باغ

صورت فارسی میانه واژه، همان باغ و صورت فارسی باستان آن باگَ بوده‌است به معنی بخش یا تقسیم یا قطعه زمین زیر کشت.

باغ، واژه‌ای فارسی است که در پهلوی و سغدی نیز به همین شکل به‌کار برده می‌شده. دیگر واژهٔ به‌کاررفته در زبان‌های ایرانی برای باغ واژهٔ «پردیس» است که این خود واژه‌ای است برگرفته از پارسی باستان (پارادئزا) به معنی باغ و بوستان. پارادئزا در اوستا نیز دو بار به‌کار رفته‌است. این واژه در پهلوی پالیز شده و در فارسی دری هم به‌کار رفته‌است، هرچند که امروز پالیز (جالیز) را کشتزار خیار و هندوانه و گاه سبزی‌کاری گویند. در دوران هخامنشیان و بعد از آن سرتاسر ایران پر بود از باغ‌های بزرگ و باشکوه، به گونه‌ای که گزنفون نیز چندین بار از آن‌ها یاد می‌کند. این باغ‌ها که در روزگار خود بی‌نظیر بود در دیگر تمدن‌های بزرگ سابقهٔ این‌چنینی نداشت و مردم بسیاری نقاط جهان را جالب نظر آمد؛ به همین دلیل به اقتباس از ایرانیان باغ‌هایی در بسیاری نقاط جهان ساخته شد و همان واژهٔ فارسی برای نام‌گذاری آن‌ها به‌کار برده شد. امروزه این واژه در زبان یونانی به‌صورت Paradeisos به معنی باغ، و زبان‌های فرانسه و انگلیسی به ترتیب Paradis و Paradise به معنای بهشت به‌کار می‌رود.

واژهٔ باغ در ادبیات فارسی

از حافظ:

از سعدی:

از مولوی:

باغ عدن

 

باغ عدن طبق شرحی که در باب دوم سفر پیدایش از کتب مقدس یهودیان و مسیحیان، در عهد عتیق آمده، باغی است که با تمامی درختان خوش‌منظر توسط خدا در عدن به طرف شرق غرس می‌شود و نخستین انسان یعنی آدم پس از آفرینش، در آن قرار می‌گیرد تا کار آن را بکند و از آن مراقبت نماید. محل دقیق باغ عدن موضوع جدل و اندیشه در میان متفکران دینی است. بین کسانی که به واقعی بودن آن معتقدند، نظریه‌های گوناگون موقعیت آن را مکان‌هایی مانند سرچشمه‌های دجله و فرات در جنوب بین‌النهرین، آفریقا یا رأس خلیج فارس حدس می‌زنند. برخی نیز آن را یک استعاره دانسته‌اند.

• باغ‌های ایرانی
• باغ فلسفی

• حسین‌دوست، محمد (۱۳۸۳)، فرهنگ ریشه‌شناسی زبان فارسی (جلد اوّل)، به کوشش بهمن سرکارتی.، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نشر آثار، شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۲۸-۱

• گالری تصاویر باغ
• «باغ» در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی