جندالله: گروه مسلّح اسلام‌گرا و ملی‌گرای بلوچ (۲۰۰۳–۲۰۱۱)

جندالله
لوگوی جندالله
رهبران	عبدالمالک ریگی   محمد ظاهر بلوچ
تاریخ فعالیت	۲۰۰۳–۲۰۱۱
مقر	ایالت بلوچستان پاکستان، پاکستان
مناطق فعالیت	استان سیستان و بلوچستان
ایدئولوژی	ملی‌گرایی بلوچی اسلام‌گرایی سنی
اندازه	۷۰۰–۲٬۰۰۰
متحدان	ادعاشده (بخش زیر را ببینید):  القاعده
مخالفان	ایران  ایالات متحده آمریکا
درگیری‌ها و جنگ‌ها	بمب‌گذاری‌های ۱۳۸۵ زاهدان بمب‌گذاری ۱۳۸۸ در زاهدان بمب‌گذاری انتحاری در پیشین بمب‌گذاری ۱۳۸۹ در زاهدان بمب‌گذاری ۱۳۸۹ در چابهار
پیش از جیش‌العدل حرکت انصار ایران

جندالله که در سال ۱۳۸۲ بنیان‌گذاری شد، هدف خود را تلاش برای تأمین حقوق قوم بلوچ و اهل‌سنت بلوچستان اعلام کرد اما تأکید داشت که «یک گروه جدایی‌طلب» نیست. ایران و ایالات متحده آمریکا آن را سازمانی تروریستی شناختند که دست به قاچاق سوخت و مواد مخدر می‌زد. ایران جندالله را گروهی تروریستی و در ارتباط با القاعده می‌دانست که ده‌ها نظامی و شهروند عادی ایران را به قتل رسانده بود.

معروفترین رهبر این گروه، عبدالمالک ریگی از طایفه ریگی بود که توسط جمهوری اسلامی دستگیر و اعدام شد. بعد از دستگیری وی، این گروه در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که محمدظاهر بلوچ را به عنوان رهبر جدید خود منصوب کرده‌است. مدتی بعد این گروه توسط اعضای آن منحل و گروه‌هایی جدید، با نام‌های جیش العدل به رهبری محمد ظاهر بلوچ و با نام مستعار صلاح‌الدین فاروقی و جیش النصر با رهبری عبدالرئوف ریگی تشکیل شدند.

وزارت امورخارجه ایالات متحده آمریکا در نوامبر ۲۰۱۰ نام این گروه را به فهرست گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی از دیدگاه خود اضافه کرد.

عبدالمالک ریگی، رهبر گروه «جندالله» در مصاحبه با رادیو بلوچ، هدف اصلی خود را دفاع از حقوق ملی و مذهبی قوم بلوچ و اهل سنت در استان سیستان و بلوچستان اعلام کرده و ادعای جمهوری اسلامی ایران مبنی بر اینکه گروه جندالله قصد جدایی طلبی دارد را به شدت رد کرده بود.

دولت جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با این گروه، با کمک وزارت اطلاعات اقدام به شناسایی، دستگیری و اعدام عوامل این گروه می‌نمود.

مجتبی میرعبدالهی مدیرکل روابط عمومی وزارت کشور، روز چهارشنبه ۲۹ فروردین ۱۳۸۶ در مصاحبه با خبرنگاران اعلام کرد «با همکاری وزارت اطلاعات گروهک تروریستی عبدالمالک ریگی کنترل و سرشاخه‌های اصلی این گروه نابود شده‌اند».

اعدام تعدادی از اعضاء گروه

در تاریخ ۲۳ تیر ۱۳۸۸، سیزده عضو این گروه در استان سیستان و بلوچستان اعدام شدند.

همچنین در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۸۹، یازده هوادار گروه جندالله در زندان زاهدان اعدام شدند. اتهام این افراد، «افساد فی‌الارض و محاربه با خدا و رسول و مقابله با نظام» عنوان شده‌بود. عبدالرئوف ریگی سخنگوی جندالله در مصاحبه‌ای با روزنامه الشرق الاوسط مدعی شد که این افراد ارتباطی با این گروه نداشتند.

عفو عمومی اعضا گروه

پس از دستگیری عبدالمالک ریگی توسط نیروهای اطلاعاتی ایران، دولت ایران پیشنهاد عفو عمومی را به شرط خلع سلاح اعضای گروه و دست‌کشیدن از مبارزه مسلحانه به اعضای آن داد. بعد از آن تا اردیبهشت ۱۳۸۹ حدود ۱۱۰ نفر از اعضای گروه این پیشنهاد را پذیرفته و تسلیم شدند.

