Cristián Iv De Dinamarca: Político danés
Cristián IV, nado en Hillerød o 12 de abril de 1577 e finado en Copenhague o 28 de febreiro de 1648, foi rei de Dinamarca e de Noruega (1588-1648), fillo de Frederico II e de Sofía de Mecklemburgo-Güstrow.
.svg)
Foi un dos principais heroes militares do seu país, alcanzando gran popularidade tanto en vida como na posteridade. Destacou polo seu carácter resolto, impetuoso e ambicioso, características que resultaron tráxicas para o seu reino. Participou en dúas guerras contra Suecia e na Guerra dos Trinta Anos, con resultados negativos. Impulsou reformas administrativas e militares, e apoiou o mercantilismo en Dinamarca, colocando os cimentos dun imperio colonial. Amante da cultura e das artes, patrocinou grandes obras arquitectónicas do Renacemento que embeleceron as cidades do país.
Traxectoria
Cristián naceu no castelo de Frederiksborg en 1577, sendo o maior dos fillos homes dos reis de Dinamarca Frederico II e Sofía de Mecklemburgo. Pequeno aínda, sucedeu ao seu pai en 1588, cando este faleceu. Alcanzou a maioría de idade en 1596. O 30 de novembro de 1597 uniuse en matrimonio con Ana Catarina de Brandeburgo, filla de Xoaquín Frederico, margrave de Brandeburgo e duque de Prusia.
A súa primeira obra destacada á fronte do goberno foi unha serie de reformas na política interior. Tamén traballou intensamente no aspecto defensivo do reino. Construíu novas fortalezas, baixo a dirección de enxeñeiros neerlandeses. A Armada Real Danesa, que en 1596 consistía nuns vinte e dous buques, alcanzou en 1610 a cifra de sesenta, varios deles deseños propios do rei. A constitución dun exército nacional foi máis difícil, xa que Cristián dependía de tropas procedentes na súa maior parte da leva de campesiños dos dominios reais.
Cristián seguiu unha política de expansión do comercio marítimo danés para sacar proveito do mercantilismo que imperaba en Europa nesa época. Por iso, estableceu a primeira colonia danesa en Trankebar, na costa meridional da India e creou a concesión da Compañía Danesa das Indias Orientais, que en gran medida constituíu o inicio do Imperio colonial danés.
A guerra de Kalmar
Lograda a reorganización do exército, tivo a súa primeira experiencia bélica, que lle resultou favorable. Emprendeu en 1611 unha guerra contra Suecia, coñecida como a guerra de Kalmar, xa que a operación principal foi a ocupación danesa do porto de Kalmar. Cristián conseguiu que o rei sueco Gustavo II Adolfo cumprise coas condicións da Paz de Knäred (1613), entre elas o pago dun millón de riksdal por concepto de danos de guerra.
Concluída a guerra con Suecia, fixou a súa atención en Alemaña. Os seus obxectivos eran principalmente dous: primeiro, obter o control dos grandes ríos alemáns, o Elba e o Weser, como un medio para asegurar o dominio danés nos mares boreais, e segundo, obter os territorios secularizados dos bispados de Bremen e Verden como herdanza para os seus fillos máis novos.
Habilmente aproveitou a alarma dos príncipes protestantes alemáns trala Batalla da Montaña Branca en 1620 para asegurar o seu fillo Frederico como coadxutor da diocese de Bremen en setembro de 1621. Un arranxo similar foi alcanzado en novembro na diocese de Verden. Hamburgo tivo que recoñecer, polo pacto de Steinburg (xullo de 1621), a soberanía danesa sobre o Holstein.
A Guerra do Trinta Anos
O poder crecente dos católicos no norte de Alemaña despois de 1623 convidaba a Cristián a inmiscirse na Guerra dos Trinta Anos. Por un tempo, mantívose á marxe, pero as alarmantes chamadas de auxilio dos protestantes e sobre todo, o temor de que Gustavo II Adolfo de Suecia o suplantase como o campión da causa protestante, levouno a entrar en guerra contra as forzas combinadas do emperador e a liga Católica, sen que contase cunha garantía de cooperación en terras alemás.
