John Dalton: Ceimiceoir agus fisiceoir Briotanach
Ba cheimiceoir, fisiceoir agus meitéareolaí Sasanach é John Dalton FRS (5 nó 6 Meán Fómhair 1766 – 27 Iúil 1844).
Is fearr aithne air as an teoiric adamhach a thabhairt isteach sa cheimic, agus as an taighde a rinne sé ar dhathdhaille, a bhí aige. Tugtar Daltúnachas ar dhathdhaille i dteangacha éagsúla, a bheith ainmnithe ina dhiaidh.
  | |
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 6 Meán Fómhair 1766 Cumberland, England |
| Bás | 27 Iúil 1844 77 bliana d'aois Manchain, England |
Uachtarán Manchester Literary and Philosophical Society (en)  | |
| 1816 – 1844 | |
| Rúnaí Manchester Literary and Philosophical Society (en) | |
| 1800 – 1809 | |
| Teanga dhúchais | Béarla |
| Gníomhaíocht | |
| Réimse oibre | Ceimic, fisic agus meitéareolaíocht |
| Gairm | fisiceoir, ceimiceoir, meitéareolaí, matamaiticeoir, luibheolaí |
| Fostóir | Ollscoil Oxford |
| Ball de | |
| Spéis aige/aici i | Dathamharc |
| Mac/iníon léinn de chuid | John Gough |
| Mac/iníon léinn | James Prescott Joule |
| Faoi thionchar | |
| Teangacha | Béarla agus an Ghearmáinis |
| Saothar | |
Saothar suntasach | |
| Giorrúchán luibheolaíochta | Jn.Dalton |
| Teaghlach | |
| Céile | luach ar iarraidh |
| Athair | Joseph Dalton agus Deborah Greenup |
Gradam a fuarthas | |
Síniú  | |
 | |
Taighde
Sna blianta 1808-1810 chuir Dalton a theoiric adamhach le chéile, agus rinne eolaíocht chainníochtúil sa cheimic. Thóg sé clár meáchan adamhach.
Rinne sé taighde ar mheascáin gás go príomha, fórsa gaile, leaisteachas gaile agus forbairt theirmeach gás.
D'fhionn sé dlí ("dlí Dalton" inniuˈ) ar pháirtbhrúnna, go bhfeidhmíonn gach gás ar leith, i meascán gás i soitheach, an brú céanna is a d'fheidhmeodh sé dá mbeadh sé ina aonar sa toirt sin, agus mar sin go bhfeidhmíonn páirtbhrú i gcomhréir le codán an gháis sin sa mheascán.
Feidhmíonn na gáis uile neamhspleách ar a chéile. Mar shampla, cuimsíonn an t-atmaisféar 80% nítrigine, a bheag nó a mhór, agus mar sin feidhmíonn an nítrigin 80% de bhrú an atmaisféir.
Tionchar
Le hobair John Dalton ar an teoiric adamhach timpeall 1810, tháinig an cheimic chun tosaigh ina heolaíocht chainníochtúil agus d'fhorbair go tapa sa 19ú céad.
Féach freisin
Tagairtí
| Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |
This article uses material from the Wikipedia Gaeilge article John Dalton, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Gaeilge (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.