Organyske stof of organysk materiaal is yn de natuer biologysk materiaal dat bestiet út resten fan deade planten, bisten en harren produkten en út útskieding fan mikro-organismen.
Organyske stof yn de ierde komt benammen fan planten, en foar in lytser part fan dierlike organismen, en komt fan woartels fan planten, blêden, nôtstâlen en rûge dong. Organyske stof bestiet skiekundich sjoen út in mingsel fan natuerlike organyske ferbinings, dêr't se binnen in organisme makke wurde, dêryn't se soargje foar homeostase, en weromkomme yn de rûntegong fan fiedingstoffen. Organyske stof op de ierde wurdt struisellaach neamd en wurdt yn de ierde bou-ierde of humus neamd.
Organyske stof yn de ierde kin in soad wetter opnmme en kin dêrtroch as buffer fan mineralen foarmje, dêr't anorganyske fiedingssâlten minder gau fan útspiele. Yn drûge tiden kin de plant maklik it focht út organyske stof opnimme. Dêrtroch is sângrûn mei in heech gehalte oan organyske stof minder gefoelich foar drûchte as humusearme sângrûn. Ek troch mineralisaasje komme der út it organyske stof fiedingssâlten frij, dy't wer ta beskikking komme foar it opnimmen troch planten.
Organyske stof is ek wichtich foar it libben yn de ierde, dêr't in soad mikro-organismen, mar ek blaukopwjirmen en poddestuollen fan libje. Dy soargje wer foar it ôfbrekken fan it organyske stof en foar in goede struktuer foar de ierde.
Sângrûn, ornearre foar tylten, befettet almeast sa'n 3 oant 6 persint organyske stof, ôfhingjend fan it gehalte humus:
Klaaigrûn befettet 1 oant 6 persint en feangrûn befettet mear as 25 persint organyske stof.
This article uses material from the Wikipedia Frysk article Organyske stof, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ynhâld is beskikber ûnder CC BY-SA 4.0, at net oars neamd wurdt. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Frysk (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.