اصل خاک (به لاتین: Jus soli) یکی از شیوههای اعطای تابعیت است که بر اساس آن هر فردی که در قلمرو یا سرزمین یک کشور متولد میشود تابعیت یا شهروندی آن کشور را هم دریافت میکند.
اصل خاک بیشتر در کشورهای مهاجرپذیر مورد اقبال واقع شدهاست کشورهایی که به کنوانسیون کاهش بیتابعیتی سال ۱۹۶۱ پیوستهاند، به افرادی که در کشتی، هواپیما یا قلمرو یا در آسمان و در محدودهٔ هوایی آن کشور متولد شدهاند حق شهروندی و تابعیت میدهند و فرد متولد شده دارای تمام حقوق شهروندی آن کشور میباشد و این حقوق ربطی به ملیت یا شهروندی یا نوع اقامت (قانونی یا غیرقانونی) والدینش ندارد و گذشت زمان بر حقوق شهروندی فرد تأثیر ندارد.
اصل خاک در مقابل اصل خون قرار میگیرد که دیگر شیوهٔ معمول برای اعطای تابعیت است. بر اساس اصل خون هر کسی که فرزند یکی از اتباع کشوری باشد تابعیت آن کشور را دارا میشود. البته بسیاری از کشورهای دنیا نیز تلفیقی از اصل خاک و اصل خون را در نظام تابعیتی خود گنجاندهاند.
کانادا و آمریکا تنها کشورهای توسعهیافته هستند که از اصل خاک تبعیت میکنند.
همانطور که در نقشه مشخص است اصل خاک بیشتر در بر جدید (قارههای آمریکای شمالی و جنوبی) مورد استفاده است و از سال ۲۰۰۴ هیچ کشور اروپاییای از قانون اعطای تابعیت بدون قید و شرط (اصل خاک) تبعیت نمیکند. طبق گزارش اوت ۲۰۱۰ از میان ۱۹۴ کشور فقط ۳۰ کشور از اصل خاک تبعیت میکنند.
وضعیت اصل خاک:
در بعضی از کشورها برای جلوگیری از مهاجرتهای غیرقانونی شروطی را برای اصل خاک قائل شدند:
بعضی از کشورها مانند هند از قبل این قانون را داشتند ولی برای جلوگیری از مهاجرت غیرقانونی کشورهای همسایه مانند بنگلادش اصل خاک را ملغی کردند و شرطی مبنی بر دارا بودن ملیت آن کشور توسط یکی از والدین را برای اعطای ملیت به کودک به دنیا آمده در خاکشان قرار دادند. هند در تاریخ ۳ دسامبر ۲۰۰۴ این شرط را قرار داد.
برای جلوگیری از تابعیت مضاعف اول اوت ۱۹۸۹ قانون اساسی کشور مالت به اصل خون انتقال یافت
در همهپرسی ۲۰۰۴ ایرلند برای مقابله با هجوم پناهندگان اصل خاک را به اصل خون تغییر داد.
This article uses material from the Wikipedia فارسی article اصل خاک, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.