1-Butanol: Konposatu kimiko
1-Butanola edo n-butanola (IUPAC: butan-1-ola) C4H9OH formula eta egitura lineala duen alkohol primarioa da.
Hiru isomero ditu: isobutanola, 2- butanola eta tert-butanola.
| 1-Butanol | |
|---|---|
 | |
| Formula kimikoa | C4H10O |
| SMILES kanonikoa | 2D eredua |
| MolView | 3D eredua |
| Konposizioa | oxigeno, karbono eta hidrogeno |
| Mota | fatty alcohol (en)  eta butanol (en) |
| Ezaugarriak | |
| Dentsitatea | 0,81 g/cm³ (20 °C, likido) |
| Soinuaren abiadura | 1.258 m/s (20 °C, likido) |
| Biskositate dinamikoa | 33,79 mPa s |
| Errefrakzio indiziea | 1,399 |
| Azidotasuna (pKa) | 16 |
| Disolbagarritasuna | 9 g/100 g (ur, 20 °C) |
| Momentu dipolarra | 1,66 D |
| Fusio-puntua | −89 °C −90 °C −89,8 °C |
| Irakite-puntua | 117 °C (760 Torr) 117,73 °C (101,325 kPa) |
| Fusio-entalpia | 1,66 D |
| Lurrun-presioa | 6 mmHg (20 °C) |
| Masa molekularra | 74,073 Da |
| Arriskuak | |
| NFPA 704 |  3 1 0 |
| Lehergarritasunaren beheko muga | 1,4 vol% |
| Lehergarritasunaren goiko muga | 11,2 vol% |
| Autoignizio tenperatura | 345 °C |
| Denboran ponderatutako esposizio muga | 300 mg/m³ (8 h, Ameriketako Estatu Batuak) |
| Esposizioaren goiko muga | 150 mg/m³ (baliorik ez) |
| Flash-puntua | 29 °C |
| IDLH | 4.242 mg/m³ |
| Eragin dezake | 1-butanol exposure (en) |
| Identifikatzaileak | |
| InChlKey | LRHPLDYGYMQRHN-UHFFFAOYSA-N |
| CAS zenbakia | 71-36-3 |
| ChemSpider | 258 |
| PubChem | 263 |
| Reaxys | 969148 |
| Gmelin | 28885 |
| ChEBI | 25753 |
| ChEMBL | CHEMBL14245 |
| NBE zenbakia | 1120 |
| RTECS zenbakia | EO1400000 |
| ZVG | 12650 |
| DSSTox zenbakia | EO1400000 |
| EC zenbakia | 200-751-6 |
| ECHA | 100.000.683 |
| CosIng | 35484 |
| MeSH | D020001 |
| RxNorm | 1310579 |
| Human Metabolome Database | HMDB0004327 |
| KNApSAcK | C00035814 |
| UNII | 8PJ61P6TS3 |
| NDF-RT | N0000176059 |
| KEGG | D03200 eta C06142 |
| PDB Ligand | 1BO |
 Isobutanola |  Tert-butanola |  2-Butanola |
|---|
Produkzioa
Sintesi-prozedura tradizionalean 1-butanola bi faseko erreakzio baten bidez sintetizatzen da azetaldehidotik abiatuta. Lehenean bi molekula azetaldehidok erreakzionatzen dute krotonaldehidoa emanez. Atzen hau hidrogenatuz sintetizatzen da 1-butanola.
Egun gehiago baliatzen den propilenoaren hidroformilazioan, atzen urratsa bitarteko produktu den butanalaren hidrogenazioa da. Rodioa eta kobaltoa usatzen dira katalizatzaile gisa.
Erabilera
1-butanolaren produkzioaren zati handi bat bernizak produzitzeko baliatzen da, % 85aren bueltan. Disolbatzaile moduan ere erabiltzen da, adibidez, nitrozelulosa disolbatzeko edo uretan oinarritutako margoetan. Azken horietan kodisolbatzailea izaten da.
Bestetik, zapore-emaile askoren osagarria ere bada.
Naturan
Naturan karbohidratoen hartziduraren ondorioa izaten da. Edari alkoholdun askotan agertzen da, hala nola, garagardoan, ardoan, brandyan eta whiskia. Biharamunaren erantzuletzat jo izan da, baina ez dago horren ebidentzia zientifiko irmorik. Kontzentrazioa txikia eta aldakorra izaten da.
Erreferentziak
Kanpo estekak
Datuak: Q16391
Multimedia: Butan-1-ol / Q16391
This article uses material from the Wikipedia Euskara article 1-Butanol, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.