ویکیپدیای فارسی، دانشنامهٔ بزرگ برخط زبان فارسی از زبانهای هندواروپایی است.
این انشای رهنمود شامل توضیحات و توصیههای یک یا چند مشارکتکننده ویکیپدیا است. اینجا یک رهنمود یا سیاست ویکیپدیا نیست، با وجود آن ممکن است برای کمک مشورت شدهباشد. یک سنجش بالقوه از اینکه اجتماع این انشا را چگونه میبیند میتواند با همفکری دربارهٔ صفحههای تاریخچه و بحث و همینطور بررسی پیوندها به این صفحه بدست آید. |
این صفحه در یک نگاه: ویکیپدیای فارسی همواره فارسی را پاس میدارد و برای تمام فارسیزبانان جهان، مینویسد. فارسیسازی نوشتار تا هنگامی که مشکلی برای خوانایی و درک آسان نوشتار پیش نیاوردهاست، پیشنهاد میشود اما در فارسیسازی یا برعکس، هیچ اجباری نیست. |
رویکرد نویسندگان، باید با نگاهی به بستر و زمینهٔ مقاله و واژههای رنگارنگ فارسی، بر این باشد که نوشتار برای مردمان کشورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان و دیگر فارسیزبانان جهان که به فارسی سخن میگویند یا مینویسند، در پایههای گوناگون آموزشی و با همهٔ ردههای دانش و آگاهی، به آسانی خواندنی باشد و نوشتار یکنواخت و خستهکننده نباشد و همچنان از ساختارهای دستوری و رنگامیزی آواشناسی فارسی دور نشود.
برتری واژگان فارسی بر وامواژههای زبانهای دیگر مانند عربی، انگلیسی یا دیگر زبانها، نباید بازدارندهٔ خواننده از روشنی و خوشخوانی مقاله باشد و ازاینرو باید در گزینشِ واژههای پرکاربرد و امروزی و جاافتاده یاری گرفت؛ و این رویکرد با همگرایی و اجماع کاربران، پشتیبانی میشود. با این همه، هیچ بایستگی و باری بر دوش کاربران، برای فارسی نوشتن/سازی نوشتار نباید باشد؛ گرچه نرخ بالای کاربرد واژگان عربی بههیچروی پسندیده نیست؛ اما اگر کاربری در این راستا دستبهکار شد و نوشتار هنوز خوانا و رسا بود، از وی پشتیبانی خواهد شد.
اجماع و همگراییِ کاربران نیز همواره میتواند برای مقالههای گوناگون، نمونه به نمونه، رایگیری کند؛ گرچه اجماعی کوچک، مانند اجماع دو کاربره باشد.
با اینکه کمتر پیش میآید، شاید کاربرانی در نوشتار خود، از دستور زبان فارسی پیروی نکنند. این کاربران، شاید از گویشوران دیگر زبانها باشند یا حتی از ویکیپدیای دیگری برای ویرایش خُرد خود در ویکیپدیای فارسی آمده باشند. در اینجاها، نیاز است بیآنکه کاراییِ بندها دگرگون شود، آنان را درست کرده و کاربر را از نارسایی و نادرستیِ نوشتار آگاه ساخت. اگر نمونهها بهبودیافتنی نیستند یا نشدند، میتوان بر پایهٔ روال و سیاست یکنواخت حذف و نگهداری مقالهها، پیش رفت. کاربرانی که زبان فارسی زبان مادری آنان است، شاید الگویی برای آگاهیرسانی این، در صفحه کاربری خود جای دهند که در این نمونهها، بهکارمیآید. یکی از ریشههای این گونه پیشامدها، ترجمههای نهچندان درست و گرتهبرداری دستوری از زبان خاستگاه (بهویژه ویکیپدیای انگلیسی) است.
"نخست اینکه، دستگاه گردنده و گردانندهٔ زبان (یعنی فعل) در زبان فارسی فلج شدهاست (گویا ویروس تعرب نخست به سلسله اعصاب زبان حمله میکند). ما بجای تمام یا بیشتر فعلهای بسیط و صرف شدنی فارسی فعلهای ترکیبی زشت و ناهنجار و دست – و – پاگیر بکار میبریم که نه تنها صرف آنها دشوار است، بلکه مشتق سازی از آنها و ساختن انواع ترکیبهای لازم از آنها ناشدنی است. نتیجهٔ اینگونه رفتار با زبان این بودهاست که فعلهای بسیط و زیبا و اشتقاقپذیر فارسی را فراموش کردهایم (مانند شکیبیدن و شگفتیدن و پناهیدن، و دهها مانند آنها) یا به حوزهٔ زبان ادبی و شاعرانه تبعید کردهایم (مانند گسیختن و رهیدن و شتافتن، و دهها مانند آنها و بجای آنها «منقطع کردن» و «استخلاص حاصل نمودن» و «تعجیل نمودن» را به کار بردهایم!) یا به قیاس همین فعلهای ترکیبی فعلهای ساده فارسی را به صورت ترکیبی بکار بردهایم و به جای «کوشیدن» گفتهایم «کوشش به عمل آوردن» و حتا گاهی این کار را هم نکردهایم و به جای «ربودن» گفتهایم «سرفت بعمل آوردن» !"
بیشتر واژههای پرکاربرد عربی با برابر یا جایگزین آنها، در مقالهٔ فهرست واژگان فارسی از منشأ عربی در دسترس هستند.
در این بخش، بر پایهٔ اندازهٔ کاربرد، شناس بودن میان فارسیزبانان و برابرهای پیشنهادی، نمونههایی آورده شدهاست. نکته این است که برخی از نمونهها، شاید در مقالههی کشوری ویژه، کاربردی باشند.
این نمونهها را پشتیبانی برای درست نشان دادن گفتار خود، در ناسازگاریها، بهره نگیرید.
این جایگزینیها نادرستند:
این جایگزینیها درستند:
همینکه نوشتار رویهمرفته، قابل فهم باشد، بس است و هیچ اجباری نیست که کاربران، حتماً از واژگان فارسی استفاده کنند. اما اگر کاربر یا شخص دیگری برای فارسیسازی و اصلاح نوشتار اقدام کرد و مطالب هنوز خوانا و قابل درک بودند، نباید ویرایش وی واگردانی شود. اجماع کاربران، حتی اجماعهای کوچک دو نفره، میتوانند برای مقالات، به صورت موردی تصمیم بگیرند. اگرچه، ویکیپدیا:اجماع همواره به روال همیشگی خود، در این نمونهها نیز، اجرایی است.
This article uses material from the Wikipedia فارسی article ویکیپدیا:فارسی خوانا و رسا, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.