صادق کیا: زبان‌شناس و تاریخ‌نگار ایرانی
صادق کیا (۲۵ اردیبهشت ۱۲۹۹ – ۱۰ اسفند ۱۳۸۰) زبان‌شناس و متخصص زبان‌های باستانی ایرانی بود.
صادق کیا | |
|---|---|
 دکتر صادق کیا در جوانی | |
| زاده | ۲۵ اردیبهشت ۱۲۹۹ تهران اصالتاً طبری(مازندرانی) و کجوری |
| درگذشته | ۱۰ اسفند ۱۳۸۰ (۸۱ سال) ایالات متحده |
| پیشه | زبان‌شناس و متخصص زبان‌های باستانی ایرانی. |
| ملیت | ایرانی |
زندگی
صادق کیا، فرزند احمد کیا مقتدرالدوله، در سال ۱۲۹۹ در تهران و در یک خاندان اصالتاً مازندرانی و کجوری به دنیا آمد. تحصیلات ابتدائی و متوسطه را در آموزشگاه‌های ادب، ثروت و دارالفنون گذراند. سپس در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی به تحصیل پرداخت و در ۱۳۲۰ دورهٔ لیسانس را به پایان رساند و وارد خدمت وزارت فرهنگ شد. در سال ۱۳۲۳ پس از دفاع از رسالهٔ دکترای خود با موضوع «تصحیح متن منظوم به نام نصاب طبری» به اخذ درجهٔ دکترای ادبیات نایل آمد. از سال ۱۳۲۴ در سِمَت دانشیاری در دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران به تدریس مشغول شد. در سال ۱۳۳۰ به عنوان استاد کرسی زبان و ادبیات پهلوی در دانشگاه تهران ارتقا یافت. در سال‌های بعد دکتر صادق کیا علاوه بر خدمت دانشگاهی، متصدی سمت‌های اداری از جمله ریاست ادارهٔ فرهنگ عامه در وزارت فرهنگ و هنر نیز بود. همچنین در تأسیس دوره دوم فرهنگستان زبان ایران در دههٔ ۱۳۴۰ نقش فعالی داشت و ریاست این فرهنگستان را تا پایان فعالیت در سال ۱۳۵۷ در عهده داشت. در سال ۱۳۴۹ به کوشش دکتر صادق کیا پژوهشگاه گویش‌های ایرانی تأسیس شد که دستور کار آن بررسی گویش‌های ایرانی، و فراهم کردن واژه‌نامه برای هر یک از گویش‌های ایرانی بود که تعدادی از آنها تا سال ۱۳۵۷ انتشار یافت. لغت «گویش» را کیا وضع کرد.
صادق کیا شعر هم می گفت و در اشعار خود به فارسی سره گرایش داشت و واژه‌های پهلوی را که در زبان فارسی امروز از میان رفته به کار می‌برد و «تیرا» تخلص می‌کرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دکتر کیا از تمامی مشاغل برکنار و بازنشسته اجباری شد. دکتر صادق کیا در اسفند ۱۳۸۰ در آمریکا درگذشت. بنا به وصیت کیا جسدش سوزانده و خاکستر آن به دریای مازندران ریخته شد.
آثار
- چند نمونه از متن نوشته‌های پهلوی
- نُقطَویان یا پَسیخانیان، ۱۳۲۰
- کتاب قلب در عربی
- داستان جم (با همکاری محمد مقدم)
- گشته‌دبیره یا خط کَستَج، دربارهٔ خط کتیبه‌ها و سکه‌ها و مهرهای دورهٔ اشکانی و ساسانی
- گویش آشتیان، ۱۳۳۵
- ماه فروردین روز خرداد (متن پهلوی و ترجمهٔ فارسی با واژه‌نامه)، ۱۳۳۵
- راهنمای گردآوری گویش‌ها، ۱۳۴۰
- واژه‌نامهٔ گرگانی
- واژه‌نامهٔ طبری، ۱۳۲۷
- مجمع‌الامثال، محمدعلی هبله‌رودی (تصحیح)، ۱۳۴۴
- آذریگان؛ آگاهی‌هایی درباره‌ی گویش آذری
منابع
- اثرآفرینان، زندگینامهٔ نام‌آوران فرهنگی ایران (به سرپرستی عبدالحسین نوایی)، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، جلد پنجم
- http://www.iranicaonline.org/articles/kia-sadeq
- http://www.cgie.org.ir/fa/news/28076
پیوند به بیرون
| مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به صادق کیا در ویکیگفتاورد موجود است. |
- صادق کیا (۱۳۴۴). «متن سخنراني صادق كيا معاون وزارت فرهنگ وهنر درمراسم گشايش هفته كتاب در تالار فرهنگ». هنر و مردم. ش. ۳۹ و ۴۰. ص. ۷-۹. دریافت‌شده در ۱۳ اسفند ۱۳۹۳.
This article uses material from the Wikipedia فارسی article صادق کیا, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.