U Thant

Foi a primeira persoa dun país asiático que ocupou o cargo, así como o primeiro dun país en vías de desenvolvemento.

U Thant

Nome orixinal	(my) ဦးသန့်
Biografía
Nacemento	22 de xaneiro de 1909 Pantanaw (Raj Británico)
Morte	25 de novembro de 1974 (65 anos) Nova York, Estados Unidos de América
Causa da morte	Morte natural  (Cancro de pulmón )
3º Secretariado das Nacións Unidas
30 de novembro de 1961 – 31 de decembro de 1971 ← Dag Hammarskjöld – Kurt Waldheim →
Embaixador
Datos persoais
País de nacionalidade	Myanmar
Relixión	Theravada
Educación	University of Yangon (en)
Actividade
Ocupación	político , diplomático , escritor
Empregador	ONU
Partido político	Anti-Fascist People's Freedom League (en)
Membro de	Academia das Artes e das Ciencias dos Estados Unidos
Lingua	Birmano
Participou en
18 de abril de 1955	Conferencia de Bandung
Familia
Cónxuxe	Daw Thein Tin
Pais	Po Hnit (en)   e Nan Thaung (en)
Premios (1973)  United Nations Prize in the Field of Human Rights (en) (1972)  Gandhi Peace Award (en) (1971)  Medalla da Paz das Nacións Unidas (1969)  doutor honoris causa pola Universidade Laval (1965)  Prêmio Jawaharlal Nehru para Compreensão Internacional (pt)
Sinatura

Antes de dedicarse á diplomacia era profesor na súa vila natal, cunha licenciatura pola Universidade de Rangún. Trala independencia de Birmania en 1948 foi ascendendo posicións na política nacional, converténdose nun dos máis fieis conselleiros do primeiro ministro U Nu. A raíz do éxito organizativo da conferencia de Bandung, en 1957 foi nomeado embaixador de Birmania ante a Organización das Nacións Unidas.

O falecemento de Dag Hammarskjöld nun accidente de aviación levou a que o 30 de novembro de 1961 fose nomeado secretario xeral da ONU por aclamación, sendo reelixido en 1963 e 1966. Ao longo do seu mandato, en que destacou polo seu talante negociador e moderado, sucedéronse acontecementos como a crise dos mísiles de Cuba, a resolución da Guerra Civil do Congo, o estalido da Guerra dos Seis Días coa posterior ocupación de territorios por Israel e os numerosos procesos de descolonización en Asia e África. A comezos de 1971 renunciou a presentarse de noveo e foi substituído por Kurt Waldheim.

Thant era unha das figuras políticas máis respectadas polo pobo birmano, mais o golpe de estado de 1962 e o derrocamento de U Nu fixeron que caese en desgraza para a xunta militar liderada por Ne Win. Tras falecer en 1974 por un cancro de pulmón, os seus restos mortais foron soterrados en Rangún baixo disturbios entre os estudantes e a policía, pois o goberno militar negárase a renderlle honras de estado.

Primeiros anos

 

U Thant naceu en Pantanaw, unha vila ao suroeste da Birmania británica, o máis vello de catro irmáns nunha familia terratenente de etnia bamar. O seu pai Po Hnit era un mercador de arroz que fora educado en Calcuta e era a única persoa do lugar que sabía falar inglés, así que inculcou aos seus fillos a paixón polos estudos.

A morte do seu pai cando tiña catorce anos complicou a economía familiar, e ao ser o primoxénito tivo que compaxinar os estudos con traballos a tempo parcial. Tras cumprir a maioría de idade estudou un grao de maxisterio en historia na Universidade de Rangún, onde coincidiu co líder estudantil Thakin Nu, anos despois considerado un dos baluartes da independencia birmana.

Despois de licenciarse coa máxima cualificación da súa promoción, estivo a traballar como mestre no instituto da súa cidade e máis tarde foi ascendido a director. En 1942, en plena segunda guerra mundial, Birmania foi ocupada polo imperio xaponés e o novo goberno ordenou a Thant que se trasladase a Rangún para encabezar o Comité de Reorganización Educativa. Non obstante, aos poucos meses regresou ao seu antigo posto en Pantanaw. Ademais, dedicábase a traducir libros ao birmano e a escribir artigos de opinión baixo pseudónimo.

