ហូ ជីមិញ

ហូ ជីមិញ
Hồ Chí Minh
ប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យវៀតណាម
ក្នុងការិយាល័យ ២ កញ្ញា ១៩៤៥ – ២ កញ្ញា ១៩៦៩
មុន	បាវ ដាយ (ជាចៅអធិរាជវៀតណាម)
បន្ទាប់	តូន ឌឹកថាំង
ប្រធានគណបក្សពលករវៀតណាម
ក្នុងការិយាល័យ ១៩ កុម្ភៈ ១៩៥១ – ២ កញ្ញា ១៩៦៩
អគ្គលេខាធិការ	ទ្រឿង ជីញ ឡេ ស៊ួន (ស្ដីទី)
មុន	តំណែងត្រូវបានបង្កើត
បន្ទាប់	តំណែងត្រូវបានលុបចោល
អគ្គលេខាធិការបក្សពលករវៀតណាម
ក្នុងការិយាល័យ ១ វិច្ឆិកា ១៩៥៥ – ១០ កញ្ញា ១៩៦០
មុន	ទ្រឿង ជីញ
បន្ទាប់	ឡេ ស៊ួន
នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យវៀតណាម
ក្នុងការិយាល័យ ២ កញ្ញា ១៩៤៥ – ២០ កញ្ញា ១៩៥៥
មុន	ជិន ចុងគីម (ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃចក្រភពវៀតណាម)
បន្ទាប់	ផាម វ៉ាន់ដុង
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស
ក្នុងការិយាល័យ ២៨ សីហា ១៩៤៥ – ២ មីនា ១៩៤៦
មុន	ជិន វ៉ាន់ជឿង (ចក្រភពវៀតណាម)
បន្ទាប់	ង្វៀន ទឿងតាប់
ក្នុងការិយាល័យ ៣ វិច្ឆិកា ១៩៤៦ – មីនា ១៩៤៧
មុន	ង្វៀន ទឿងតាប់
បន្ទាប់	ហ័ង មិញស្សាម
សមាជិកពេញសិទ្ធិនៃការិយាល័យនយោបាយលើកទីពីរ និងទីបី
ក្នុងការិយាល័យ ៣១ មីនា ១៩៣៥ – ២ កញ្ញា ១៩៦៩
ព័ត៌មានលម្អិតផ្ទាល់ខ្លួន
កើត	ង្វៀន សីញគុង ១៩ ឧសភា ១៨៩០ គីមលាន, សហភាពឥណ្ឌូចិន
ស្លាប់	២ កញ្ញា ១៩៦៩ (អាយុ ៧៩ ឆ្នាំ) ហាណូយ, វៀតណាមខាងជើង
កន្លែងបញ្ចុះសព	សុសានចេតិយហូជីមិញ, ហាណូយ
សញ្ជាតិ	វៀតណាម
គណបក្ស​នយោបាយ	បក្សកុម្មុយនីស្តវៀតណាម (ពីឆ្នាំ១៩២៤)
ទំនាក់ទំនងនយោបាយ ផ្សេងទៀត	ផ្នែកបារាំងនៃអង្គការពលករអន្តរជាតិ (១៩១៩–១៩២១) បក្សកុម្មុយនីស្តបារាំង (១៩២១–១៩២៥)
ពន្ធភាព	តាំង ទាតមិញ (រ.ក. ១៩២៦, ផ្ដាច់ឆ្ងាយ)
សាច់ញាត្តិ	៣ នាក់
ឪពុកម្តាយ	ង្វៀន សីញសាក់ (ឪពុក) ហ័ង ធីលាន់ (ម្តាយ)
សាលាមាតា	សាកលវិទ្យាល័យកុម្មុយនីស្តចុងបូព៌ា
អាជីព	អ្នកនយោបាយ • អ្នកបដិវត្តន៍ • ចុងភៅដុតនំ
ហត្ថលេខា
សំឡេងរបស់ហូ ជីមិញ ហូ ជីមិញប្រកាសនូវឯករាជ្យភាពនៃប្រទេសវៀតណាមពីមហាអំណាចអាណានិគម ថាជាប្រជាជាតិសេរី ថតនៅថ្ងៃទី២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៤៥ មាន​បញ្ហា​ក្នុង​ការ​ស្ដាប់ ឯកសារ​សម្លេង​នេះ? សូម​អាន ជំនួយ​មេឌៀ.

