گرگان

گرگان کنونی تا سال ۱۳۱۶ هجری شمسی «اَستَرآباد» یا «اَستراباد» نام داشت و تا پیش از تشکیل استان گلستان از شهرستان‌های مازندران بود. این شهر یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای شمال ایران است و اقوام مختلفی در آن سکونت دارند. من‌جمله مازندرانی‌ها، فارس‌ها، سیستانی‌ها، ترکمن‌ها، ترک‌ها، قزاق‌‌ها و…

ویرایش نوشتار برگزیده

لشکرکشی‌های روس‌ها به دریای خزر یک سری حملهٔ نظامی در بین سال‌های ۸۶۴ و ۱۰۴۱ به سواحل دریای خزر بوده‌است. روس‌ها ابتدا در قرن نهم میلادی به عنوان بازرگانان پوست، عسل و برده در سرکلند (سرزمین‌های اسلامی) ظاهر شدند. این بازرگانان در مسیر تجاری ولگا به خرید و فروش می‌پرداختند. نخستین حمله آنان در حدود ۸۶۴ تا ۸۸۴ میلادی در مقیاسی کوچک علیه علویان طبرستان رخ داد. نخستین یورش بزرگ روس‌ها در سال ۹۱۳ رخ داد و آنان با ۵۰۰ فروند درازکشتی شهر گرگان و اطراف آن را غارت کردند. آن‌ها در این حمله مقداری کالا و برده را به تاراج بردند و در راه بازگشتن به عرض‌های بالاتر، در دلتای رود ولگا، مورد حملهٔ خزرهای مسلمان قرار گرفتند و بعضی از آنان موفق به فرار شدند ولی در میانهٔ ولگا به قتل رسیدند.

دومین هجوم بزرگ روس‌ها از دریای خزر در سال ۹۴۳ به وقوع پیوست. در این دوره ایگور یکم، رهبری روس‌ها را در دست داشت. روس‌ها پس از توافق با دولت خزرها برای عبور امن از منطقه، تا رود کورا و اعماق قفقاز پیش رفتند و در سال ۹۴۳ موفق شدند بندر بردعه، پایتخت اران (جمهوری آذربایجان کنونی)، را تصرف کنند. روس‌ها در آنجا به مدت چند ماه ماندند و بسیاری از ساکنان شهر را کشته و از راه غارت‌گری اموالی را به تاراج بردند. تنها دلیل بازگشت آنان شیوع بیماری اسهال خونی در میانشان بود.

سویاتوسلاو یکم، شاهزادهٔ کی‌یفی روس‌ها، در اعزام بعدی نیروها به دریای مازندران، در سال ۹۶۵، به لشکریانش دستور داد که دولت خزرها را نابود کنند، تا مجبور نباشند به آنان مالیاتی بپردازند. نابودی خزرها تسلط بر راه‌های تجاری شمال و جنوب ولگا از طریق مناطق استپی و دریای سیاه را برای شاهان کی‌یفی روس فراهم می‌آورد. علاوه بر این، مبارزه‌های سویاتوسلاو منجر به رشد جمعیتی و فرهنگی اسلاوها در مناطق میان نواحی استپی و جنگلی سالتوو-مایاکی شد.

در سال ۱۰۳۰، روس‌ها به منطقهٔ شروان حمله کردند و حاکم گنجه برای کمک در سرکوب شورش بیلقان مبلغ زیادی پول به آن‌ها پرداخت. یک سال بعد، در ماه نوامبر سال ۱۰۳۱، در نزدیکی باکو شکست خورده و اخراج شدند. در سال ۱۰۳۲ روس‌ها حملهٔ دیگری به شروان داشتند که در آن الانان و سریرها به آنان ملحق شدند. مسلمانان محلی در ۱۰۳۳ روس‌ها را شکست دادند. روس‌ها از حوزهٔ دریای خزر حمله کرده و پس از مدت کوتاهی به اغوزها در نبردهای خوارزم کمک کردند. آخرین دورهٔ اعزام نیرو و یورش وایکینگ‌ها به دریای خزر در سال ۱۰۴۱ توسط اینگوار دوردست‌گشا به منظور شرکت در جنگ‌های گرجستان-بیزانس و احتمالاً نبرد ساسیرتی انجام پذیرفت که نیروهای وارنگیان نیز در این اعزام شرکت داشتند. هدف از این اردوکشی‌ها احتمالاً بازگشایی مسیرهای تجاری قدیمی روس‌های افرنجی بود، چنانچه در آن زمان بلغارهای شمالی و خزرها دیگر موانع بزرگی نبودند. پس از آن، هیچ گونه اقدام مشابهی توسط نورس‌ها انجام نپذیرفت و بدین شکل مسیر مابین دریاهای بالتیک و خزر هیچگاه بازگشایی نشد.

