អនុប្រធាន | លី យ័នហុង |
| មុន | "ការិយាល័យត្រូវបានបង្កើតឡើង" |
| បន្ទាប់ | យ័ន ស៊ីកៃ |
| នាយករដ្ឋមន្ត្រីគួមីនតាង | |
| ក្នុងការិយាល័យ ១០ តុលា ១៩១៩ – ១២ មិនា ១៩២៥ | |
| មុន | "ការិយាល័យត្រូវបានបង្កើតឡើង" |
| បន្ទាប់ | ចាង រ៉េនជី (ឬ ជៀរម៉ាន់) |
| ព័ត៌មានលម្អិតផ្ទាល់ខ្លួន | |
| កើត | ស៊ុន តេ-មិង (孫德明) 12 November 1866 Cuiheng Village, Hsiangshan County, Kwangtung Province, Qing Empire |
| ស្លាប់ | 12 March 1925 (អាយុ 58 ឆ្នាំ) Peking Union Medical College Hospital, Peking, Republic of China |
| កន្លែងបញ្ចុះសព | Sun Yat-sen Mausoleum, Nanjing, Jiangsu, China |
| គណបក្សនយោបាយ | គួមីនតាង |
| ទំនាក់ទំនងនយោបាយ ផ្សេងទៀត | Chinese Revolutionary Party Chinese United League Revive China Society |
| ពន្ធភាព | Lu Muzhen (m. 1885 – 1915) Kaoru Otsuki (m. 1905 – 1906) Soong Ching-ling (m. ១៩១៥) |
| ដៃគូក្នុងស្រុក | Chen Cuifen (concubine; 1892–1925) Haru Asada (concubine; 1897–1902) |
| កូន | Sun Fo Sun Yan Sun Wan Fumiko Miyagawa |
| ការអប់រំ | University of Hong Kong (MD) |
| អាជីព | អ្នកនយោបាយ អ្នកនិពន្ធ គ្រូពេទ្យ |
| ពានរង្វាន់ | Grand Merit Order (awarded by President Yuan Shikai but declined by Sun himself) |
| ហត្ថលេខា (ចិន) |  |
| ហត្ថលេខា |  |
| សេវាយោធា | |
| ភក្ដីភាព |  សាធារណរដ្ឋចិន |
| សាខា/សេវាកម្ម | ទំព័រគំរូ:កងទ័ព |
| ឆ្នាំកាន់តំណែង | ១៩១៧–១៩២៥ |
| ឋានៈ | Generalissimo/Grand Marshal |
| សមរភូមិ/សង្គ្រាម |
|
លោកស៊ុន ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាមេដឹកនាំដ៏អស្ចារ្យបំផុតនៃប្រទេសចិនសម័យទំនើប ប៉ុន្តែជីវិតនយោបាយរបស់គាត់គឺជាការតស៊ូឥតឈប់ឈរ និងការនិរទេសជាញឹកញាប់។ បន្ទាប់ពីជោគជ័យនៃបដិវត្តន៍នៅឆ្នាំ១៩១១ លោកបានលាលែងពីតំណែងជាប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋដែលទើបបង្កើតថ្មីនៃប្រទេសចិន ហើយបានលះបង់តំណែងទៅ យ័ន ស៊ីកៃ ។ មិនយូរប៉ុន្មានគាត់បានទៅនិរទេសខ្លួននៅប្រទេសជប៉ុនដើម្បីសុវត្ថិភាព ប៉ុន្តែបានវិលត្រឡប់មករករដ្ឋាភិបាលបដិវត្តនៅភាគខាងត្បូង ដែលជាបញ្ហាប្រឈមចំពោះ ពួកមេទ័ពដែលគ្រប់គ្រងប្រទេសភាគច្រើន។ នៅឆ្នាំ១៩២៣ គាត់បានអញ្ជើញតំណាងនៃកុម្មុយនិស្តអន្តរជាតិ ទៅកាន់ទីក្រុងខេនតុន ( ក្វាងចូវ ) ដើម្បីរៀបចំគណបក្សរបស់លោកឡើងវិញ ហើយបានបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពដ៏ផុយស្រួយជាមួយបក្សកុម្មុយនិស្តចិន ។ លោកមិនបានរស់នៅដើម្បីឃើញគណបក្សរបស់គាត់បង្រួបបង្រួមប្រទេសក្រោមការស្នងតំណែងរបស់លោកគឺឈៀង កៃសេក នៅក្នុងបេសកកម្មភាគខាងជើង ។ លោកបានស្លាប់នៅទីក្រុងបុីជីន ( ប៉េកាំង ) ដោយជំងឺមហារីកថង់ទឹកប្រមាត់ នៅថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩២៥
កេរដំណែលសំខាន់របស់ស៊ុនគឺជាទស្សនវិជ្ជានយោបាយរបស់គាត់ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាគោលការណ៍បីនៃប្រជាជន : Mínzú (民族主義, Mínzúzhǔyì) ឬ ជាតិនិយម (ឯករាជ្យពីការត្រួតត្រារបស់បរទេស), Mínquán (民權主義, Mínquánzhǔyì) ឬ "ពេលវេលាត្រឹមត្រូវនៃប្រជាជន) ។ "លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ") និង Mínshēng (民生主義, Mínshēngzhǔyì) ឬជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន (ជួនកាលត្រូវបានបកប្រែជា "លទ្ធិកុម្មុយនិស្ត" ឬ "សុខុមាលភាព") ។
ឯកសារយោង
This article uses material from the Wikipedia ភាសាខ្មែរ article ស៊ុន យ៉ាតសេន, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ខ្លឹមសារអត្ថបទប្រើប្រាស់បានក្រោមអាជ្ញាបណ្ឌCC BY-SA 4.0 លើកលែងតែមានបញ្ជាក់ផ្សេងពីនោះ។ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ភាសាខ្មែរ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.