ហូ ជីមិញមានដើមកំណើតនៅខេត្តងេះអាន ដែលកាលនុះកំពុងស្ថិតនៅក្រោមអាណាព្យាបាលភាពរបស់បារាំងនៅឡើយ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩១១ គាត់បានចាកចេញពីប្រទេសវៀតណាមដើម្បីបន្តការងារបដិវត្តន៍របស់គាត់នៅបរទេស។ ក្រោយមក លោកក៏​ត្រូវ​បានតែងតាំងជា​សមាជិក​ម្នាក់​ក្នុង​ចំណោម​សមាជិក​ស្ថាបនិក​នៃ​បក្ស​កុម្មុយនីស្តបារាំង។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៣០ គាត់បានស្ថាបនាបក្សកុម្មុយនីស្តវៀតណាមឡើង ហើយនៅឆ្នាំ១៩៤១ គាត់ក៏ត្រឡប់មកវៀតណាមវិញ រួចបង្កើតចេញជាចលនាឯករាជ្យវៀតមិញឡើង។ លោកបាន​ប្រើប្រាស់ចលនា​នេះដើម្បីប្រឆាំងនឹង​ការត្រួតត្រា​ជប៉ុន​នៅ​អំឡុងខែសីហា ឆ្នាំ​១៩៤៥ ហើយជា​លទ្ធផល ​សាធារណរដ្ឋ​ប្រជាធិបតេយ្យ​វៀតណាមក៏បានប្រកាសឯករាជ្យចេញពីចក្រភពជប៉ុន។ បន្ទាប់​ពី​បារាំងបានត្រឡប់មកកាន់តំបន់ឥណ្ឌូចិនវិញនៅ​ខែ​បន្ទាប់ រដ្ឋាភិបាល​ហូជីមិញក៏បាន​ដក​ថយ​ទៅ​តំបន់​វៀត​បាក់ ហើយបាន​ចាប់​ផ្តើម​សង្គ្រាម​ទ័ពព្រៃប្រឆាំងនឹងបារាំងពីទីនោះ។ ពួកវៀតមិញបានវាយឈ្នះទ័ពបារាំងនៅក្នុងសមរភូមិឌៀនបៀនភូនៃឆ្នាំ១៩៥៤ ដែលនាំឱ្យបញ្ចប់សង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនលើកទី១។ ជាលទ្ធផល ប្រជាជាតិវៀតណាមទាំងមូលត្រូវបានបែងចែកជាពីររដ្ឋផ្សេងៗគ្នា ដោយចលនាវៀតមិញកាន់កាប់វៀតណាមខាងជើង និងរដ្ឋាភិបាលប្រឆាំងកុម្មុយនីស្តនៅកាន់កាប់វៀតណាមខាងត្បូង។ គាត់បានក្លាយជាឥស្សរជនដ៏សំខាន់ម្នាក់នៅក្នុងជួរកងទ័ពប្រជាជនវៀតណាមនៅអំឡុងសម័យសង្គ្រាមវៀតណាម ដែលបានអូសបន្លាយពីឆ្នាំ១៩៥៥ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៥។ ហូ ជីមិញបានលាលែងពីអំណាចផ្លូវការនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦៥ ដោយសារបញ្ហាសុខភាព ហើយទីបំផុតបានទទួលមរណភាពនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦៩។ ជាចុងក្រោយ វៀតណាមខាងជើងបានទទួលជ័យជម្នះលើវៀតណាមខាងត្បូង រួមទាំងសម្ព័ន្ធមិត្ត ហើយប្រជាជាតិវៀតណាមត្រូវបានបង្រួបបង្រួមជាផ្លូវការនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៦។ ទីក្រុងសៃហ្គនដែលជាអតីតរដ្ឋធានីនៃវៀតណាមខាងត្បូងត្រូវបានប្តូរឈ្មោះមកថា ទីក្រុងហូជីមិញ ដើម្បីជាកិត្តិយស និងក្ដីគោរពទៅលោក។

