استفاده از بیش از یک حساب در ویکیپدیا، گاهی مجاز است و گاهی مجاز نیست و شرایط استفادهٔ مجاز از چند حساب در سیاست حساب زاپاس آمدهاست.
این صفحه حاوی یک انشا است. این انشا شامل توضیحات و توصیههای یک یا چند مشارکتکنندهٔ ویکیپدیا است. انشاها جزو مقالههای دانشنامه یا سیاستها یا رهنمودهای ویکیپدیا نیستند؛ چرا که بهطور کامل توسط جامعه مورد بررسی قرار نگرفتهاند. بعضی از انشاها هنجارهای متداول را بیان میکنند؛ در حالی که سایر انشاها فقط دربردارندهٔ دیدگاههای اقلیت هستند. |
به حسابهای بعدی یک نفر که پس از حساب اولیهاش ایجاد کرده، «زاپاس» گفته میشود. اگر یک نفر از چند حساب با حسن نیت و مطابق با شرایط آن سیاست استفاده کند، تخلفی مرتکب نشدهاست و نباید تلاش کرد که رابطهٔ بین حسابهای او را کشف و علنی کرد. اما اگر یک نفر از چند حساب در مغایرت با آن سیاست و یا به منظور اخلال در پروژه بهرهبرداری کند، نه تنها ممکن است با اقدام مدیران روبرو شود که ارتباط بین حسابهایش نیز مورد بررسی قرار میگیرد و نتیجه نیز معمولاً به طور علنی اعلام میگردد.
یکی از روشهای شناسایی این که دو حساب متعلق به یک کاربر هستند آن است که با کمک ابزار بازرسی کاربر نشان داده شود که هر دو حساب از یک نشانی آیپی در ویکیپدیا ویرایش میکنند. اما باید توجه داشت که شرایطی وجود دارد که میتواند منجر به آن شود که دو حساب نامرتبط نیز از یک آیپی ویرایش کنند. مثال آن وقتی است که هر دو کاربر همزمان از طریق یک هاتاسپات (وای-فای) (مثلاً یک کافه) به اینترنت وصل شده باشند. اگر چه ابزار بازرسی اطلاعات دیگری نیز در اختیار بازرسان میگذارد تا بتوان این موارد را بهتر تشخیص داد، اما یکی از ارکان مهم در تشخیص حسابهای زاپاس وجود نشانههایی در رفتار این حسابهاست که معمولاً از حسابهای زاپاس دیده میشود. این نشانهها حتی در شرایطی که از ابزار بازرسی استفاده نشود هم میتوانند به شناسایی حسابهای زاپاس کمک کنند.
یکی از روشهای شناسایی حسابهای زاپاس آن است که معمولاً کسانی که حساب زاپاس میسازند نیتهای مشخصی را دنبال میکنند. اگر چه تعیین نیت افراد کار سادهای نیست، بعید است که کسی بدون نیت قبلی مرتکب تخلف شود در نتیجه شناسایی نیت کاربر متخلف میتواند نقش مهمی در شناسایی حسابهای زاپاسش داشته باشد.
در روالهایی از قبیل نظرخواهی برای حذف یا بحثهای دیگری که نیازمند وپ:اجماع است، گاهی برخی کاربران برای این که به دیدگاه مورد نظر خودشان به طور کاذب وزن بیشتری بدهند، اقدام به رأی دادن دوباره با یک حساب زاپاس میکنند. باید توجه کرد که اجماع به معنای شمردن آرا نیست و در تعیین اجماع به همهٔ دیدگاهها (از جمله دیدگاهی که در اقلیت است) توجه میشود و چه بسا که دیدگاه اقلیت به عنوان نتیجهٔ اجماع انتخاب گردد.
یک شکل از این نوع زاپاسبازی را بهخصوص میتوان در حسابهای تازهکاری دید که با دیدن این که مقالهای که ساختهاند به روال حذف رفته دستپاچه میشوند و با زاپاسبازی تلاش میکنند که جلوی حذف مقالهشان را بگیرند. اما این کار منجر به ممانعت از حذف مقاله نمیشود چرا که مدیران و دیگر کاربران ویکی معمولاً حسابهای تازهکار را در نظرخواهی حذف علامتگذاری میکنند و در جمعبندی نهایی، احتمال زاپاس بودن آنها را در نظر میگیرند (و در صورت لزوم درخواست بازرسی کاربران را نیز میدهند).
