Տանիէլ Արափ Մոյ
Տանիէլ Թորոյթիչ Արափ Մոյ (2 Սեպտեմբեր 1924(1924-09-02), Sacho, Բրիտանական Քենիա - 4 Փետրուար 2020(2020-02-04), Նայրոպի, Քենիա) Քենիայի երկրորդ նախագահը եղած է 1978-էն մինչեւ 2002-ը: Ամբոխահաճոյ խոստումներով եւ ծայրայեղ ճնշումներով ան կրցած է յաղթահարիլ 1991-ի բազմակուսակցական ընտրութիւնները, ան իր ղեկավարած Քենիայի ափրիկէական ազգային միութիւն կուսակցութիւնով յաղթանակ տարած է 1992 եւ 1997 թուականների ընտրութիւններուն: Մինչեւ նախագահ դառնալը ան ծառայած է որպէս Քենիայի փոխնախագահ 1967-էն 1978 թուականները:
| Տանիէլ Արափ Մոյ սուահիլի՝ Daniel arap Moi | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | 2 Սեպտեմբեր 1924[1][2] |
| Ծննդավայր | Sacho, Բրիտանական Քենիա |
| Մահացած է | 4 Փետրուար 2020[4] (95 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Նայրոպի, Քենիա[4] |
| Քաղաքացիութիւն |  Քենիա |
| Ազգութիւն | Tugen people? |
| Կրօնք | քրիստոնէութիւն |
| Ուսումնավայր | Tambach Teachers Training College? Kapsabet High School? |
| Մասնագիտութիւն | քաղաքական գործիչ |
| Վարած պաշտօններ | Քենիայի նախագահ, Աֆրիակայի միության կազմակերպության նախագահ?, Քենիայի փոխ-նախագահ, Member of the Legislative Council of Kenya? եւ Secretary for the Interior? |
| Կուսակցութիւն | Kenya African Democratic Union? եւ Kenya African National Union? |
| Ամուսին | Lena Moi? |
| Երեխաներ | Gideon Moi? |
Ստորագրութիւն | |
Գործունէութիւն
Քենիացիներու շրջանին Մոին յայտնի է որպէս Նիւաեօ, սուհիլերէն «ոտնահետք», քանի որ ան յաճախ ըսած է, որ հետեւած է առաջին նախագահ Ճոմոյ Քենեաթային հետքերուն: Անոր նաեւ կ'ըսէին «Քաղաքականութեան փրօֆեսոր» 24 տարուայ ղեկավարութեան համար, որն ամենաերկարն է Քենիայի պատմութեան մէջ:
22 Օգոստոս 1978-ին Ճոմոյ Քենեաթային մահէն ետք Մոին դարձաւ գործող նախագահ: Սահմանադրութեան համաձայն, 90 օր անց, Նոյեմբեր 8-ին կայացան նախագահի ընտրութիւններ, ու Մոին միակ թեկնածուն էր։ Սկիզբին ահամար Մոին ունէր լայն աջակցութիւն ամբողջ երկրով մեկ: Ան կը շրջեր երկրով, ամենուր կը հաղորդակցուեր մարդոց հետ, ինչը կը տարբերուեր գոց դուռերու ետեւէն կառավարելու Քենեաթայի կայսերական ոճէն: Թէեւ իր մարդամօտութեանը, Մոին տակաւին չափազանց թոյլ էր իր իշխանութիւնը համախմբելու համար: Սկիզբէն եւէթ, հակահամայնավարութիւնը Մոիի կառավարութեան կարեւոր բաղկացուցիչներէն էր, երբ փոխնախագահ Մուաի Քիպաքին ուղղակի ըսած է՝ «Քենիային մէջ համայնավարները սենեակ մը չունին» 1982-ի Օգաստոս 1-ին զինեալ ոյժերու ստորին անձնակազմը Հեզեքիա Օչուքայի առաջնորդութեամբ եւ անոր հետեւած համալսարանի ուսանողներով Մոին տեղահանելու յեղաշրջումի փորձ ըրաւ: Խռովութիւնն արագ ճնշուեցաւ գլխաւոր սթաֆի պետ Մահամուտ Մոհամէտի հրամանատարութեամբ: Մինչ օրս կը ենթադրուի, որ երկու անկախ խումբերուն կողմէ իշխանութիւնը զաւթելու փորձը եղած է այդ երկուքի տապալման պատճառը, քանի որ անոնցմէ մեկը աւելի կանուխ ըրած էր իր փորձը: Մոին հնարաւորութիւն ստացաւ զատելու քաղաքական ընդդիմախօսները եւ ամրապնդելու իր իշխանութիւնը: Ան կրճատեց Քենեաթայի մադոց ազդեցութիւնը կառավարութեան կազմին մէջ, երկար դատավարութիւններու միջոցաւ, որու արդիւնքին հիմնական դերակատարները յայտնուեցան որպէս դաւաճաններ: Զէնքի հիմնական զաւթիչները, այդ թիւին Օչուքան, դատապարտուեցան մահուան: Ան իր կողմնակիցները նշանակած է առանցքային դերերու եւ փոխած է սահմանադրութիւնը` ձեւականօրէն ՔԱԱՄ-ը երկրին մէջ միակ օրինական թոյլատրուած կողմը դարձնելով:
Ծանօթագրութիւններ
This article uses material from the Wikipedia Արեւմտահայերէն article Տանիէլ Արափ Մոյ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Արեւմտահայերէն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.