Wiki Արեւմտահայերէն
HYWWiki Tiếng ViệtWiki English

Ժոզէֆ Հայտըն

Ժոզէֆ Հայտըն, (Ֆրանց Ժոզէֆ Հայտըն, , Rohrau, Ավստրիայի էրցհերցոգություն, Սրբազան Հռոմէական կայսրութիւն - 31 Մայիս 1809(1809-05-31), Վիեննա, Աւստրիական Կայսրութիւն), աշխարհահռչակ երաժշտահան, դաշնակահար, նուագավար եւ երաժշտագէտ: Վիեննայի դասական դպրոցի ներկայացուցիչ:

Ժոզէֆ Հայտըն

Կենսագրութիւն

ֆրանց Հայտընը ծնած է 31 Մարտ 1732-ին, Աւստրիա: Երաժշտական ունակութիւնները ժառանգած է իր հօրմէ: 5 տարեկանին ի յայտ կու գան անոր հրաշալի լսողութիւնը, յիշողութիւնը, ռիթմի զգացողութիւնը եւ ձայնային տուեալները: 1740–1749 թուականներուն ան մաս կը կազմէ Վիեննայի Սրբ. Ստեփանոս տաճարի երգչախումբին, եւ կը զբաղի ինքնակրթութեամբ:

Երաժշտական գործունէութիւն

Շուրջ 30 տարի Հայտըն ծառայած է հունգար Էսթերհազի իշխաններուն՝ ղեկավարելով անոնց ընտանեկան նուագախումբը եւ թատրոնը: Շաբաթը երկու անգամ տեղի ունեցող համերգներուն Հայտըն պարտաւոր էր ներկայացնել ամէն անգամ նոր ստեղծագործութիւն մը, իսկ իր օփերաներու մեծ մասը ան գրած է Էսթերհազիներու ընտանեկան թատրոնին համար: 1792-ին Վիեննայի մէջ կարճատեւ ժամանակով ուսուցիչը կ'ըլլայ Պեթհովընին, սակայն փոխադարձ դժգոհութեան պատճառով Պեթհովըն երաժշտական ուսումը շարունակած է Անթոնիօ Սալիերիի մօտ: 1783-ին նոյնպէս Վիեննայի մէջ Հայտընի եւ Մոցարթի ծանօթութիւնը սերտ յարաբերութեան կը վերածուի: Հայտըն իր ետին կը ձգէ երաժշտական հարուստ ժառանգութիւն (104 սիմֆոնիաներ, 24 օփերաներ, 14 Messe, 14 Oratorio, 83 լարային քառեակ, բազմաթիւ Trio-ներ տարբեր կազմերու համար, Sonate-ներ, նախերգանքներ եւ այլն)։

Հայտըն կը համարուի իմֆոնիայի եւ լարային քառեակի հիմնադիր: Իր երաժշտութիւնը կը յատկանշուի լաւատեսութեամբ, լուսաւորութեամբ եւ ոճի պարզութեամբ:

«Սիմֆոնիայի հայր»

Հայտընի ստորագրութիւնը` di me giuseppe Haydn ("Ինձմէ Ժոզէֆ Հայտըն")։ Ան ստորագրած է իտալերէն, քանի որ այդ լեզուն յաճախ կ'օգտագործէ աշխատանքի ընթացքին։ Հայտընը ճանչցուեցաւ իբրեւ Սիմֆոնիայի Հայր։ Իրմէ առաջ գրուած են սիմֆոնիաներ, բայց Հայտընը հանդիսացաւ սոնաթա-սիմֆոնիկ տեսակի ստեղծողը՝

  • I մաս - սոնաթ, ալեկրօ:
  • II մաս - Andante՝ դանդաղ մաս, կ'արտայայտէ քնարական տրամադրութիւն։
  • III մաս - մենուեթ (18-րդ դարու սիրուած ստեղծագործութիւն)։
  • IV մաս - ֆինալ՝ արագ թեմբով, որ ստեղծագործութեան լաւատես աւարտն է։

Այսպէս կառուցած են սիմֆոնիան նաեւ Հայտընի ժամանակակիցներ՝ Մոցարթը եւ Պեթհովենը։

Աղբիւրներ

  • «Երաժշտութիւն, Պատմութիւն Եւ Տեսութիւն», Նարդուհի Էքիզեան-Մարկոսեան, Պէյրութ 2017, էջ 35:

Ծանօթագրութիւններ

-1'>↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
  • ↑ 2,0 2,1 Knapp R. L., H.C. Robbins Landon, Geiringer K. Encyclopædia Britannica
  • ↑ 3,0 3,1 Internet Broadway Database — 2000.
  • [[:d:Q4502845|f._h.]]_[[:d:Q28719750|Joseph_Haydn]]_//_''[[:d:Q20096917|Encyclopædia_Britannica]]'':_''dictionary_of_arts,_sciences,_and_general_literature''_—_9_—_1875._—_հատոր XI._—_է. 538–541.
    • -4">↑ 4,0 4,1 4,2 f. h. Joseph Haydn // Encyclopædia Britannica: dictionary of arts, sciences, and general literature — 9 — 1875. — հատոր XI. — է. 538–541.
    https://wikidata.org/wiki/Track:Q20096917">https://wikidata.org/wiki/Track:Q4502845">https://wikidata.org/wiki/Track:Q28719750">
  • [[:en:William_Henry_Hadow|W._H._Ha.]]_[[:en:s:1911_Encyclopædia_Britannica/Haydn,_Franz_Joseph|Haydn,_Franz_Joseph]]_//_''[[:en:Encyclopædia_Britannica_Eleventh_Edition|Encyclopædia_Britannica]]'':_''a_dictionary_of_arts,_sciences,_literature_and_general_information''_/_[[:en:Hugh_Chisholm|H. Chisholm]]_—_11_—_[[:Նիւ_Եորք|New_York]],_[[:Քեմպրիճ|Cambridge,_England]]:_[[:en:Cambridge_University_Press|University_Press]],_1911._—_Vol. 13._—_P. 109–111.
    • -5">↑ W. H. Ha. Haydn, Franz Joseph // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 13. — P. 109–111.
    https://wikidata.org/wiki/Track:Q5781573">https://wikidata.org/wiki/Track:Q5607942">https://wikidata.org/wiki/Track:Q867541">https://wikidata.org/wiki/Track:Q28719751">https://wikidata.org/wiki/Track:Q912887">
  • [[:de:Constantin_von_Wurzbach|Dr._Constant_v._Wurzbach]]_[[:de:s:BLKÖ:Haydn,_Franz_Joseph|Haydn,_Franz_Joseph]]_//_''[[:de:Biographisches_Lexikon_des_Kaiserthums_Oesterreich|Biographisches_Lexikon_des_Kaiserthums_Oesterreich]]'':_''enthaltend_die_Lebensskizzen_der_denkwürdigen_Personen,_welche_seit_1750_in_den_österreichischen_Kronländern_geboren_wurden_oder_darin_gelebt_und_gewirkt_haben''_—_[[:Վիեննա|Wien]]:_1856._—_հատոր 8._—_S. 108.
    • -6">↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Dr. Constant v. Wurzbach Haydn, Franz Joseph // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — հատոր 8. — S. 108.
    https://wikidata.org/wiki/Track:Q25856">https://wikidata.org/wiki/Track:Q665807">https://wikidata.org/wiki/Track:Q88742232">
  • [[:ru:s:ЭЛ/ДО/Гайдн,_Франциск_Иосиф|Гайднъ]]_//_''[[:d:Q21282464|Энциклопедический_лексикон]]''_—_СПб.:_1838._—_Т. 13._—_С. 102–103.
    • -7">↑ 7,0 7,1 Гайднъ // Энциклопедический лексикон — СПб.: 1838. — Т. 13. — С. 102–103.
    https://wikidata.org/wiki/Track:Q21282464">https://wikidata.org/wiki/Track:Q28719090">https://wikidata.org/wiki/Track:Q4532135">
  • ↑ 8,0 8,1 Archivio Storico Ricordi — 1808.
    https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644">

    • Արտաքին Յղումներ

    This article uses material from the Wikipedia Արեւմտահայերէն article Ժոզէֆ Հայտըն, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
    ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Արեւմտահայերէն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.

    Tags:

    Ժոզէֆ Հայտըն ԿենսագրութիւնԺոզէֆ Հայտըն Երաժշտական գործունէութիւնԺոզէֆ Հայտըն «Սիմֆոնիայի հայր»Ժոզէֆ Հայտըն ԱղբիւրներԺոզէֆ Հայտըն ԾանօթագրութիւններԺոզէֆ Հայտըն Արտաքին ՅղումներԺոզէֆ Հայտըն1732 թուական1809 թուական31 Մայիս31 Մարտd:Q12548d:Q131964d:Q673075d:Q699964d:Q7349Վիեննա

    🔥 Trending searches on Wiki Արեւմտահայերէն:

    Ս. ԶատիկԱրաբական ԾովԱրայիկ ԽանտոյեանԶուիցերիաՀայաստանի Ազատագրութեան Հայ Գաղտնի ԲանակՃոն Ռոնալտ Ռուէլ ԹոլքինՀարշատ թիւերՍուրբ ԾնունդՕԹԱՆՄարթին Լուտըր ՔինկՖրանսաԽոր ՎիրապՔրիստափոր ՄիքայէլեանՍուրբ Գէորգ Եկեղեցի (Թիֆլիս)Յովհաննէս Ե. ԴրասխտանակերտցիԱլեքսանտրիոյ ԳրադարանՍկովտիական ՈւիսքիՀայկական ՎերածնունդՊրէյլի ԱյբուբենըԳիւմրիՃիպէյլՊուտտայականութիւնՔորպին Պլու372 (թիւ)1736 թուականՄուշեղ ԻշխանՍեռ (կենսաբանութիւն)Հրատ մոլորակ (Մարս)Պսակաձեւ ԺահրՀիպոկրատԱրուսեակ (մոլորակ)Լոռի (մարզ)Կուկըլ ՔրոմԺանն տ'ԱրքՆազարէթՃափոնՔարլես ՓուճտեմոնՏիգրիս (գետ)1796 թուականՕդակայանՀայկական ՉամանՎաղարշապատՍեւ ԾովՈսկան (անձնանուն)Բենջամն ՖրանկլինՆիքոլա ԹեսլաՄետաքսի ՃանապարհԵփրեմ ԱսորիԷլէն ՍեկարաՍումկայիթի ՋարդերԿանաչ ԿիրակիՀատապտղային ԲոյսերԹեսեւսի նաւՈւոլթ ՏիզնիՓալմիրաՊասուց ՏոլմաԱրաբական ԳարունՍթոքհոլմԿոբաղդԱղթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցիՏիգրանակերտի ՃակատամարտԻսրայէլՎլատիմիր ՓութինԹարանթօՀանգստապատառ (լոխում)ԱֆիոնքարահիսարԲնափիլիսոփայութիւնՆերսէս ԼամբրոնացիՌուսիա10 ՆոյեմբերԱրա ՇիրազՀրայր Դժոխք🡆 More