O 9 de maio de 1625 Cristián abandonou Dinamarca para dirixirse á fronte en Alemaña. Tiña á súa disposición entre 19 000 e 25 000 homes. Ao principio tivo algúns éxitos, pero o 27 de agosto de 1626 foi derrotado estrepitosamente por Johann Tserclaes en Lutter-am-Barenberge, e no verán de 1627 os católicos, encabezados por Tilly e Albrecht von Wallenstein, invadiron Dinamarca, desolando e ocupando os ducados de Schleswig e Holstein e toda a península de Xutlandia. Ante a grave situación, Cristián pactou unha alianza co seu antigo inimigo Gustavo II Adolfo de Suecia o 1 de xaneiro de 1628. Gustavo comprometeuse a axudar a Dinamarca cunha frota e pouco tempo despois, un exército e unha frota dano-suecos obrigaron a Wallenstein a levantar o sitio de Stralsund. A posesión dunha armada superior evitou que Dinamarca sufrise peores dificultades, e en maio de 1629 Cristián puido concluír unha paz co emperador en Lübeck, sen ningunha perda territorial.
Intrigas
Trala guerra, Cristián IV padeceu non só o fracaso político, senón tamén familiar. En 1628 descubriuse unha intriga escandalosa dunha relación da súa segunda esposa, Kirsten Munk, cun oficial alemán. Ante as acusacións e a saída de Kirsten da residencia real, ela destapou un novo escándalo: a relación dunha das súas serventas, Vibeke Kruse, co rei Cristián. En xaneiro de 1630 a ruptura no matrimonio foi definitiva, e Kirsten retirouse ás súas posesións de Xutlandia. Cristián aceptou publicamente a súa relación con Vibeke, e mantivo con ela unha relación de concubinato, formando unha familia. Os fillos de Vibeke convertéronse nos inimigos naturais dos fillos de Kirsten.
Entre 1629 e 1643 Cristián gañou novamente popularidade e influencia. Nese período obtivo novamente o control da política exterior e das cotas de peaxe do Öresund.
Segunda guerra contra Suecia
Mesmo no momento máis baixo dos seus infortunios, Cristián nunca perdeu as esperanzas de recuperar o seu poder. Nunca se reconciliou con Suecia, o seu inimigo máis perigoso, mais tampouco se encargou de tecer as alianzas necesarias para protexer as súas posesións do perigo sueco. Serviu de mediador a favor do emperador trala morte de Gustavo II Adolfo en 1632, e a través diso tentou minimizar a influencia sueca en Alemaña, con escasas vantaxes para Dinamarca. A súa política de confrontación en Escandinavia irritou o parlamento sueco, e unha nova guerra sueco-danesa era só cuestión de tempo. Na primavera de 1643 parecía que ese tempo chegara.
Grazas ás súas conquistas na Guerra do Trinta Anos, os suecos podían atacar Dinamarca tanto dende o sur como dende o leste. Suecia mantiña ademais un pacto cos Países Baixos, o que servía de contrapeso á superioridade danesa no mar. En maio, o Consello sueco decidiu inclinarse pola guerra. O 12 de decembro de 1643 o mariscal sueco Lennart Torstensson avanzou dende Bohemia, cruzou a fronteira sur de Dinamarca, e a finais de xaneiro de 1644 tiña no seu poder toda a península de Xutlandia. O ataque, hábil e rápido, paralizou Dinamarca, mais a súa gravidade fixo que Cristián traballase arduamente na defensa do seu reino.
Con sesenta e seis anos, o rei danés demostrou unha enerxía inesgotable. Traballou noite e día para organizar o exército e equipar a armada. Afortunadamente para el, o goberno sueco atrasou as hostilidades en Escania, a parte oriental de Dinamarca, ata febreiro de 1644, de modo que os daneses puideron preparar a defensa e salvar a importante praza forte de Malmö.