وقتی جنگ ویرایشی رخ میدهد، گاهی کاربران سعی میکنند با استفاده از حسابهای زاپاس سیاستها را دور بزنند. برای مثال، کاربری که میداند با یک واگردانی دیگر قانون سه برگردان را نقض خواهد کرد، واگردانی جدید را با کمک یک حساب زاپاس انجام میدهد تا این قانون را دور بزند.
شناسایی این زاپاسها با توجه به ورودشان به بحثی که بین دو کاربر دیگر در جریان بود ممکن است. به غیر از درخواست بازرسی کاربر و قطع دسترسی زاپاس، مدیران میتوانند با کمک ابزار دیگری به کنترل بحث کمک کنند: محافظت صفحههای بحث، به شکلی که حسابهای زاپاس تازهساز قادر به ویرایش در آنها نباشند.
کاربران قدیمیتر ویکی که پس از صرف مدتهای مدید در ویکی توانستهاند اعتبار بالایی برای خود کسب کنند، گاهی ممکن است که از حساب زاپاس برای مخفیکردن ویرایشهای حساس خود استفاده کنند. این امر میتواند مشمول شرایط حساب زاپاس مجاز بشود (مثلاً کاربری که با نام حقیقی در ویکی ویرایش میکند، ممکن است به دلیل شرایط اجتماعی تصمیم بگیرد که برای ویرایش در مقالههایی که راجع به پورن هستند از یک حساب مجزا استفاده کند). اما اگر هدف کاربر از استفاده از یک حساب زاپاس آن باشد که ویرایشهایی که اخلالگرانه هستند را با حساب دیگری انجام دهد و سابقهٔ حساب اصلیاش را پاک نگاه دارد، این امر مصداقی از استفادهٔ غیرمجاز از حسابهای زاپاس است.
منظور از اخلال در ویکیپدیا فقط آن نیست که سیاستهای ویکیپدیا مشخصاً زیرپا گذاشته بشوند. این که کاربری از یک حساب زاپاس برای انجام کارهایی استفاده کند که با سیاستها مطابقند اما باعث آزار دیگر کاربران میشوند هم مصداقی از اخلال است. برای مثال، ساختن حساب جدید برای آن که مقالههای کاربر دیگری را به روال نظرخواهی برای حذف ببرید، مصداقی از استفادهٔ نادرست از حساب زاپاس و تلاش برای مخفی کردن رابطه بین حسابهاست. حسابهایی که برای ایجاد نظرخواهیهای مختلف ایجاد شوند معمولاً از جهت زاپاس بودن مورد بررسی قرار میگیرند.
ویکیپدیا روالهایی دارد که با کمک آن کیفیت پروژه را بالا ببرد. برای مثال وقتی صفحهٔ جدیدی توسط یک کاربر ایجاد میشود، کاربر دیگری با دسترسی گشت آن را بررسی خواهد کرد تا از نظر کیفیت با سیاستها و رهنمودهای ویکیپدیا سازگار باشد.
این که یک کاربر دو حساب داشته باشد، با یکی مقاله بسازد و با حسابی دیگر آن را گشت بزند، مصداقی از استفادهٔ غیرمجاز از حسابهای جایگزین است. مصداق دیگر حالتی است که با یک حساب ویرایشی بحثبرانگیز انجام شود و با حساب دیگری یک ویرایش جزئی انجام گردد تا آخرین نسخهٔ صفحه مربوط به یک ویرایش جزئی به نظر برسد و توجه کاربرانی که صفحه را پیگیری میکنند به ویرایش بحثبرانگیز اول معطوف نشود. این نوع از زاپاسبازی معمولاً از کاربران باتجربه دیده میشود، و نه از تازهکارها.
گاهی برای این که یک بحث در بگیرد، کاربر از دو حساب استفاده میکند؛ با یکی بحث را شروع میکند و با دیگری پاسخی در مخالفت با مورد اول مینویسد تا این ابهام را ایجاد کند که بحثی جدی در مورد یک اختلاف نظر مهم در گرفتهاست و به این شکل کاربران دیگر را نیز وارد بحث بکند. یک گروه از کاربرانی که چنین روشی را استفاده میکنند ترولهای ویکی هستند که صرفاً دوست دارند بحث راه بیندازند و روندهای فرسایشی ایجاد کنند و از این طریق به پروژه آسیب بزنند.
برخی از نشانههای زاپاسبازی از این قرار هستند:
This article uses material from the Wikipedia فارسی article نشانههای زاپاسبازی, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.