«کلاه شرعی ساختن یا سرش گذاشتن» اصطلاحی است در زبان فارسی که در اشاره به حیله در احکام و امری حرام را با حیله تحت موضوعی درآوردن که شرعاً جایز باشد، بهکار میرود.
یا هر نیرنگی که انسان به تبعیت از هوای نفس بر سر اخلاق و وجدان میگذارد.
دهخدا کلاه شرعی را «حیله در احکام، چنانکه ربا را بنام مال الاجاره حلال شمردن. حیله شرعی برای ابطال حقی یا احقاق باطلی» و «نامشروعی را به حیل صورت شرعی دادن» تعریف کردهاست.
در ترکیب اصطلاح «کلاه شرعی» به عنوان پوشانندهٔ سِر، از واژه کُلاه که نوعی سَرپوش است عاریه گرفته شده که در مَجاز به معنای «وسیلهای برای سرپوش گذاشتن بر روی هرگونه منهیات و محرمات» و بنابراین «مکر، تزویر و حیله» به کار رفتهاست. منظور از شرع نیز دستورها دین و آنچه مشروع و حلال است میباشد؛ بنابراین کلاه شرعی در واقع سرپوشِ حیله و مکر است که «در لباس شرع بر سر دین و اخلاق و وجدان و انصاف و شرایع الهی گذاشته میشود.»
بنابراين هر آنچه در لسانِ فقيهان و متشرعان حيله شرعى خوانده مى شود سه صورت بيش ندارد:
1- برخى از آنها حقيقتاً حيله شرعى اند (مواردى كه دين داران باورمند براى رفع نگرانيِ معقول خود به كار مى بندند);
2- دسته اى تنها مَجازاً حيله شرعى اند و در حقيقت, داخل در قلمرو حيله لغوى و عرفى (از نوعِ مذموم) هستند (كلاه شرعى);
3- پاره اى نيز مجازاً مصداقِ حيله شرعى و حقيقتاً داخلِ در معناى لغوى و عرفى حيله ولى از نوع مباح و غيرمذمومِ آن هستند.
.
در حکایتی آمدهاست «گویند شغالی خروس شیخی را خفه کرده میبرد و شیخ در پی او میشتافت. رفیقاش گفت بیهوده چه میدوی، خروس اینک میته و خوردن آن نارواست. شیخ گفت تو ندانی، من خود شغال را نیز حلال کرده بخورم! شغال از پیش و شیخ به دنبال از آبادی دور شدند. نیمهشب شغال از رفتار بازماند، شیخ او را با خروس بگرفت. البته گرسنگی بر او غالب و قریه دور و «حفظ نفس» واجب مینمود. آتشی برافروخت و خروس را از راه «اکل میته» خورده و به جای بخفت! فردا نیز در آن مکان توقف کرده روز را به گرسنگی به سر برد، و ضرورت «اباحهٔ محظور» کرده شغال را نیز از طریق «حلّیت اکل محرم» کباب کرده به خروس ملحق ساخت.»
This article uses material from the Wikipedia فارسی article کلاه شرعی, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.