Torstensson non puido cruzar de Xutlandia á illa de Fionia, en espera dunha frota neerlandesa, que foi destruída pola armada danesa entre as illas de Sylt e Rømø. Un novo intento para transportar o exército de Torstensson ás illas danesas foi frustrado por Cristián IV en persoa o 1 de xullo de 1644. As dúas frotas inimigas atopáronse ao sueste da baía de Kiel, e o soberano danés demostrou un heroísmo que aínda na actualidade é loado polo pobo danés. Cristián achábase na cuberta do Trefoldigheten ("Trindade") e un canón xunto a el estoupou por unha bala sueca; as achas de madeira e metal encaixáronse no corpo do rei, cegándoo dun ollo e lanzándoo ao solo. Inmediatamente púxose de pé e continuou dirixindo a batalla ata o final desta. A frota danesa mostrou a súa superioridade na batalla, acurralando a sueca na baía de Kiel; con todo, os suecos puideron escapar.
A finais de setembro, a armada danesa foi aniquilada polas forzas combinadas de suecos e neerlandeses entre Fehmarn e Lolland. Esgotada a capacidade militar de Dinamarca, Cristián viuse obrigado aceptar a mediación de Francia e das Provincias Unidas. A paz foi asinada en Brömsebro o 8 de febreiro de 1645. Dinamarca cedeu a Suecia as illas de Gotland e Saaremaa e, por trinta anos, a provincia de Halland, mentres que Noruega cedeu as provincias de Jämtland e Härjedalen.
Últimos anos e legado
Os últimos anos da súa vida foron embazados por fortes diferenzas cos seus xenros, en especial co máis ambicioso deles, Corfitz Ulfeldt. O 21 de febreiro de 1648, pola súa propia vontade, foi trasladado a Copenhague, onde morreu unha semana despois. Foi sepultado na catedral de Roskilde.
Falaba, ademais da súa lingua materna, alemán, latín, francés e italiano. Os seus biógrafos considérano un home alegre e hospitalario, ao que lle gustaba a vida social. O seu carácter era tamén irritable, apaixonado, valoroso e cun forte sentido do deber. Ao final da súa tormentosa vida cultivou os froitos da súa carencia de autocontrol.
Fundou un gran número de vilas e cidades, moitas das cales foron nomeados na súa honra: en Dinamarca Christianshavn, Christianstad e Christianopel. Christiania (actual Oslo, refundada despois de que a cidade vella fose destruída por un incendio), Christianssand e Konningsberg en Noruega. Glückstadt (fundada como rival de Hamburgo) en Holstein, e Kobbermølle en Schleswig. Os asentamentos urbanos eran deseñados de acordo aos ideais do Renacemento, coas rúas en ángulo recto entre si.
En Copenhague ordenou edificar moitos edificios renacentistas, como Børsen, a igrexa de Holmen, o castelo de Rosenborg, a fortaleza Kastellet, e a Rundetårn, que serviu como observatorio. Remodelou o castelo de Frederiksborg nun suntuoso palacio renacentista, e Kronborg como fortaleza.
Fundou a Compañía Danesa das Indias Orientais, inspirado na Compañía Holandesa. É a figura central do himno real danés, Kong Kristian.
Familia
Non se sabe de certo cantos fillos tivo, pero sábese da existencia de 21.
Casou en 1597 con Ana Catarina de Brandeburgo. Con ela tivo seis fillos:
- Frederico (1599).
- Cristián (1603-1647).
- Sofía (1605).
- Isabel (1606-1608).
- Frederico (1609-1670). Rei de Dinamarca e Noruega.
- Ulrico (1611-1633).
Estando aínda casado, tivo unha primeira amante, Kirsten Madsdatter, con quen tivo un fillo:
- Christian Ulrik Gyldenløve (1611-1640).
Con Karen Andersdatter, unha segunda amante, tivo dous fillos:
- Dorothea Elisabeth Christiansdatter(1613-1615).