Traxectoria política

Birmania independizárase do Reino Unido en 1948, e Thant foi recrutado como director de comunicación do novo goberno polo seu antigo compañeiro Thakin Nu, un dos líderes do bloque nacionalista e asumira como primeiro ministro un ano antes.

Unha das súas primeiras misións foi negociar cos líderes do pobo karen para evitar un conflito étnico, algo que non logrou a pesar dos seus esforzos. Os insurxentes chegaron mesmo a asediar a súa vila natal e queimar as terras familiares, aínda que posteriormente foron reprimidos polo exército. Considérase que esta experiencia tivo moita influencia no seu futuro labor como diplomático. Nun clima de tensión política, caracterizouse por defender posicións moderadas entre os nacionalistas birmanos e os lealistas británicos.

Co paso do tempo ocupou cargos máis importantes como a dirección de radiodifusión e o secretariado do Ministerio de Información. Entre 1954 e 1957 foi secretario persoal do primeiro ministro U Nu, para quen escribía os discursos e organizaba as viaxes ao exterior. Isto converteuno nun dos seus máis estreitos colaboradores.

Ao mesmo tempo, Thant acabou por converterse nunha das facianas máis relevantes da diplomacia birmana. En 1955 exerceu como secretario da conferencia de Bandung, considerada unha carta de presentación dos países africanos e asiáticos acabados de independizarse, e cuxos principios acordados deron orixe ao Movemento de Países Non Aliñados.

O goberno birmano nomeou en 1957 a Thant como representante permanente de Birmania na Organización das Nacións Unidas. Nun contexto marcado pola descolonización de Asia e África, tivo un importante papel como mediador nas negociacións sobre o Congo Belga (1960) e Alxeria (1961).

Secretario xeral das Nacións Unidas

U Thant ocupou o cargo de secretario xeral das Nacións Unidas desde o 30 de novembro de 1961 ata o 31 de decembro de 1971, o primeiro cidadáns asiático neste posto. Nesa década a Asemblea Xeral da ONU pasou de 104 a 132 membros e todo o seu mandato estivo marcado polas tensións xeopolíticas da guerra fría e da descolonización.

Primeiro mandato (1961-1966)

 

O embaixador birmano foi elixido para o cargo despois de que Dag Hammarskjöld falecese nun accidente de aviación. Ao non acadarse un acordo entre os Estados Unidos e a Unión Soviética, a maioría dos países defenderon que o novo secretario xeral non debía ser europeo nin americano. As reticencias dalgúns estados levaron a que Thant só fose designado para ocupar a vacante de Hammarskjöld ata 1963, en virtude da Resolución 168 do Consello de Seguridade. Posteriormente foi ratificado por unanimidade ata 1966.

Thant tivo que afrontar no seu primeiro ano a crise dos mísiles de Cuba que estivo a piques de desencadear un enfrontamento nuclear en 1962. O conflito iniciouse o 16 de outubro despois de que o goberno dos Estados Unidos decretase un «bloqueo naval» e o despregamento de frotas sobre Cuba ao descubrir a instalación na illa de mísiles tácticos da Unión Soviética.

Tendo en conta o risco de que a situación se agravase, o secretario xeral mediou entre os líderes John F. Kennedy e Nikita Khrushchev, solicitando unha suspensión temporal do envío de armas ata que ambas as partes se reunisen. Finalmente, tanto os Estados Unidos como a Unión Soviética chegaron a un acordo que deixaba fóra Cuba e do que a ONU só foi informada a posteriori. Aínda así considérase que Thant axudou a evitar o estoupido dunha guerra mundial entre as dúas maiores potencias da época.

