زبان‌های ایرانی شرقی: زیرشاخه خانواده زبان‌های هندواروپایی
زبان‌های ایرانی شرقی زیرگروهی از زبان‌های ایرانی هستند که در دوره ایرانی میانه (از سدهٔ ۴ پیش از میلاد) پدیدار شدند.
زبان اوستایی معمولاً به عنوان زبان ایرانی شرقی دسته‌بندی می‌شود. برخلاف گویش‌های ایرانی میانه غربی، ایرانی‌های میانه شرقی تلفظ هجاهای پایانی کلمه را حفظ کردند.
| ایرانی شرقی | |
|---|---|
| پراکنش: | آسیای میانه، جنوب آسیا، سرمتستان و سکاستان و قفقاز |
| تبار: | زبان‌های هندواروپایی
|
| زیرگروه‌ها: | شمال شرقی جنوب شرقی |
| گلاتولوگ | east2704 |
 نقشه گویشوران زبان‌های ایرانی | |
زبان‌های ایرانی میانهٔ شرقی مرزهای همگویی چندان روشنی ندارد. تصور یک ناحیهٔ زبانی ایرانی شرقی، توضیحی درخور برای ویژگی‌های مشترک این گروه به دست می‌دهد.
بزرگ‌ترین زبان زنده ایرانی شرقی زبان پشتو با حدود ۴۰ میلیون گویشور از کرانه‌های آمودریا در افغانستان تا سند در پاکستان است. دومین زبان بزرگ این خانواده آسی با حدود ۶۰۰٬۰۰۰ گویشور است. سایر زبان‌های شرقی مجموعاً ۲۰۰٬۰۰۰ نفر سخنور دارند.
بیشتر زبان‌های ایرانی شرقی در یک منطقهٔ پیوسته، جنوب و شرق افغانستان، مناطق مجاور در غرب پاکستان، ولایت خودمختار بدخشان کوهستانی در تاجیکستان و غرب منطقه سین‌کیانگ چین گفتگو می‌شوند. دو زبان زنده در مناطق جداگانه یافت می‌شود: زبان یغنابی در شمال غرب تاجیکستان (نواده سغدی) و زبان آسی در قفقاز (نواده سکایی). این‌ها بقایای یک زنجیره قومی-زبانی بزرگ هستند که در بیشتر مناطق آسیای میانه، اروپای شرقی و بخش‌هایی از قفقاز و غرب آسیا در هزاره یکم پیش از میلاد پراکنده بودند که به نام سکاستان معروف است. ادامهٔ حضور زبان‌های ایرانی شرقی در اروپای شرقی تا سدهٔ چهارم میلادی با جانشینان سکاها، سرم‌ها، دیده شد.
نمودار درختی
- زبان‌های ایرانی باستان
- شمال شرقی: سکایی باستان†
- ایرانی مرکزی: اوستایی† (سده ۷ پیش از میلاد تا ۱۰ میلادی)
اوستایی گاه به عنوان ایرانی شرقی دسته‌بندی می‌شود، اما در رده‌بندی‌های اخیر برای آن شاخه‌ای در نظر گرفته نمی‌شود.
- زبان‌های ایرانی میانه
- باختری† (سده ۴ پیش از میلاد تا ۹ میلادی)
- خوارزمی† (سده ۴ پیش از میلاد تا ۱۳ میلادی)
- سغدی† (از سده ۴ پیش از میلاد)
- سکایی ختنی† (سده ۵ تا ۱۰ میلادی)
- تمشقی† (سده ۷ میلادی)
- سکایی سرمتی† (از سده ۸ پیش از میلاد)
- زبان‌های نوین (ایرانی نو)
جستارهای وابسته
منابع
https://www.duhoctrungquoc.vn/wiki/en/Eastern_Iranian_languages
This article uses material from the Wikipedia فارسی article زبان‌های ایرانی شرقی, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.