Χρυσάνθεμο: γένος φυτών

Τα χρυσάνθεμα είναι ιθαγενή της Ασίας και της βορειανατολικής Ευρώπης. Τα περισσότερα ήδη βρίσκονται στην ανατολική Ασία και θεωρείται ότι το γένος προέρχεται από τη Κίνα. Τα είδη χρυσανθέμων και τα αναρίθμητα υβρίδια και ποικιλίες τους χρησιμοποιούνται για διακοσμήση κήπων.

Χρυσάνθεμο
Χρυσάνθεμο
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Αστερώδη (Asterales) Οικογένεια: Αστεροειδή (Asteraceae) Ομοιογένεια: Ανθεμίδες (Anthemideae) Γένος: Χρυσάνθεμο (Chrysanthemum)
Τυπικό είδος
Chrysanthemum indicum L.

 

Τα άγρια χρυσάνθεμα είναι ποώδη ή ημιξυλώδη πολυετή φυτά, με ύψους από 20 εκατοστά μέχρι μεγαλύτερο από 1,5 μέτρο, ανάλογα με το έδαφος. Είναι φυλλοβόλλα, δηλαδή το χειμώνα χάνουν τα φύλλα τους. Έχουν εναλλάξ σκούρα πράσινα φύλλα που χωρίζονται σε φυλλάδια με οδοντωτή ή περιστασιακά λεία άκρα. Η κάτω επιφάνεια τους έχει γκριζοπράσινο χρώμα. Η σύνθετη ανθοφορία του είναι μια σειρά από ταξιανθίες κεφάλια ή μερικές φορές ένα μοναχικό κεφάλιο. Το κεφάλιο έχει μια βάση που καλύπτονται σε στρώματα από βάκτρια. Τα πέταλα είναι λευκά, κίτρινα ή κόκκινα. Πολλά καλλωπιστικά υβρίδια έχουν αναπτυχθεί ώστε να φέρουν σειρές ακτινωτών πετάλων σε μεγάλη ποικιλία χρωμάτων. Τα άνθη των άγριων ειδών είναι κίτρινα. Τα πέταλα μπορεί να είναι τόσο πυκνά ώστε να μη φαίνεται το κεφάλιο. Ο καρπός είναι ένα ραβδωτό αχαίνιο. Έχουν ανεπτυγμένο ριζικό σύστημα ώστε να απορροφούν καλά την υγρασία του εδάφους, και έτσι αντέχουν σε υψηλές θερμοκρασίες, αλλά οι ρίζες τους μπορούν να σαπίσουν εύκολα.

Τα χρυσάνθεμα καλλιεργούνται στην Κίνα από τον 15ο αιώνα π.Χ. ως βότανα με τα βλαστάρια του να χρησιμοποιούνται στις σαλάτες ενώ τα φύλλα και τα άνθη στο τσάι. Σε ζωγραφισμένα κεραμικά τα χρυσάνθεμα αυτά μοιάζουν με τα σημερινά. Μέχρι το 1630 είχαν καταγραφεί περίπου 500 ποικιλίες. Η καλλιέργεια του στην Ιαπωνία άρχισε τον 8ο αιώνα μ.Χ.. Τα χρυσάνθεμα άρεσαν τόσο πόλυ στους Ιάπωνες ώστε μια ποικιλία με 16 πέταλα που ονόμαζεται «ιτσιμοντζιγκίνου» αποτελεί το έμβλημα της αυτοκρατορικής οικογένειας της Ιαπωνίας. Το 1910 το χρυσάνθεμο ανακηρύχθηκε το εθνικό άνθος της Ιαπωνίας.

Στην Ευρώπη τα χρυσάνθεμα έφτασαν στα μέσα του 17ου αιώνα. Το 1753 ο Κάρολος Λινναίος τους έδωσε το όνομα χρυσάνθεμα από τις ελληνικές λέξεις χρυσός και άνθος και σημαίνει χρυσό λουλούδι. Η πρώτη επιτυχημένη καλλιέργεια χρυσανθέμων έλαβε χώρα το 1789 όταν ένας έμπορος από τη Μασσαλία έφερε από τη Κίνα τρεις ποικιλίες από τις οποίες μόνο μία επέζησε και ονομάστηκε «Παλιά Μοβ». Το 1826 παράχθηκε η πρώτη νέα ποικιλία στην Ευρώπη. Μέχρι τότε όλες οι νέες ποικιλίες προέρχονταν από την Άπω Ανατολή. Στις Ηνωμένες Πολιτείες τα χρυσάνθεμα εισάχθηκαν στις αρχές του 19ου αιώνα. Η πρώτη αμερικανική ποικιλία παρουσιάστηκε το 1841 και ονομάστηκε Ουίλιαμ Πεν.

 

Οι διάφορες ποικίλιες των εξημερωμένων χρυσανθέμων χρησιμοποιούνται σήμερα εκτενώς για καλλωπιστικούς σκοπούς, είτε στο έδαφος είτε σε γλάστρα. Τα άνθη τους χρησιμοποιούνται και σε βάζα. Επίσης, τα βλαστάρια του, βραστά και μη, χρησιμοποιούνται στην Κίνα στις σαλάτες ενώ τα φύλλα και τα άνθη, ιδίως τα κίτρινα φύλλα του C. morifolium, βράζονται ώστε να παραχθεί γλυκό αφέψιμα, γνωστό ως τσάι χρυσανθέμων.

Επίσης, ένα είδος χρυσάνθεμου, το πύρεθρο (Chrysanthemum [ή Tanacetum] cinerariaefolium) είναι οικονομικά σημαντικό ως φυσική πηγή βιοδιασπώμενων εντομοκτόνων. Οι δραστικές ουσίες, γνωστές ως πυρεθρίνες, εκχυλίζονται από τα αχαίνια των φυτών. Οι πυρεθρίνες επιδρούν στο νευρικό σύστημα των εντόμων. Σε μικρές δόσεις είναι εντομοαπωθητικές. Αν και είναι επιβλαβείς για τα ψάρια, είναι λιγότερο τοξικές για τα θηλαστικά απ'ότι τα συνθετικά εντομοκτόνα.

 

 

 

• Chrysanthemum aphrodite
• Chrysanthemum arcticum
• Chrysanthemum argyrophyllum
• Chrysanthemum arisanense
• Chrysanthemum boreale
• Chrysanthemum chalchingolicum
• Chrysanthemum chanetii
• Chrysanthemum crassum
• Chrysanthemum glabriusculum
• Chrysanthemum hypargyrum
• Chrysanthemum indicum
• Chrysanthemum japonense
• Chrysanthemum japonicum
• Chrysanthemum lavandulifolium
• Chrysanthemum mawii
• Chrysanthemum maximowiczii
• Chrysanthemum mongolicum
• Chrysanthemum morii
• Chrysanthemum okiense
• Chrysanthemum oreastrum
• Chrysanthemum ornatum
• Chrysanthemum pacificum
• Chrysanthemum potentilloides
• Chrysanthemum shiwogiku
• Chrysanthemum sinuatum
• Chrysanthemum vestitum
• Chrysanthemum weyrichii
• Chrysanthemum yoshinaganthum
• Chrysanthemum zawadskii

• Germplasm Resources Information Network: Chrysanthemum