ព័ត៌មានលម្អិតអំពីជីវិតរបស់ហូ ជីមិញមុនពេលគាត់ឡើងកាន់អំណាចនៅវៀតណាមគឺមិនច្បាស់លាស់ និងប្រាកដប្រជានោះទេ។ គេដឹងថាលោកមានរហស្សនាមច្រើនពីចន្លោះពី ៥០ ទៅ ២០០ ឈ្មោះ។ ព័ត៌មានអំពីកំណើត និងដើមជីវិតដំបូងរបស់គាត់មានភាពមិនច្បាស់លាស់ឡើយ និងជាប្រធានបទដែលតម្រូវការពិភាក្សាគ្នាយ៉ាងលម្អិត។ ជីវប្រវត្តិផ្លូវការរបស់គាត់ទាំងបួនគឺមានលក្ខណៈខុសប្លែកពីគ្នាខ្លាំង មិនថាឈ្មោះ កាលបរិច្ឆេទ ទីកន្លែង និងអង្គហេតុរឹងផ្សេងៗ រីឯជីវប្រវត្តិក្រៅផ្លូវការគឺមានភាពខុសប្លែកគ្នាកាន់តែខ្លាំងថែមទៅទៀត។

ក្រៅ​ពីមានអាជីពជាអ្នក​នយោបាយ លោកហូ ជីមិញក៏ជា​អ្នក​និពន្ធ កវី និង​អ្នក​កាសែតផងដែរ។ គាត់បានសរសេរសៀវភៅ អត្ថបទ និងកំណាព្យជាច្រើនជាភាសាចិន វៀតណាម និងបារាំង។

ហូជីមិញកើតនៅភូមិ គីម​លៀន ស្រុក ណាមដាន​ ខេត្ត ងេអាន នៅថ្ងៃទី​ ១៩ ឧសភា ឆ្នាំ១៨៩០។ នៅឆ្នាំ ១៩១២ គាត់បានធ្វើដំនើរទៅសហរដ្ឋអាមេរិច ហើយបានធ្វើជាអ្នកដុតនំបុ័ងនៅ ញ៉ូយ៉ក និង បុស្តុន ។កំលុងពេលនោះ គាត់បានជួបពួកជាតិនិយមកូរ៉េ ដែលបានជះឥទ្ធិពលដល់ផ្នត់គំនិតនយោបាយគាត់។

ការស្នាក់នៅបារាំង

ពីមុនគេជឿថាហូជីមិញបានចូលរួមបាតុកម្មប្រឆាំងរបបទាសភាពនៅHuế ក្នុងចំណោមអ្នកក្រនៅខែឧសភា ឆ្នាំ១៩០៨ ដែលធ្វើអោយភាពជាសិស្សរបស់គាត់មានបញ្ហានៅសកលវិទ្យាល័យCollège Quốc học។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយឯកសារពីមជ្ឃមណ្ឌល Centre des archives d'Outre-mer នៅប្រទេសបារាំងបានបង្ហាញថាគាត់ត្រូវាបាន​គេទទួលឪ្យចូលរៀន​វិញនៅថ្ងៃទី ០៨ សីហា ១៩០៨ ប៉ុន្មានខែក្រោយបាតុកម្ម corvée (ថ្ងៃ ៩-១៣ មេសា ១៩០៨)។ ការ​និយាយ​បំផ្លើសអំពីរសារបដិវត្តន៏គឺស្ថិតនៅក្នុងចំនោមមេដឹកនាំកុំមុយនីសយួន ដូចដែលបានបង្ហាញក្នុងការចូលរួមក្លែងក្លាយរបស់Tôn Đức Thắng​ ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩១៩ក្នុងការបះបោរBlack Sea. ក្រោយមក​គាត់បានថ្លែងថាចលនាបះបោរឆ្នាំ១៩០៨ជាចលនាពេលដេលផ្នត់គំនិតបដិវត្តន៏របស់គាត់បានផុសឡើង ប៉ុន្តែពាក្រសុំចូលរៀននៅសាលារដ្ឋបាលបារាំងឆ្នាំ១៩១១ត្រូវបាន​រលាយ​ដោយសារព្រឹត្តិការនោះ។ គាត់ក៏សម្រេចចិត្តចាកចេញពីសាលាដើម្បីស្វែងរកឧកាសក្នុងការទៅរស់នៅបរទេស។ ព្រោះតែឪពុកគាត់ត្រូវបានគេបណ្ដេញចេញពីការងារ គាត់គ្នានសង្ឃឹមថានឹងទទួលបានអាហារូបករណ៏ហើយទៅទិសខាងលិច បានទទួលដំណែង​នៅសាលាDục ThanhនៅPhan Thiếtប្រហែលជា៦ខែបន្ទាប់មកធ្វើដំណើរទៅSaigon។ គាត់បានធ្វើការជាជំនួយការចុងភៅនៅផ្ទះបាយលើនាវាAmirale de Latouche-Trévilleដោយមានឈ្មោះក្រៅVăn Ba។​ កបាល់បានចេញដំណើរនៅថ្ងៃទី៥ មិថុនា ១៩១១ ទៅដល់Marseille ប្រទេសបារាំងនៅ​ថ្ងៃទី ០៥ កក្កដា ១៩២២។ ក្រោយមកចាកចេញទៅ Le Havre នឹង Dunkirk ដែលត្រឡប់ទៅMarseille នៅពាក់កណ្ដាលខែកញ្ញា។ ក្រោយមកគាត់បានដាក់ពាក្យចួលរៀននៅសាលាFrench Colonial Administrative School ប៉ុន្ដែត្រូវបានបដិសេធ គាត់ក៏សម្រេចចិត្តធ្វើដំណើរទៅប្រទេសជាច្រើនពីឆ្នាំ ១៩១១ ដល់ ១៩១៧តាមរយៈការធ្វើការលើកបាល់។​