O outro gran conflito foi a Guerra Civil do Congo. En 1962 os secesionistas de Katanga de Moise Tshombe atacaron un destacamento militar da UNOC, que fora despregado despois do asasinato do líder Patrice Lumumba. Ao non ter garantida a liberdade de movemento sobre o terreo, Thant autorizou unha operación militar da UNOC, coñecida como «Operación Grandslam», que logrou minar as forzas rebeldes e supuxo a reintegración de Katanga na República do Congo. Aquela foi a primeira vez que a ONU empregou a forza para levar á práctica as decisións do Consello de Seguridade.

En decembro de 1963 producíronse graves enfrontamentos en Chipre entre as comunidades turcochipriota e grecochipriota, que levaron ao Consello de Seguridade a despregar unha Forza para o Mantemento da Paz (UNFICYP). Nun primeiro momento tiña previsto un mandato limitado de tres meses, mais Turquía rexeitou as conclusións do mediador designado por Thant, o ecuatoriano Galo Plaza Lasso, e a UNFICYP acabou por converterse nunha misión permanente. O conflito chipriota aínda continúa pendente de resolución.

Segundo mandato (1966-1971)

 

A raíz do seu labor, o Consello de Seguridade reelixiuno por unanimidade para un segundo período que expiraría o 31 de decembro de 1971. Nun primeiro momento sóubose que Thant non quería continuar, mais a falta dun sucesor de consenso levouno a cambiar decisión. Nese período consolidáronse numerosos axencias, fundacións e plans de desenvolvemento como o Instituto da ONU para Formación Profesional e Investigacións (1963), a Conferencia sobre Comercio e Desenvolvemento (1964), o Programa da ONU para o Desenvolvemento (1969), o Programa das Nacións Unidas para o Medio Ambiente (1971) e a Universidade das Nacións Unidas (1973).

O mandato estivo marcado pola Guerra dos Seis Días que enfrontou a Israel cunha coalición de países árabes en maio de 1967. Días antes do estoupido, as Forzas de Emerxencia (UNEF) da península do Sinaí foran expulsadas a petición do líder exipcio Gamal Abdel Nasser, nun contexto de crecente tensión en Oriente Medio. Despois de que ningunha parte cedese, e de que Thant fixese unha viaxe infrutuosa ao Cairo para negociar o cesamento das hostilidades, Israel fixo un ataque preventivo que concluíu cunha derrota árabe e a ocupación de varios territorios. A ONU adoptou a Resolución 242 do Consello de Seguridade en que reclamaba a retirada israelí, mais o seu papel quedou en entredito porque Thant aceptara a orde de evacuación da UNEF.

A recrudescencia da guerra de Vietnam provocou que Thant criticase abertamente o labor do presidente Lyndon B. Johnson despois de que este rexeitase unha mediación da ONU entre Washington e Hanoi e pedise o cesamento de bombardeos «sen condicións» sobre Vietnam do Norte. Este feito, unido ao seu papel no conflito árabe-israelí, enturbiou as boas relacións que mantiña co goberno estadounidense.

Outros conflitos en que o Consello de Seguridade tivo que intervir foron a recrudescencia do problema chipriota (1967), a invasión de Checoslovaquia polo Pacto de Varsovia (1968) e a Guerra de Liberación de Bangladesh (1971). Neste último denunciou a inacción do Consello de Seguridade, mais non invocou o artigo 99. Dous meses antes de que expirase o seu mandato, a Asemblea Xeral aprobou a Resolución 2758 pola que a República Popular da China substituía á República da China como «o único representante lexítimo da China perante as Nacións Unidas».

Retirada

A comezos de 1971, no seu último ano de mandato como secretario xeral, Thant rexeitou presentarse a unha terceira reelección. Despois dunhas longas negociacións, o Consello de Seguridade elixiu como sucesor o político austríaco Kurt Waldheim.

O diplomático birmano mantivo a súa residencia no barrio neoiorquino de Riverdale. Ás poucas semanas de deixar o cargo diagnosticáronlle un cancro de pulmón, polo que quedou nos Estados Unidos para recibir tratamento. A pesar de que a súa esposa nunca se adaptou ben á vida norteamericana, Thant rexeitou regresar a unha Birmania que desde 1962 se convertera nunha ditadura militar liderada por Ne Win, despois de derrocar o primeiro ministro U Nu. A pesar de que Thant era a figura birmana máis recoñecida de época no estranxeiro, non gozaba da simpatía do réxime militar pola súa proximidade a U Nu.

Durante os seus tres últimos anos de vida dedicouse a escribir as súas memorias, a impartir conferencias sobre política exterior, e a recibir tratamento contra a súa doenza.

Falecemento

 

U Thant faleceu o 24 de novembro de 1974 no Hospital Presbiteriano de Nova York aos 65 anos, vítima do cancro que padecía. Entre as numerosas condolencias da comunidade internacional, o presidente estadounidense Gerald Ford lamentou a perda dun «home de paz» e «que sempre foi leal non a un bloque, senón á humanidade».

Cumprindo co seu testamento, os restos mortais de U Thant foron repatriados a Birmania e enterrados en Rangún. Porén, a xunta militar negoulle calquera funeral de estado e ningún membro do goberno recibiu a comitiva no aeroporto de Mingaladon. Aínda que a xunta previra unha cerimonia discreta o 5 de decembro, os estudantes asistentes levárones o cadaleito e emprazáron nun mausoleo que construíran sobre os restos do Sindicato de Estudantes, que fora demolido pola xunta seis meses antes.

Durante seis días sucedéronse manifestacións preto da universidade ata que o 11 de decembro varios membros do exército birmano asediaron a área, exhumaron o cadaleito e déronlle sepultura nun mausoleo do cemiterio de Kandawmin, preto do templo de Shwedagon, onde aínda permanece. Esta nove provocou unha serie de mobilizacións e distubrios contra a xunta, que acabou decretando a lei marcial en Rangún para sufocalas.

O nome «U» á un título honorífico bamar, similar ao Sir británico, que adoita empregarse para grandes autoridades. En 1961 foi condecorado Xeneral (Maha Thray Sithu) da Orde da Unión de Birmania.

Estivo casado con Daw Thein Tin e tivo catro fillos, dos cales lle sobreviviron dous, a súa filla e un fillo adoptado. O seu neto Thant Myint-U foi historiador e oficial de alto rango no Departamento de Asuntos Políticos da ONU. Thant profesaba o budismo e era considerado unha persoa de firmes conviccións relixiosas que trataba de aplicarse en todas as facetas da súa vida.

 

Ao longo do seu mandato, U Thant foi definido como unha persoa humilde, pacifista e de fortes conviccións morais influídas polo budismo. Respecto ao uso da violencia, alegou respecto á guerra de Vietnam que «os métodos militares non traerán nunca unha solución pacífica», e nese sentido tamén foi moi crítico coa ocupación estadounidense da República Dominicana e coa invasión de Checoslovaquia de 1968. Parte do seu traballo estivo condicionadao pola guerra fría e as disputas entre bloques no Consello de Seguridade da ONU.

Non obstante, na crise do Congo si defendeu o emprego da forza por parte da UNOC, pois os rebeldes de Katanga animaran a que a poboación civil atacase todo o persoal relacionado coa ONU. Nese sentido aplicouse un principio de proporcionalidade, xa que Katanga atacara en primeiro lugar. Aquela foi a primeira vez que a ONU utilizou a forza para poñer en marcha as decisións do Consello de Seguridade.

En 1978 publicouse postumamente o seu libro de memorias, View from the UN («Visión desde a ONU»), en que recolle todos os anos de experiencia como secretario xeral. Na súa honra, a illa Belmont de Nova York, un diminuto illote artificial situado fronte á sede da Organización das Nacións Unidas, pasou a denominarse «illa U Thant» de forma extraoficial.

Predecesor: Dag Hammarskjöld

Secretario Xeral das Nacións Unidas  1961-1971

Sucesor: Kurt Waldheim

Wiki Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  U Thant

Bibliografía

• Kille, Kent (2007). The UN Secretary-General and Moral Authority: Ethics and Religion in International Leadership. Washington, DC: Georgetown University Press. 

Ligazóns externas

• U Thant na páxina web da Organización das Nacións Unidas