საფრანგეთის რევოლუციური ომები

ეს დაპირისპირება მიმდინარეობდა საფრანგეთის რესპუბლიკასა და პრუსიას, ბრიტანეთის, ავსტრიასა და სხვა ქვეყნებს შორის. ეს პერიოდი იყოფა ორ ნაწილად: პირველი კოალიციის ომი (1792–1797) და მეორე კოალიციის ომი (1798–1802).

სხვა ევროპელი მონარქები შეშფოთებით ადევნებდნენ თვალს 1789 წელს დაწყებულ საფრანგეთის რევოლუციას. მათ გადაწყვიტეს მხარი დაეჭირათ ლუი XVI-თვის. ავსტრიამ ჯარებს მოუყარა თავის ჯარებს საფრანგეთის საზღვართან. ავსტრიას პრუსიამაც დაუჭირა მხარი. როდესაც ავსტრიამ უარყო მოთხოვნა ჯარების გაყვანასთან დაკავშირებით საფრანგეთის საზღვრიდან, 1792 წლის გაზაფხულზე საფრანგეთმა ომი გამოუცხადა პრუსიასა და ავსტრიას. ამ ფაქტს ორივე სახელმწიფომ კოორდინირებული შეტევით უპასუხეს, თუმცა ფრანგებმა ისინი 20 სექტემბერს, ვალმის ბრძოლაში დაამარცხეს. ამ ბრძოლის შემდგომ, საფრანგეთში მონარქია საბოლოოდ დაემხო. ფრანგთა გამარჯვებების სერია დასრულდა 1793 წლის გაზაფხულზე, როდესაც ისინი დამარცხდნენ ნეერვიდენის ბრძოლაში.

1794 წელს ფრანგების სასარგებლოდ მდგომარეობა გამოსწორდა. მათ დაამარცხეს ავსტრიელები ფლეურუსის ბრძოლაში. 1795 წელს საფრანგეთმა დაიპყრო ავსტრიული ნიდერლანდები, ხოლო პრუსია ომს გამოეთიშა. 1796 წელს გენერალმა ნაპოლეონ ბონაპარტმა წამოიწყო კამპანია იტალიის დასაპყრობად. ფრანგებმა ჰაბსბურგები დაამარცხეს და ხელთ იგდეს 150 000 ტყვე. ამის შემდეგ ბონაპარტი ვენისკენ დაიძრა. ავსტრიელებმა ფრანგებთან კამპო-ფორმიოს ზავი გააფორმეს.

მეორე კოალიციის ომი დაიწყო 1798 წელს, როდესაც ფრანგები ეგვიპტეში შეიჭრნენ, კვლავ გენერალ ბონაპარტის მეთაურობით. ომი კვლავ გაჩაღდა. ამჟამად კოალიციის სახელმწიფოები წარმატებულად მოქმედებდნენ. მათ ფრანგები იტალიიდან თანდათან განდევნეს და საფრანგეთის მარიონეტ შვეიცარიაშიც შეიჭრნენ. მათ გაიმარჯვეს ნოვისა და კასანოს ბრძოლებშიც. მიუხედავად ამდენი მარცხისა, 1799 წლის სექტემბერში ფრანგებმა, ანდრე მასენას მეთაურობით, დაამარცხეს რუსეთის ჯარები ციურიხის ბრძოლაში. ამასთანავე ნაპოლეონმაც მოიპოვა რამდენიმე გამარჯვება აბუკირთან და პირამიდებთან ბრძოლაში. მიუხედავად ბონაპარტის ამდენი წარმატებისა, ბრიტანელებმა გაანადგურეს ფრანგული ფლოტი ნილოსის ბრძოლაში

1799 წლის ოქტომბერში ბონაპარტი საფრანგეთში დაბრუნდა, ხოლო 18 ბრიუმერს (9 ნოემბერს) მოაწყო სახელმწიფო გადატრიალება, დაამხო დირექტორია-მმართველი ორგანო, და საკუთარი თავი კონსულად გამოაცხადა. მან 1800 წლის ივნისში მოახერხა ავსტრიელთა დამარცხება მარენგოს ბრძოლაში, ჩრდილოეთ იტალიაში. ამას მოჰყვა საფრანგეთის კიდევ ერთი გამარჯვება-ფრანგულმა ჯარმა ჰოენლიდენთან, ბავარიაში, კიდევ დაამარცხა ავსტრიელები. ავსტრია იძულებული გახდა, ზავი გაეფორმებინა. 1801 წელს გაფორმდა ლუნევილის ზავი.

ავსტრიისა და რუსეთის ომიდან გასვლის შემდეგ, დიდმა ბრიტანეთმა საფრანგეთთან ამიენის ზავი გააფორმა, რითაც საბოლოოდ დასრულდა საფრანგეთის რევოლუციური ომები.