زبانهای آلمانی والا یا گویشهای آلمانی والا نام مجموعهای از گونههای مختلف زبانهای آلمانی، لوکزامبورگی و ییدیش و همچنین گویشهای مختلف موجود در مرکز و جنوب آلمان، کشورهای اتریش، لیختنشتاین، سویس، لوکزامبورگ و همچنین مناطقی از بلژیک، هلند (گویشهای ریپواری در جنوب غربی لیمبورخ)، فرانسه (آلزاس و شمال لورن)، ایتالیا، دانمارک و لهستان است.
همچنین این زبانها در میان مهاجرین آلمانی زبان در کشورهای رومانی (ترانسیلوانیا)، روسیه، ایالات متحده، برزیل، آرژانتین، شیلی و نامیبیا نیز رواج دارد.
گویشهای آلمانی والا | |
---|---|
Irminonic | |
پراکنش: | بیشتر در مرکز و جنوب آلمان, اتریش, تیرول جنوبی, لیختناشتاین, لوگزامبورگ, شمال و مرکز سوئیس, لهستان, جمهوری چک و آلزاس |
تبار: | هندو-اروپایی
|
زیرگروهها: | آلمانی مرکزی آلمانی فرانکونیایی والا آلمانی والا |
گلاتولوگ | high1286 |
اصطلاح «علیا» در آلمانی علیا یک اشاره گیتاشناختی به گروهی از گویشهایی از «زبان آلمانی علیا» بوده که جداگانه از اشکال تکوین یافته آلمانی استاندارد، ییدیش و لوگزامبورگی است. این اصطلاح به بلندستانهای مرکزی (میتلگبریرگه) و مناطق آلپی مرکزی و جنوبی آلمان گفته میشود که شامل لوکزامبورگ، اتریش، لیختناشتاین و بیشتر سوئیس است. در برابر این اصطلاح واژه آلمانی سفلی است که در سرزمینهای پست و جلگهای دریا و دشت شمال آلمان بدان تکلم میشود.
آلمانی والا را میتوان به سه زیربخش آلمانی بالا (Oberdeutsch ، که شامل گویشهای آلمانی اتریش و سوئیس است)، آلمانی مرکزی (Mitteldeutsch ، که شامل لوکزامبورگی بوده و خودش زبان معیار نوینی است) و آلمانی فرانکونیایی علیا که گویشی سنتی میان این دو است. آلمانی علیا را با دگرشها و تغییرات واجی گونههای زبانی ژرمنی غربی (حدود ۵۰۰ پ.م) میشناسند که آن را در اصطلاح تغییر همخوان آلمانی والا گویند. برای نمونه میتوان این دگرشها را با انگلیسی/آلمانی پایین سنحید که در آن pan/Pann بوده ولیکن در آلمانی استاندارد Pfanne ([p] به [p͡f])، two/twee بوده ولی در آلمانی استاندارد zwei ([t] به [t͡s]) و make/maken بوده ولی در آلمانی استاندارد machen ([k] به [x]) است.در گویشهای آلمانیش علیا این تغییرات نیز دیده میشود برای نمونه Sack (مانند انگلیسی/آلمانی سفلی"sack/Sack") به آوای [z̥ak͡x] ([k] به [k͡x]) تغییر یافته است.
This article uses material from the Wikipedia فارسی article زبانهای آلمانی علیا, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.