آمریکا و اسرائیل

گزارشی از براین راس و کریستوفر ایشام از ای‌بی‌سی نیوز در آوریل ۲۰۰۷ اتهام زد که جندالله «به‌طور محرمانه از سوی مقامات آمریکایی تشویق و مشورت داده شده» تا حکومت ایران را بی‌ثبات کند، و برای این اتهام به منابع اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا و قبایلی پاکستان استناد کرد. این گزارش دیک چینی معاون رئیس جمهور آمریکا متهم می‌کند در جریان سفرش به پاکستان در خصوص فعالیت این گروه علیه ایران به بحث می‌پردازد. این شبکه در یک پست وبلاگی، اظهار داشت که باور بر این است که این حمایت در سال ۲۰۰۵ شروع شده و ترتیب داده شده تا آمریکا هیچ کمک مالی مستقیمی به این گروه نکند که ملزم به نظارت کنگره ایالات متحده آمریکا نباشد و توجه رسانه ای را به خود جلب نکند و قیاسی بین حمایت آمریکا از جندالله و درگیری آمریکا در نیکاراگوئه را برنیانگیزد. این گزارش از سوی منابع رسمی پاکستان انکار شد، اما ای بی سی با وجود این انکار بر ادعای خود پابرجا ماند. الکسیس دبت که یکی از منابعی بود که راس و ایشام از او در گزارششان برای اتهام حمایت آمریکا از جندالله نقل قول کردند پس از این که مقامات ای بی سی مدعی شدند او حین کار برای این شرکت مصاحبه‌های متعددی را جعل کرده در ژوئن ۲۰۰۷ از ای بی سی نیوز استعفا داد. راس گفت که این گزارش دربارهٔ جندالله منابع بسیاری داشته و افزود «فقط نگران چیزهایی هستیم که دبت فراهم کرد نه محتوای آن گزارش» بنا بر گفته راس ای بی سی چیزی پیدا نکرد که گزارش‌هایی که دبت رویش کار کرد را زیر سؤال ببرد. به هر روی با ادامه یافتن صحبت‌ها در خصوص جعل‌ها این شبکه «از یک جا به بعد لازم می‌دید این که چیزهایی که او می‌گوید باورکردنی است را زیر سؤال ببرد.» این باعث شد تا این شبکه در سال ۲۰۰۷ تیم دومی از تهیه‌کنندگان را برای تحقیق در خصوص گزارش‌های اولی به پاکستان بفرستد.

در ۲ آوریل ۲۰۰۷, عبدالمالک ریگی در سرویس فارسی صدای آمریکا، شبکه رسمی سخن پراکنی حکومت آمریکا ظاهر شد، و از او به عنوان «رهبر محبوب جنبش مقاومت ایران» یاد شد و عنوان "دکتر " به نام او اضافه شد. این رخداد باعث محکومیت عمومی در جامعه ایرانی آمریکایی در آمریکا که بسیاری شان مخالفان حکومت ایران و نیز جندالله هستند شد.

در ژانویه ۲۰۱۲، مقاله ای از مارک پری اعتبار اتهامات پیشین را زیر سؤال برد و اظهار داشت سیا (CIA) «حتی کوچکترین تماس‌ها با جندالله را ممنوع کرده‌است.» منشأ این شایعات یک عملیات "پرچم دروغین" موساد اسرائیل است؛ مأموران موساد ظاهراً با تظاهر به این که مأموران سیا هستند با اعضای به کارگرفته شده جندالله در شهرایی چون لندن برای انجام حملاتی علیه ایران دیدار کردند. رئیس جمهور جرج دابلیو. بوش " پس از دریافتن اقدامات اسرائیل «مطلقاً عصبانی شد» ولی تا پیش از این که دولت رییس جمهور باراک اوباما در نوامبر ۲۰۱۰ جندالله را به عنوان یک گروه تروریستی تعیین کرد و «برنامه‌های اطلاعاتی مشترک آمریکا-اسرائیل برای هدف قرار دادن ایران را به میزان زیادی کاهش داد» مساله حل و فصل نشد. با این که سیا پس از بمب‌گذاری‌های ۱۳۸۵ زاهدان همه تماس‌ها با جندالله را قطع کرد، اداره تحقیقات فدرال (اف بی آی) و وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا به جمع آوری اطلاعات در خصوص جندالله از طریق مهره‌های تربیت شده کارگروه ضد تروریسم اف بی آی ادامه داد. سیا در سال ۲۰۰۸ اجازه سفر مکهیل به افغانستان را داد تا با خبرچین‌ها ملاقات کند. بنا بر نیویورک تایمز: «مقامات فعلی و سابق می‌گویند که حکومت آمریکا هیچگاه عملیات‌های جندالله را هدایت یا تأیید نکرد. و آنها می‌گویند هیچگاه آمریکا به آنها زمان یا هدف یک حمله تروریستی را نگفت ولی اقدامی برای جلوگیری از آن هم نکرد.»

مقامات رسمی جمهوری اسلامی ایران همواره مدعی بوده‌اند که گروه جندالله ایران توسط سرویس‌های اطلاعاتی سیا، اس‌آی‌اس، موساد، آی‌اس‌آی و فرماندهی ناتو حمایت می‌شود. آمریکا و بریتانیا این اتهام را رد کرده‌اند.