នៅចក្រភពអង់គ្លេស

នៅចន្លោះពេលពីឆ្នាំ ១៩១៣ ដល់ ១៩១៩ ហូជីមិញត្រូវបានគេឧដឹងថារស់នៅ West Ealing ហើយក្រោយមកCrouch End, Hornsey. ហើយគាត់ក៏ជាចុងភៅ ឫជាអ្នកលាងចាននៅសណ្ឋាគាDrayton Court​នៅ West Ealing។ ហើយគាត់ត្រូវបានគេអោយដឹងថាបានរៀនធ្វើេជាអ្នកដុតនំជាមួយមេចុងភៅAuguste Escoffier នៅសណ្ឋាគាCarlton Hotel ស្ថិតនៅHaymarket Westminster (តែគ្មានភស្ថុតាងបញ្ជាក់)។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយជញ្ជាំងនៅស្ថានទូតNew Zealandដែលស្ថិតនៅជិតសណ្ឋាគាCarlton មានក្ដាពណ៌ខៀវបានបញ្ជាក់ថាហូជីមិញធ្វើការនៅទីនោះ។ពួកគេត្រូវបានបោះពុម្ភផ្សាយអត្ថបទកាសែតតស៊ូមតិដើម្បីឯករាជ្យវៀតណាមក្រោមឈ្មោះក្លែង​ក្លាយជា​Nguyễn Ái Quốcនៅប៉ារីសក្នុងឆ្នាំ១៩១៩។

ការអប់រំនយោបាយនៅប្រទេសបារាំង

ពិឆ្នាំ១៩១៩ ដល់ ១៩២៣ កំឡុងពេលរស់នៅប្រទេសបារាំង ហូជីមិញចាប់ផ្ដើមមានចំណាប់អារម្មណ៏ក្នុងរឿងនយោបាយ ទទួលឥទ្ធិពលពីមិត្ត​ភក្ដិនិងសមាជិកគណបក្សសង្គមនិយមបារាំង សមមិត្តMarcel hiCacn។ ហូជីមិញត្រូវបានគេប្រកាស់ថាទៅដល់ប្រទេសបារាំងក្នុងឆ្នាំ​១៩១៧ ពីទីក្រុងឡុង ប៉ុន្ដែប៉ូលីសបារាំងមានឯកសារបញ្ជាក់ថាគាត់មកដល់ក្នុងខែមិថុនា ១៩១៩។ គាត់បានចូលរួមក្នុងក្រុមជាតិនិយម​យួននៅក្រុងប៉ារីសដែលមានមេដឹងនាំPhan Chu Trinh នឹង Phan Văn Trường។

ចលនាទាមទារឯករាជ្យ

ក្នុងឆ្នាំ ១៩៤១ ហូជីមិញត្រលប់មកវៀតណាមដើម្បីបង្កើតចលនាទាមទារឯករាជ្យវៀតមិញ។ នៅថ្ងៃទី ២ កញ្ញា ១៩៤៥ បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារស្តេចប៉ាដាវ ហូជីមិញបានអានសេចក្តីប្រកាសឯករាជ្យរបស់វៀតណាម ដោយប្តូរឈ្មោះប្រទេសវៀតណាមមកជា​ សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម។