Puchar Anglii w piłce nożnej (ang. FA Cup) – najstarsze klubowe rozgrywki piłkarskie na świecie o charakterze pucharu krajowego w Anglii.
Organizowane co sezon przez Angielską Federację Piłkarską (The FA) i przeznaczone są dla klubów piłkarskich z Anglii oraz Walii, zrzeszonych w związku. Najważniejsze po Premier League piłkarskie rozgrywki w kraju. Zwycięzca otrzymuje prawo do grania w rundzie grupowej Ligi Europy.
2023/2024 | |
Państwo | |
---|---|
Dyscyplina | |
Organizator rozgrywek | |
Data założenia | 1871 |
Założyciel | |
Partner TV | |
Sponsor tytularny | |
Rozgrywki | |
Liczba drużyn | 729 (2021/2022) |
Zwycięzcy | |
Pierwszy zwycięzca | Wanderers F.C. (1871/72) |
Obecny zwycięzca | Manchester City (2022/23) |
Najwięcej zwycięstw | Arsenal (14) |
Strona internetowa |
Pierwszy finał tych rozgrywek odbył się 16 marca 1872 pomiędzy drużynami Wanderers F.C. i Royal Engineers A.F.C., w obecności dwóch tysięcy widzów zgromadzonych na Kennington Oval. Wygrali ci pierwsi, a jedynego gola zdobył Morton Peto Betts. W 1863 roku nowo założony The Football Association (The FA) opublikował przepisy dotyczące gry w piłkę nożną, ujednolicając różne zasady stosowane wcześniej. 20 lipca 1871 roku w biurach gazety The Sportsman sekretarz FA C.W. Alcock zaproponował komitetowi FA, że "pożądane jest ustanowienie Challenge Cup w związku ze Stowarzyszeniem, dla którego wszystkie kluby należące do Związku powinny być zaproszony do udziału w rozgrywkach". Inauguracyjny turniej FA Cup rozpoczął się w listopadzie 1871 roku. Po łącznie trzynastu meczach Wanderers zostali zwycięzcami finału, który odbył się 16 marca 1872 roku. Wanderers zachował ten trofeum i w następnym roku. Nowoczesny puchar zaczął być ustanawiany w sezonie 1888/89, kiedy wprowadzono eliminacje.
Po edycji sezonu 1914/15 rozgrywki zostały zawieszone z powodu I wojny światowej i wznowione dopiero w sezonie 1919/20. Finał Pucharu Anglii z 1923 roku, powszechnie znany jako "Finał Białego Konia", był pierwszym finałem rozgrywanym na nowo otwartym stadionie Wembley (znanym wówczas jako Empire Stadium). W finale z 1927 roku po raz pierwszy zaśpiewano "Trzymaj się ze mną" w finale Pucharu, co stało się tradycją przedmeczową. W związku z wybuchem II wojny światowej turniej nie był rozgrywany w latach 1939–1945. Ze względu na przerwy wojenne rozgrywki obchodziły stulecie istnienia dopiero w sezonie 1980/81; trafnie w finale znalazł się gol Ricky Villa, który został później uznany za największy gol strzelony w finale Pucharu Anglii, ale od tego czasu został zastąpiony przez Stevena Gerrarda.
Po uprzednim obejrzeniu powtórek, współczesna praktyka zapewniania zakończenia meczów półfinałowych i finałowych w jednym meczu została wprowadzona w 2000 roku. Przebudowa Wembley po raz pierwszy pozwoliła na rozegranie finału poza Anglią, finały 2001-2006 rozgrywane były na Millennium Stadium w Cardiff. Finał powrócił na Wembley w 2007 roku, a następnie półfinały z 2008 roku.
Od 2020 roku rozgrywki znane jako Emirates FA Cup od swojego głównego sponsora.
Format rozgrywek był wiele razy zmieniany. W rozgrywkach uczestniczą kluby występujące w Mistrzostwach Anglii aż do poziomu 10 w systemie angielskiej ligi piłkarskiej – wszystkie 92 profesjonalne kluby z Premier League (poziom 1) i English Football League (poziomy od 2 do 4) oraz kilkaset drużyn spoza ligi w poziomach od 1 do 6 w National League System (poziomy od 5 do 10). W sezonie 2011/12 rywalizowało rekordowe 763 klubów. Turniej składa się z 12 losowanych rund, po których następują półfinały i finał. Uczestnicy nie są rozstawiani, chociaż system pucharowy oparty na poziomie ligi gwarantuje, że w późniejszych rundach wejdą drużyny z wyższych rankingów – minimalna liczba meczów potrzebnych do wygrania, w zależności od tego, w którą rundę przystąpi drużyna do rozgrywek, wynosi od sześciu do czternastu.
Pierwsze sześć rund to rozgrywki eliminacyjne, z którego 32 drużyny przechodzą do pierwszej rundy turnieju głównego, spotykając się z pierwszą z 48 profesjonalnych drużyn z I i II Ligi. Ostatnimi uczestnikami są kluby Premier League i Championship, które biorą udział w losowaniu trzeciej rundy właściwej. W erze nowożytnej tylko jedna drużyna spoza ligi dotarła do ćwierćfinału, a drużyny poniżej poziomu 2 nigdy nie dotarły do finału.
Runda | Nowi uczestnicy w rundzie | Miesiąc |
---|---|---|
Część eliminacyjna | ||
Runda przedwstępna | – | sierpień |
Runda wstępna | kluby 8. klasy rozgrywkowej | sierpień |
Runda pierwsza | kluby 7. klasy rozgrywkowej | wrzesień |
Runda druga | kluby 6. klasy rozgrywkowej | wrzesień |
Runda trzecia | brak | październik |
Runda czwarta | kluby 5. klasy rozgrywkowej | październik |
Część główna | ||
Pierwsza runda | kluby 3. i 4. klasy rozgrywkowej | listopad |
Druga runda | brak | grudzień |
Trzecia runda | kluby 1. i 2. klasy rozgrywkowej | styczeń |
Czwarta runda | brak | styczeń |
Piąta runda | brak | luty |
Szósta runda | brak | marzec |
Półfinał | brak | kwiecień |
Finał | brak | Maj |
|
Uwagi:
W dotychczasowej historii oficjalnych rozgrywek o Puchar Anglii na podium oficjalnie stawało w sumie 57 drużyn. Liderem klasyfikacji jest Arsenal F.C., który zdobył 14 trofeów.
Stan na 14.05.2022.
Lp. | Klub | Zdobywca | Finalista | Lata triumfów |
---|---|---|---|---|
1. | Arsenal | 14 | 7 | 1930, 1936, 1950, 1971, 1979, 1993, 1998, 2002, 2003, 2005, 2014, 2015, 2017, 2020 |
2. | Manchester United | 12 | 9 | 1909, 1948, 1963, 1977, 1983, 1985, 1990, 1994, 1996, 1999, 2004, 2016 |
3. | Chelsea | 8 | 8 | 1970, 1997, 2000, 2007, 2009, 2010, 2012, 2018 |
4. | Liverpool | 8 | 7 | 1965, 1974, 1986, 1989, 1992, 2001, 2006, 2022 |
5. | Tottenham Hotspur | 8 | 1 | 1901, 1921, 1961, 1962, 1967, 1981, 1982, 1991 |
6. | Manchester City | 7 | 5 | 1904, 1934, 1956, 1969, 2011, 2019, 2023 |
7. | Aston Villa | 7 | 4 | 1887, 1895, 1897, 1905, 1913, 1920, 1957 |
8. | Newcastle United | 6 | 7 | 1910, 1924, 1932, 1951, 1952, 1955 |
9. | Blackburn Rovers | 6 | 2 | 1884, 1885, 1886, 1890, 1891, 1928 |
10. | Everton | 5 | 8 | 1906, 1933, 1966, 1984, 1995 |
11. | West Bromwich Albion | 5 | 5 | 1888, 1892, 1931, 1954, 1968 |
