जयवंत कुंदे

जयवंत कुंदे हांचो जल्म 2 एप्रील 1919 दिसा कुंकळ्ळी गांवांत जालो. तांणी मुळावें आनी लिसेंवाचें पांचवें वर्स मेरेन शिक्षण घेतलें. 1946 वर्सा सावन ते राष्ट्रीय काँग्रेस- गोंय संघटनेचे वांगडी आशिल्ले. 1946 वर्सा, डॉ. नारायण भेंब्रे हांणी उजवाडायिल्लें ‘आंदोलन’ हें खबरापञ तांणी आपल्या घरांत छापलें. पुर्तुगेजांची कडक नदर आसून लेगीत तांणी तें राष्ट्रवादी मराठी खबरापञ छापपाचें धारिश्ट्य दाखयलें.

त्या वेळार अशे तरेचीं पुर्तुगेज सत्ते आड पञकां छापले उपरांत ती व्हरून उत्तर गोंयांत तांचे वितरण जातालें. भर बाजारांत, तिठ्यार, पुलीस चवकेर हीं पञकांत चिकटायताले. पञकां चिकटावपाचें काम सत्याग्रही करताले. 1946 वर्सा दुबावानच तांकां केपें वाठारांत पुलिसांनी धरले आनी एक दीस बंदखणींत दवरले. पुर्तुगेजां आड आवाज उठोवपाची तांकां ल्हान पिरायेरच खुमखुमी आसली. फुडें 1947 वर्सा ते आझाद गोमंतक दल संघटनेचे वांगडी जाले. आसगांव आनी बार्देस म्हालांतल्या दल संघटनेच्या शाखांचे ते मुखेली जाले. पुर्तुगेजांच्या विरोधांत पञकां छापप आनी चिकटावप हीं कामां सदचींच जाल्लीं पूण सांपडनासतना हीं कामां चालू आसतालीं.

21 जुलय 1947 दिसा म्हापशें वाठारांतल्या सरकारी बँकेचेर आनी फाजेन्दाचेर हल्लो करपाक तांणी वांटो जयवंतांच्या घरांतलें वातावरण स्वातंञ्य मोगी आशिल्ल्यान तांकां फाटीं ओडपी कोणूच नासलो. घेतलो. ह्या आरोपाखाला डिसेंबर 1947 वर्सा पुलिसांनी तांकां धरले. उपरांत पुर्तुगेज सरकाराच्या प्रादेशीक लश्करी दंडाधिकारया मुखार तांची चवकशी जाली, आनी तांकां 26 वर्सां बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. तेच बराबर तांकां थोडो दंडूय फर्मायलो. पूण जयवंतांची अर्थीक परिस्थिती दंड भरपा इतली आस्तीक नाशिल्ल्यान तांणी दंड भरपाक न्हयकार दिलो. दंड भरपाक तांणी न्हयकार दिल्ल्यान तांकां आनीक तीस दीस बंदखणीची ख्यास्त फावो जाली. जयवंतांक 26 वर्सांची बंदखणीची जाल्ली ख्यास्त आयकून घराब्याचेर दुख्खाची सया पातळ्ळी. तरणी पिराय बंदखणींत सारपाची. आग्वाद बंदखणींत तांणी सुमार साडेचार वर्सां ख्यास्त भोगली. फुडें 1 जून 1952 वर्सा तांकां लिश्बोआक व्हेले. उपरांत तांकां आंगोला व्हेले. सत्याग्रहीक एकाच बंदखणींत दवरीनासताना तांच्यो बंदखणी बदल करीत रावताले. तांणी आल्जुबे, लुआंदा, मोसामेदीश, से द बांदोरा, फोर्त रोसादश सारक्या वेगवेगळ्या बंदखणींनी ख्यास्त भोगल्या. बंदखणींत सगळ्या बंघा वांगडा तांकांय गायेचें मांस दिताले. जयवंतांन तें जेवण घेवपाक न्हयकार दिलो. जेवण न्हयकारील्ल्यान तांकां वायट वागणूक दिवपाक लागले. आपल्याक दिल्ले वायट वागणुकेक लागून तांणी विरोध केलो. तेन्ना तांकां आनीक चाळीस दीस बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. चाळीस दिसांची ख्यस्त इतली घातमारी आसली की तांकां एका चवकोनी कुडींत दवरिल्ले. वारें ना, उजवाड ना, कोणूच उलोवपाक ना. जेन्ना तांका जेवण येतालें तेन्नाच तांकां पुलिसांचें तोंड दिसतालें. एकांतवासाची बंदखण. मनीस पिसो जावन त्या एकातांत मरपाचो. पूण गोंय मुक्ती खातीर झुजिल्ल्य सत्याग्रहींचीं काळजां आनी मनां पुर्तुगेजांचे जुलूम आनी अत्याचार सोंसून फातराचीं जाल्लीं. एकांतवासाचे चाळीस दिस ख्यास्त भोगून लेगीत जयवंत इल्लो लेगीत भियेले ना. एकच ध्येय आसलें गोंय मुक्तिचें. फुडें 24 मार्च 1961 दिसा तांकां दिल्ले ख्यास्तींतल्यान तांची मेकळीक जाली आनी ते 5 ऑगस्ट 1961 दिसा आपल्या गांवघरा कुंकळ्ळी गांवांत पावले. 1978 वर्सा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन तांणी केल्ल्या कार्याचो भोवमान केलो.