Roman 1984

Ol 1949-jıl 8-iyunda Secker & Warburg tárepinen Oruelldiń ómiri dawamında juwmaqlanǵan toǵızınshı hám aqırǵı kitabı sıpatında baspadan shıǵarılǵan. Tematikalıq tárepten roman totalitarizm, ǵalabalıq baqlaw hám adamlar hám jámiyettegi is-háreketlerdiń repressiv rejim aqıbetlerine qaratılǵan. Demokrat socialist esaplanǵan Orwell Stalinist Rossiya hám Fashistler Germaniyası haqqındaǵı romanında avtoritar mámleket úlgisin jaratqan. Tolıqraq etip aytqanda, roman haqıyqat hám faktlerdiń jámiyettegi roli hám olardı manipulyaciya etiw usılların úyrenedi.

Gúrriń 1984-jılda, dúnyanıń úlken bólegi máńgi urısta bolǵan qıyalıy keleshekte júz beredi. Házirde Airstrip One atı menen tanılǵan Ullı Britaniya totalitar mámleket Okeaniya provinsiyasına aylandı, oǵan partiyanıń Pikirler policiyası tárepinen islep shıǵılǵan kúshli shaxsqa boysınıw tárepinen qollap-quwatlanatuǵın diktator lider Úlken Biradar basshılıq etedi. Partiya Haqıyqat ministrligi arqalı global baqlaw, tariyxıy biykarlawshılıq hám turaqlı úgit-násiyattı individual hám erkin pikirlew menen shuǵıllandı.

Bas qaharman Uinston Smit Haqıyqat ministrliginiń orta buwındaǵı aktiv jumısshısı bolıp, partiyadan jasırınsha jaman kórip júredi hám kóterilisti árman etedi. Smit qadaǵalanǵan kúndelik jazıp júredi. Ol kásiplesi Juliya menen múnásábetlerdi baslaydı hám olar "Biradarlıq" dep atalǵan sayalı qarsılıq toparı haqqında bilip aladı. Biraq, olardıń Biradarlıq ishindegi baylanısı Partiya agentligi bolıp shıǵadı hám Smit qamaqqa alınadı. Ol Muhabbat ministrligi tárepinen aylar dawamında psixologiyalıq manipulyaciya hám qıynaqlarǵa dus keledi hám Úlken Biradardı jaqsı kórip qalǵanınan keyin azat etiledi.

On toǵız seksen tórt siyasıy hám distopik fantastikanıń klassikalıq kórkem ádebiyatqa baylanıslı úlgisine aylandı. Sonıń menen birge, ol "Orwelli" terminin kelbetlik feyil retinde ǵalabalastırdı, romanda isletiletuǵın kóplegen atamalar ulıwma paydalanıwǵa kirdi, atap aytqanda "Úlken biradar", "eki pikirlew", "Pikirler policiyasi", "pikir jinayatı", "Newspeak" hám "2+2=5". Roman teması hám basqa da temalar qatarında haqiyqıy turmıs totalitarizm, ǵalabalıq baqlaw hám pikir erkinligi buzılıwı jaǵdayları ortasında uqsaslıqlar jaratılǵan.

Ideası

London Universitet kolledjindegi Orwell arxivinde "On toǵız seksen tórt"ke aylanǵan idealar haqqında jańalanbaǵan derekler bar bolıp, betler "1944-jıldıń yanvarınan keshirek tamamlanǵan bolıwı dárgúmán" dep esaplanǵan hám "olardaǵı geypara materiallar urıstıń dáslepki dáwirine tuwrı keledi degen kúshli shamalaw bar".

Jazılıwı

1944-jıl iyun ayında óziniń Secker & Warburg inglis baspasınıń tiykarshısı Fredrik Uorburg penen ushırasıwında, "Malxana" baspadan shıǵarılıwınan biraz aldın, Orwell jańa romanınıń dáslepki 12 betin jazǵanlıǵın járiya etedi. Ol tek jurnaldan ǵana pul tabıwı múmkin edi, biraq ol kitaptıń 1947-jılǵa shekem baspadan shıǵıwın boljaydı. Rawajlanıw áste edi; 1945-jıl sentyabr ayınıń aqırına kelip Orwell 50 ge jaqın bet jazadı. Orwell jurnalistika menen baylanıslı sheklewler hám basımlardan kewli qalǵan edi hám Londondaǵı qala turmısınan jerkenish kózi menen qaray baslaydı. Onıń qáhárli qısta bronxoektatik hám bir ókpesinde jara barlıǵınan den-sawlıǵı jamanlasadı.

 

1946-jıldıń may ayında Orwell Shotlandiyanıń Yura atawına jetip keldi. Ol bir neshe jıllardan berli Devid Astor Barnhill shańaraǵı iyelik etetuǵın atawdaǵı uzaq fermada qalıwdı usınıs etken Gebrid atawında baspana tawmaqshı bolǵan.