- Hans Ulrik Gyldenløvai (1615-1645).
Coa súa amante Kirsten Munk contraeu matrimonio morganático en 1615. Con ela tivo dez fillos:
- Anne Cahthrine Christiansdatter (1618-1633).
- Sophie Elisabeth Christiansdatter (1619-1657).
- Leonora Christina Christiansdatter (1621-1698).
- Valdemar Cristián (1622-1656).
- Elisabeth Augusta Christiansdatter (1623-1677).
- Frederik Christian (1625-1627).
- Christiane Christiansdatter (1626-1670).
- Hedevig Christiansdatter (1626-1678).
- Marie Cathrine Christiansdatter (1628).
- Dorothea Elisabeth Christiansdatter (1629-1687).
Con Vibeke Kruse tivo dous fillos recoñecidos, aínda que posiblemente houbese máis:
- Ulrik Christian Gyldenløvai (1630-1658).
- Elisabeth Sofie Christiansdatter (1633-1654).
Devanceiros
| 16. Cristián I de Dinamarca | ||||||||||||||||
| 8. Frederico I de Dinamarca | ||||||||||||||||
| 17. Dorotea de Brandeburgo | ||||||||||||||||
| 4. Cristián III de Dinamarca | ||||||||||||||||
| 18. Xoán Cicerón de Brandeburgo | ||||||||||||||||
| 9. Ana de Brandeburgo | ||||||||||||||||
| 19. Margarida de Saxonia | ||||||||||||||||
| 2. Frederico II de Dinamarca | ||||||||||||||||
| 20. Xoán V de Saxonia-Lauemburgo | ||||||||||||||||
| 10. Magnus I de Saxonia-Lauemburgo | ||||||||||||||||
| 21. Dorotea de Brandeburgo (diferente á 17) | ||||||||||||||||
| 5. Dorotea de Saxonia-Lauemburgo | ||||||||||||||||
| 22. Henrique IV de Brunswick-Lüneburg | ||||||||||||||||
| 11. Catarina de Brunswick-Wolfenbüttel | ||||||||||||||||
| 23. Catarina de Pomerania-Wolgast | ||||||||||||||||
| 1. Cristián IV de Dinamarca | ||||||||||||||||
| 24. Magnus II de Mecklemburgo-Schwerin-Güstrow | ||||||||||||||||
| 12. Alberte VII de Mecklemburgo-Güstrow | ||||||||||||||||
| 25. Sofía de Pomerania-Wolgast | ||||||||||||||||
| 6. Ulrico III de Mecklemburgo-Güstrow | ||||||||||||||||
| 26. Xoaquín I de Brandenburgo | ||||||||||||||||
| 13. Ana de Brandeburgo (diferente á 9) | ||||||||||||||||
| 27. Isabel de Dinamarca | ||||||||||||||||
| 3. Sofía de Mecklemburgo-Güstrow | ||||||||||||||||
| 28. Cristián I de Dinamarca (= 16.) | ||||||||||||||||
| 14. Frederico I de Dinamarca ( =8.) | ||||||||||||||||
| 29. Dorotea de Brandeburgo (= 17.) | ||||||||||||||||
| 7. Isabel de Dinamarca | ||||||||||||||||
| 30. Boleslao X de Pomerania | ||||||||||||||||
| 15. Sofía de Pomerania | ||||||||||||||||
| 31. Ana de Polonia | ||||||||||||||||
Véxase tamén
Wiki Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Cristián IV de Dinamarca  |
Ligazóns externas
- The Royal Lineage Arquivado 14 de marzo de 2015 en Wayback Machine. na páxina da monarquía danesa
- Christian IV na Royal Danish Collection
| Predecesor: Frederico II | Rei de Dinamarca e Noruega 1577 - 1648 | Sucesor: Frederico III |
This article uses material from the Wikipedia Galego article Cristián IV de Dinamarca, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Todo o contido está dispoñible baixo a licenza CC BY-SA 4.0, agás que se indique o contrario. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Galego (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.