ویرایش زندگی‌نامه

بی‌بی‌خانم استرآبادی یا بی‌بی‌فاطمه استرآبادی از نویسندگان و فعالان حقوق زنان در دوران مشروطه است. بی‌بی‌خانم فرزند محمدباقرخان استرآبادی (ایشیک آقاسی باشی و بزرگ ایل انزاب) و خدیجه خانم (ملاباجی دربار شاه) بود و در نوکنده به دنیا آمد. مادر بی‌بی‌خانم به بهانهٔ زیارت، نوکنده را ترک کرد و به دربار شاه در تهران بازگشت و به کودکان درباری تدریس می‌کرد. این گونه بی‌بی‌خانم که همراه مادرش به این سفر رفته بود، هم از مادرش سواد آموخت و هم توانست محیط حرمسرای شاه و دنیای بیرون را توأمان تجربه کند. او علی‌رغم مخالفت خانواده، با یک نظامی اهل قفقاز به نام موسی‌خان وزیری ازدواج کرد و از این پیوند صاحب هفت فرزند شد.

بی‌بی‌خانم در روزنامه‌های حبل المتین، تمدن و نشریه مجلس مقاله می‌نوشت. بیشتر مقالات او در دفاع از آموزش دختران است. بی‌بی‌خانم همچنین اولین دبستان دخترانه ایران را به نام «مدرسه دوشیزگان» بنیان گذاشت و در این راه با مشکلات و موانع مواجه گردید. گروه‌های مذهبی علیه او فتوا صادر کرده، به توهین و فحاشی پرداخته و خانه‌اش را به آتش کشیدند. گرچه این مدرسه در اثر فشارهای علما مدتی تعطیل شد ولی مجدداً با رعایت محدودیت‌هایی، بازگشایی شد.

اثر مهم بی‌بی‌خانم استرآبادی کتابی به نام معایب الرجال است که آن را در پاسخ به رسالهٔ تأدیب النسوان نوشت و از دیدگاه مردسالارانه نویسندهٔ ناشناس رسالهٔ مذکور انتقاد نمود. این کتاب دیدگاه‌های اسلامی و غربی دربارهٔ زنان را در هم آمیخته و با لحنی گاه طنز و گاه با آوردن آیات و احادیث، یکی از نخستین بیانیه‌های فمینیستی در ایران را ثبت کرد.

ویرایش رده‌ها

ویرایش نگارهٔ برگزیده

یک ظرف سفالی مربوط به سایت باستانی تورنگ تپه در شهرستان گرگان که در میان فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌است. این اثر که از عصر برنز در هزاره دوم پیش از میلاد باقی مانده، در موزه لوور نگهداری می‌شود.

ویرایش گردشگری

تپهٔ هزار پیچ یکی از بلندی‌های پیرامون گرگان است که دورنمای زیبایی از شهر گرگان را در پیش چشم گردشگران می گستراند. هزار پیچ در ورودی غرب گرگان واقع و یکی از فرستنده‌های اصلی تلویزیون شهر نیز بر بلندای آن مستقر شده است.

پوشش گیاهی هزارپیچ، بیشتر، درخت و درختچه‌های سرو می‌باشد. شرایط خاص این تپه باعث به وجود آمدن سایت پروازی بر روی قسمت‌هایی از آن شده است که ورزشکاران برای انجام پروازهای سبک با انواع چترو پاراگلایدر از آن بهره می‌برند.

ویرایش گفتاورد

فرخی (دیوان چ دبیرسیاقی ص ۲۵۵)

ویرایش آیا می‌دانید

• استرآباد، نام قدیمی گرگان، برگرفته از کلمه «اِستاره» در زبان مازندرانی (گلکی، طبری) است.

ویرایش آن‌چه می‌توانید انجام دهید

• الگوی {{درگاه|گرگان}} را به نوشتارهای وابسته با گرگان اضافه کنید.
• الگوی {{گلستان-خرد}} را به نوشتارهای خرد گلستان اضافه کنید و {{ویکی‌پروژه تبرستان}} را به صفحات بحث اضافه کنید.
• در مقالات مربوطه ویرایش کنید و نوشتارهای خرد را گسترش دهید.
• در وپ:ویکی‌پروژه طبرستان عضو شوید و همکاری کنید.

ویرایش ویکی‌پروژه‌ها

ویرایش درگاه‌های وابسته

ایران	طبرستان	ساری	آمل	رشت

درگاه‌های شهرهای ایران

آمل

اراک

اردبیل

اصفهان

اهواز

تبریز

جهرم

خرم‌آباد

رشت

زنجان

ساری

شیراز

کرمان

کرمانشاه

گرگان

مشهد

سبزوار

همدان

قزوین

گرگان در ویکی‌کتاب	گرگان در ویکی‌انبار	گرگان در ویکی‌خبر	گرگان در ویکی‌گفتاورد	گرگان در ویکی‌نبشته	گرگان در ویکی‌واژه
راهنما و کتاب‌ها	نگاره‌ها و رسانه	رویدادها	گفتاوردها	متون	واژگان