მურყანი, თხმელა (ლათ.
ერთსახლიანი ზაფხულმწვანე ხეებია, იშვიათად ბუჩქები (საქართველოში მხოლოდ ხეები). ცნობილია 30–40 სახეობა. გავრცელებული არიან ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს (ევრაზია, ჩრდილოეთი ამერიკა, ჩრდილოეთი აფრიკა — ალჟირი) ზომიერ და სუბტროპიკულ სარტყელებში (ჩრდილოეთში ტყეტუნდრამდე), აგრეთვე სამხრეთ ამერიკის მთებში, აზიის ტროპიკებში. საქართველოში 2 სახეობაა: შავი მურყანი ანუ თხმელა (Alnus glutinosa) და ნაცარა მურყანი (Alnus incana).
მურყანი | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
შავი მურყანი | ||||||||||||||
მეცნიერული კლასიფიკაცია | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
ლათინური სახელი | ||||||||||||||
Alnus Mill., 1754 | ||||||||||||||
გავრცელება | ||||||||||||||
|
აქვთ მორიგეობით განლაგებული, უბრალო, დაკბილული ფოთლები. ყვავილები შეკრებილია ყვავილედებად — საყურეებად (მამრობითი — ჩამოკიდეულება, მდედრობითი — მოკლეები). დაყვავილების შემდეგ გამერქნება ახასიათებთ და გარეგნულად წიწვოვანთა გირჩებს გვანან. ნაყოფი ერთთესლიანი ორფრთიანი კაკლუჭაა. ფესვებზე ვითარდება კოჟრები, სადაც სახლდებიან აზოტმაფიქსირებელი ბაქტერიები.
სახეობათა უმრავლესობა იზრდება მდიდარ, ტენიან, კარგად აერირებულ ნიადაგებზე, ხშირად მდინარეებისა და ნაკადულების გასწვრივ, ზოგიერთი — ქვიშრობებზე, ქვიშებზე. მრავლდება თესლით და ვეგეტატიურად. თითქმის ყველა სახეობა გაზაფხულზე ყვავის. ახასიათებთ ქარით დამტვერვა.
მერქანი ღია ფერისაა, ჰაერზე წითლდება, წყლის ქვეშ დიდხანს არ ლპება, გამოიყენება ავეჯის, თარის, ფანერის, წყალქვეშა და წყალზედა ნაგებობების წარმოებაში (ვენეციის რიგი ნაგებობები მურყნის ხიმინჯებზეა აგებული). სახეობათა უმრავლესობის ქერქი და სხვა ნაწილები შეიცავს ტანინებს. შავი და რუხი მურყნის გირჩების ნაყენს კუჭ-ნაწლავის დაავადებათა დროს და ნაწილობრივ სისხლის შემაჩერებელ საშუალებად ხმარობენ. ადრე გაზაფხულზე შაქართან შერეულ მურყნის მტვერს ფუტკრის საკვებად იყენებენ. ზოგიერთი სახეობა გამოიყენება გამწვანების მიზნით.
This article uses material from the Wikipedia ქართული article მურყანი, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). შინაარსი წარმოდგენილია შემდეგი ლიცენზიით (თუ სხვა არ არის მითითებული): CC BY-SA 4.0. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ქართული (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.