ადიშის მაცხოვრის ეკლესია

ეკლესია აგებულია X–XI საუკუნეებში.

ადიშის მაცხოვრის ეკლესია დარბაზული ტიპისაა. ტაძარი ლეჩხუმსა და სვანეთში არქეოლოგიური ექსპედიციისას მოუნახულებია ექვთიმე თაყაიშვილს. მას იქ უნახავს წარწერა კანკელის საწინავე ჯვარზე, რომელიც ასე წაიკითხა:

	„ქ. წმინდაო თევდორე, მეოჴ ეყავ წინაშე ქრისტესა ლიპარიტიანის ძესა, ამინ.“

გარდა ამისა ექვთიმე თაყაიშვილს მოყვანილი აქვს მეორე წარწერა, რომელიც ასომთავრულით შესრულებულია ზარზე:

	„ჩვენ მეფემან პატრონმან ალექსანდრე შევსწირეთ სვანეთის ადიშის ტაძარს ზარ ესე ჩვენთვის სადღეგრძელოდ, გასამარჯვებელად და ცოდვათა ჩვენთა შესანდობელად, ამინ.“

ექვთიმე თაყაიშვილი ეკლესიის ნივთებს შორს მოიხსენიებს ჯვარს, ზარსა და ცნობილ ადიშის სახარებას. იქვე დასძენს, რომ ამ ნივთების გარდა ეკლესიაში დაცულია მაცხოვრის ორი ნაჭედი ხატი, წამლით დახატული ღვთისმშობლის ხატი და კიდევ სამი ხატი, ნაკლები საშემსრულებლო ოსტატობით დაწერილი.

აღსანიშნავია ეკლესიის მხატვრობა, რომელიც შესრულებულია XII საუკუნეში. ზოგადად ადიშის ეკლესიების კედლის მხატვრობაში ჩანს შუა საუკუნეების ქართული მონუმენტური ფერწერის ე. წ. სვანური სკოლის სპეციფიკური ნიშნები.

ადიშის მაცხოვრის ეკლესიას 2006 წლის, საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულების თანახმად, მიენიჭა ეროვნული მნიშვნელობის კულტურის უძრავი ძეგლის კატეგორია.

• ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლების სია‎

• ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 155, თბ..

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 1, თბ., 1975. — გვ. 96.
• ე. თაყაიშვილი, არქეოლოგიური ექსპედიცია ლეჩხუმ-სვანეთში 1910 წელს, დაბრუნება, ტ.2, თბ., 1991