خبرگزاری آسوشیتد پرس در گزارشی اعلام کرد که تاکنون اطلاعات تأیید شده‌ای مبنی بر نقش آمریکا در حمایت از جندالله و کمک به آموزش نیروهای آن به‌دست نیامده‌است. اما گزارش‌های برخی کارشناسان امور منطقه و مقامات امنیتی حکایت از آن دارد که جندالله از کمک‌های آمریکاییان و پاکستانی‌ها سود برده و همچنین به جنگجویان ضد شیعه مرتبط با عربستان هم نزدیک شده‌است. از جمله مصاحبه ژنرال اسلم بیگ، رئیس سابق ستاد نیروی زمینی پاکستان که در ابتدای دهه ۱۹۹۰ ارتش را ترک کرده با این خبرگزاری که اظهار کرده روستای مرزی مند محل ارتباط آمریکایی‌ها و جندالله بوده و کمک‌های آمریکایی‌ها از طریق دو بندر پاکستانی کوت کلمت و جیوانی وارد منطقه می‌شده‌است.

جمهوری اسلامی مدعی است که عبدالمالک ریگی در زندان، اعتراف کرده که آمریکا به او و گروه جندالله قول همکاری و حمایت داده‌است.

در نوامبر ۲۰۱۴، روزنامه نیویورک تایمز، بر اساس اسنادی که از یک مأمور سابق اف‌بی‌آی به دست آورده بود، فاش کرد که سازمان سیا، در طول مدت فعالیت گروه جندالله، با وی در ارتباط بوده‌است و از عملیات‌های تروریستی آن، پیش از وقوع نیز مطلع بوده‌است ولی در این خصوص این واکنشی نشان نمی‌داد. این ارتباط پنهانی اطلاعاتی بین جندالله و سیا، حتی پس از تروریستی اعلام کردن آن توسط آمریکا، ادامه داشت.

• بامداد روز سه‌شنبه ۴ اسفند ۱۳۸۸، وزارت اطلاعات ایران اعلام کرد که عبدالمالک ریگی، رهبر این گروه و نیز نفر دوم گروه جندالله در طی یک عملیات دستگیرشده‌اند.

به گفته مصطفی محمد نجار، وزیر کشور، ریگی در خارج ایران دستگیر و به ایران آورده شده‌است. چندی بعد عنوان شد که وی در پرواز دُبِی - قرقیزستان توسط پدافند هوایی و در جمهوری اسلامی ایران دستگیرشده‌است. قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران، عبدالمالک ریگی که به «محاربه و فساد فی الارض» متهم شده بود را بامداد یکشنبه ۳۰ خرداد ۱۳۸۹ اعدام کرد.

• طبق اعلام بعضی از خبرگزاری‌ها مقامات امنیتی پاکستان اعلام کرده بودند که در تاریخ ۲۴ دسامبر ۲۰۱۰ موفق به دستگیری عبدالرئوف ریگی برادر عبدالمالک و از سران جندالله شده بودند اما چندی بعد خبر دستگیری وی تکذیب گردید.

یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، در روز چهارشنبه ۳ نوامبر ۲۰۱۰، اعلام کرد که این وزارتخانه، جندالله را به عنوان چهل و هفتمین سازمان تروریستی به لیست سیاه خود افزوده کرد. برخی کارشناسان این اقدام را حرکتی در جهت بهبود روابط ایران و آمریکا در مورد حل مسئله هسته‌ای ایران عنوان کردند. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران این اقدام آمریکا را گامی در جهت صحیح نامید. در همین حال گروه جندالله اعلام کرد که به اقدام آمریکا پاسخ درخوری خواهیم داد.

در روز یکشنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۸ شبکه خبری الجزیره قطر با پخش مستندی با عنوان «آتش افروزان» صحبت‌هایی را از هشام عزیزی رهبر سابق گروه انصار الفرقان پیش از کشته شدنش منتشر کرد که نشان می‌دهد دولت بحرین از گروه جندالله برای انجام مأموریت‌های جاسوسی و انجام عملیات امنیتی در خاک ایران حمایت کرده‌است. در این مستند تصاویر محرمانه‌ای از هشام بلوچی منتشر شد که نشان می‌داد دولت بحرین از او خواسته تا با عبدالمالک ریگی رهبر گروه جندالله ارتباط برقرار کند و از فرودگاه نظامی چابهار و مراکز سپاه تصویربرداری کند.

• مبارزه سپاه پاسداران با تروریسم
• جیش العدل

• مصاحبه روزآنلاین با عبدالمالک ریگی
• Press TV Pentagon denies links with Jundallah terrorists
• عبدالمالک ریگی در مصاحبه با العربیه از تشکیلات خود می‌گوید العربیه فارسی
• یورش سازمان امنیت پاکستان به گروه ریگی
• تعهد پاکستان به نابودی گروه ریگی
• ABC news Sunni Insurgent Group in Iran
• عبدالمجید (عبدالمالک ریگی سرکرده گروه جندالله اعدام شد