Ti Bantay Dajo (Tausūg: Būd Dahu; Espaniol: Bud Dajó), ket maysa kadagiti kono nga eskoria a mangbukel iti isla ti Jolo ken paset ti Bulkaniko a Grupo ti Jolo iti Filipinas.
Ti natay a bulkan ket mabirukan iti 8 a kilometro (5.0 mi) nga abagatan a daya manipud iti ili ti Jolo idiay probinsia ti Sulu. Ti bantay ken dagiti kaaripingna a daga ket nairangarang a kas Nailian a Parke ti Bantay Dajo idi 1938.
Bantay Dajo | |
---|---|
Bantay Dahu wenno Bud Dajo | |
Kangatuan a punto | |
Kangato | 620 m (2,030 ft) |
Kalatak | 620 m (2,030 ft) |
Nagsasabtan | 6°0′48″N 121°03′24″E / 6.01333°N 121.05667°E 121°03′24″E / 6.01333°N 121.05667°E |
Heograpia | |
Lokasion | Sulu, Filipinas |
Heolohia | |
Kita ti bantay | Kono nga eskoria |
Bulkaniko nga arko | Arko ti Zamboanga-Sulu |
Naudi a bimtak | Di ammo |
Ti kono nga eskoria ket addaan iti kangato iti 620 a metro (2,030 ft) nga addaan iti diametro ti baba iti 9.5 a kilometro (5.9 mi). Iti pantok ti bantay ket ti 0.5 a kilometro (0.31 mi) nga abut a naisangawen iti abagatan a laud. Dagiti daduma pay a bulkaniko a sanguanan a kaariping ti Bantay Dajo ket ti: Matanding, a mabirukan iti amianan a daya ti Bantay Dajo nga addaan iti kangato iti 400 a metro (1,300 ft) iti asl; ti Guimba, iti daya ken ti kangato iti 482 a metro (1,581 ft) asl; ken ti Sungal, iti abagatan a daya iti 518 a metro (1,699 ft) asl.
Ti basalto a bulkaniko a kono ket paset ti bulkaniko nga arko ti Zamboanga-Sulu.
Dagiti bulkan ti Jolo ket maysa kadagiti bulkan a di agpayso a naigupit iti panagbettak idi Enero 4, 1641 a nangabbong ti kasipnget ti akin-abagatan a Filipinas. Ti adu pay a panagad-adal ket kanungpalan a nabirukan a ti panagbettak ket nagtaud manipud iti Bulkan Parker idiay probinsia ti Cotabato.
Ti gingined ken ti simmaruno a tsunami idi Septiembre 21, 1897 a nagdadael ti Akin-abagatan a Filipinas ket naipampamattian a nagtaud manipud iti submarino a panagbettak isu a mailaksid ti Bantay Dajo.
Ti nabiit a termino a panagsisiim iti bantay (seismiko ken bisual) ket inar-aramid babaen ti Instituto ti Filipinas iti Bulkanolohia ken Sismolohia idi 1993 ken idi 1997. Awan dagiti karkarna nga aktibidad iti kaunegan ti kaarrubayan ti bulkan.
Ti bantay ket ti kaarubayanna a lugar ket nairangarang a kas nailian a parke babaen ti Proklamasion Blng. 261 iti Pebrero 28, 1938 a binukel ti 213 ektaria (530 acre) iti daga. Dagiti kinaudi a reporta ket nangipakpakita a ti bantay ket nakaro napukpukan ti bakir nga adda laengen iti bassit a nabati nga abbong ti bakir a kadawyan laeng kadagiti napadsok a bakras. Ti pagtaengan dagiti ayup ket agdama a saan a nailista a kas nasalakniban a lugar babaen ti Sistema ti Nailian a Naipagkaykaysa ti Nasalakniban a Luglugar (NIPAS) iti Departamento ti Enbironmento ken dagiti Masna a Rekurso.
Adda met dagiti madanar a sebbangan, a saan a nasken nga endemiko iti lugar, ngem mabalin a mabirukan iti kaunegan ti Nailian a Parke ti Bantay Dajo ket (manipud iti "BirdLife International"):
Ti bantay ket lugar ti Umuna a Gubat ti Bantay Dajo idi las-ud ti Moro a Rebelion iti Gubat ti Filipinas-Amerika idi 1906, a nakaikanungpalan ti Nadawel a panagpapatay ti Abut ti Moro, ti pannakapatay dagiti sumurok a 600 taga-purok (kaaduan ket sibilin) a naglemlemmeng iti abut ti Bantay Dajo. Ti lima nga aldaw a Maikadua a Gubat ti Bantay Dajo idi 1911 ket nagpatingga nga addaan iti basbassit a nadangran babaen dagiti negosasion, ken panagaw-awis a panagawid iti kaaduan.
This article uses material from the Wikipedia Ilokano article Bantay Dajo, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.