Hoogduitse Tale

Dit word ook in voormalige koloniale nedersettings soos byvoorbeeld in Roemenië (Transsilvanië), Rusland, Verenigde State en Namibië gepraat.

Hoogduitse tale Hoogduitse dialekte
Geografiese verspreiding:	Middel- en Suid-Duitsland, Liechtenstein, Luxemburg, Noord- en Sentraal-Switserland, Oostenryk, Pole, Elsas en Suid-Tirool
Genetiese klassifikasie:	Indo-Europees  Germaans   Hoogduitse tale
Onderafdelings:	Jiddisj Middelduits Opper-Frankies Opperduits
Die Hoogduitse tale is 'n onderafdeling van die Wes-Germaanse tale    Nederduits (Wes-Germaans)    Nedersaksies (Wes-Germaans)    Middelduits (Wes-Germaans)    Opperduits (Wes-Germaans)    Anglies (Anglo-Fries, Wes-Germaans)    Fries (Anglo-Fries, Wes-Germaans)    Oos-Noord-Germaans    Wes-Noord-Germaans    Lyn wat die Noord- en Wes-Germaanse tale skei

"Hoog" verwys na die bergagtige dele van sentraal en suidelike Duitsland en die Alpe, teenoor Nederduits wat 'n die plat kusgebiede van die noorde gepraat word. Hoogduits kan onderverdeel word in Opperduits en Middelduits (Oberdeutsch, Mitteldeutsch).

Die Duitse term Hochdeutsch word ook losweg gebruik, maar nie deur taalkundiges nie, om na standaard geskrewe Duits te verwys in teenstelling met die dialekte, omdat die standaard taal uit Hoogduits eerder as Nederduits ontwikkel het.

Hoogduits soos in suidelike Duitsland, Beiere en Oostenryk gepraat was 'n belangrike basis vir die ontwikkeling van Standaardduits.

Die historiese vorms van die taal is Oud-Hoogduits en Middel-Hoogduits.

Hoogduits word van ander Wes-Germaanse varieëteite onderskei deur die deelname daarvan in die Tweede Germaanse klankverskuiwing (c. n.C 500).

Om dit waar te neem, vergelyk Duits Pfanne met Afrikaans en Engels pan ([pf] na [p]), Duits zwei met Afrikaans twee en Engels two ([ts] na [t]), Duits machen met Afrikaans maak en Engels make ([x] na [k]).

In die Hoogalemanniese dialekte is daar 'n verdere verskuiwing; Sack (soos Engels "sack") word uitgespreek as [z̥akx] ([k] to [kx]).

 

 

Let daarop dat die skeiding tussen subfamilies van Germaans meestal nie presies gedefinieer kan word nie; meeste vorm kontinue gradiënte, met naburige dialekte wat onderling verstaanbaar is en die wat verder van mekaar is nie. In besonder was daar nooit 'n oorspronklike "Proto-Hoogduits" nie. Om die en ander redes is die ideë om die verwantskap tussen die Wes-Germaanse taalvorms enigsins in 'n boom diagram voor te stel onder taalkundiges omstrede; die onderstaande verdeling moet dus met die voorbehoud gelees word:

• Middelduits (Duits: Mitteldeutsch)
  • Oos-Middelduits
    • Thürings,
    • Hoogsaksisch
    • Silesiese Duits (meestal in Neder-Silesië, in Pole)
    • Hoogpruisisch
    • Nordobersächsisch
    • Lausitzisch-Neumärkisch
  • Transsilvanies-Saksiese (in Transsilvanië)
  • Wes-Middelduits
    • Middel Frankies
      • Ripuaries
      • Moesel-Frankies, insluitend die Luxemburgs
    • Rynse-Frankies
      • Lotharings Frankies (Frankryk)
      • Palties
    • Nordhessisch
    • Oosthessisch
    • Middelhessisch
  • Oorgangsgebiede tussen Middelduits en Opperduits
    • Oos-Frankiese Duits
    • Suid-Frankiese Duits
  • Pennsilvaniese Duits ("Deitsch", in die Verenigde State en Kanada)
• Opperduits (Duits: Oberdeutsch)
  • Alemannies
    • Swabies
    • Neder-Alemannies (insluitend Switserse Duitse dialek: Baselduits)
    • Middelalemannisch
    • Elsassiese Duits
    • Hoogalemannies (insluitend baie Switserse Duitse dialekte)
    • Hoogste-Alemanniese (insluitend Switserse Duitse dialekte)
  • Oostenryks-Beiers (Vir die gebruik van dialekte en Standaardduits in Oostenryk sien Oostenrykse taal)
    • Noordelike Oostenryks-Beiers (gepraat in Opper-Palts)
    • Middel-Oostenryks-Beiers (sluit in die dialekte van Opper-Beiere, Neder-Beiere, Opper-Oostenryk, Neder-Oostenryk en Wene — sien Weense taal)
    • Suidelike Oostenryks-Beiers (sluit in die dialekte van Tirool, Karinthië en Stiermarke)
    • Kimbries (noordoostelike Italië)
    • Mócheno (Trentino, in Italië)
    • Hutteriese Duits (Duits: Hutterisch) in Kanada en die Verenigde State
• Jiddisj
  • Westelike Jiddisj (Duitsland, Frankryk)
  • Oostelike Jiddisj
    • Noordoostelike Jiddisj (Litaue, Letland, Wit-Rusland, Rusland, noordoostelike Pole)
    • Middel Jiddisj (Pole, Galicië)
    • Suidoostelike Jiddisj (Oekraïne, Bessarabië, Roemenië)

• (en) "Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, High German". Ethnologue. Besoek op 8 Julie 2021.
• (de) Hedendaagse Duitse dialekte