12. | Wanderers | 5 | 0 | 1872, 1873, 1876, 1877, 1878 |
13. | Wolverhampton Wanderers | 4 | 4 | 1893, 1908, 1949, 1960 |
14. | Bolton Wanderers | 4 | 3 | 1923, 1926, 1929, 1958 |
15. | Sheffield United | 4 | 2 | 1899, 1902, 1915, 1925 |
16. | Sheffield Wednesday | 3 | 3 | 1896, 1907, 1935 |
17. | West Ham United | 3 | 2 | 1964, 1975, 1980 |
18. | Preston North End | 2 | 5 | 1889, 1938 |
19. | Old Etonians | 2 | 4 | 1879, 1882 |
20. | Portsmouth | 2 | 3 | 1939, 2008 |
21. | Sunderland | 2 | 2 | 1937, 1973 |
22. | Nottingham Forest | 2 | 1 | 1898, 1959 |
23. | Bury | 2 | 0 | 1900, 1903 |
24. | Huddersfield Town | 1 | 4 | 1922 |
Leicester City | 1 | 4 | 2021 | |
26. | Southampton | 1 | 3 | 1976 |
Leeds United | 1 | 3 | 1972 | |
Derby County | 1 | 3 | 1946 | |
Royal Engineers | 1 | 3 | 1875 | |
Oxford University | 1 | 3 | 1874 | |
31. | Blackpool | 1 | 2 | 1953 |
Cardiff City | 1 | 2 | 1927 | |
Burnley | 1 | 2 | 1914 | |
34. | Charlton Athletic | 1 | 1 | 1947 |
Barnsley | 1 | 1 | 1912 | |
Notts County | 1 | 1 | 1894 | |
Clapham Rovers | 1 | 1 | 1880 | |
38. | Wimbledon | 1 | 0 | 1988 |
Coventry City | 1 | 0 | 1987 | |
Ipswich Town | 1 | 0 | 1978 | |
Bradford City | 1 | 0 | 1911 | |
Blackburn Olympic | 1 | 0 | 1883 | |
Old Carthusians | 1 | 0 | 1881 | |
Wigan Athletic | 1 | 0 | 2013 | |
45. | Birmingham City | 0 | 2 | |
Queen’s Park | 0 | 2 | ||
Crystal Palace | 0 | 2 | ||
Watford | 0 | 2 | ||
49. | Stoke City | 0 | 1 | |
Millwall | 0 | 1 | ||
Middlesbrough | 0 | 1 | ||
Brighton & Hove Albion | 0 | 1 | ||
Queens Park Rangers | 0 | 1 | ||
Fulham | 0 | 1 | ||
Luton Town | 0 | 1 | ||
Bristol City | 0 | 1 | ||
Hull City | 0 | 1 |
Od początku rozgrywek w sezonie 1994/1995, FA Cup posiada sponsora tytularnego. Aby jednak zachować tożsamość rozgrywek, każdy kolejny sponsor zobligowany jest do wkomponowania w nazwę frazy „The FA Cup”. Umowy sponsorskie zawierane są na okres czterech lat, jednak możliwe jest przedłużenie umowy, tak jak w przypadki firmy E.ON, o jeden dodatkowy rok. Obecnie głównym sponsorem jest firma Emirates. Umowa zawarta została w 2015 roku i obowiązuje do roku 2018 i do tego czasu, nazwą rozgrywek będzie 'The Emirates FA Cup'.
Okres | Sponsor | Oficjalna Nazwa |
---|---|---|
1871/72–1993/94 | Bez głównego sponsora | The FA Cup |
1994/95–1997/98 | Littlewoods Pools | The FA Cup sponsored by Littlewoods |
1998/99–2001/02 | AXA | The AXA-sponsored FA Cup (1998–1999) The FA Cup sponsored by AXA (1999–2002) |
2002/03–2005/06 | Bez głównego sponsora | The FA Cup |
2006/07–2010/11 | E.ON | The FA Cup sponsored by E.ON |
2011/12–2013/14 | Budweiser | The FA Cup with Budweiser |
2014/15 | Bez głównego sponsora | The FA Cup |
2015/16– | Emirates | The Emirates FA Cup (2015-2020) Emirates FA Cup (2020-) |
Od sierpnia 2006 do 2013, Umbro było producentem piłek na spotkania FA Cup. Od marca 2013 roku do dzisiaj, producentem piłek jest firma Nike.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Puchar Anglii w piłce nożnej, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.