Μετρό Αθήνας Γραμμή 4: Υπό κατασκευή γραμμή του Μετρό Αθήνας

Προβλέπεται να είναι η πρώτη γραμμή μετρό στην Αθήνα με αυτόματους συρμούς και αυτόματες θύρες επί των αποβαθρών. Η εκτιμώμενη ημερήσια επιβατική κίνηση στο αρχικό τμήμα Άλσος Βεΐκου – Γουδή είναι περίπου 340.000 επιβάτες. Η διάρκεια των έργων προβλέπεται στους 96 μήνες (8 χρόνια) από την έναρξη της κατασκευής. Χρηματοδότηση έχει εξασφαλιστεί από την ΕΤΕπ και το ΕΣΠΑ 2014-2020.

Γραμμή 4 Άλσος Βεΐκου – Γουδή
Εργασίες στην Πλατεία Κυψέλης τον Φεβρουάριο του 2023 για την κατασκευή του σταθμού Κυψέλη.
Πληροφορίες
Περιοχή	Αθήνα
Είδος	Μετρό
Σταθμοί	15
Ιστότοπος	https://www.emetro.gr
Λειτουργία
Έναρξη λειτουργίας	2029-2030
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Μήκος συστήματος	12,8 χλμ.
Εύρος γραμμής	1,435 χιλιοστά (κανονικό εύρος)
Σχετικά πολυμέσα
Σχεδιαστική απεικόνιση π • σ • ε Γραμμή 4 (Μετρό Αθήνας) Άλσος Βείκου Γαλάτσι Ελικώνος Κυψέλη Δικαστήρια Αλεξάνδρας Εξάρχεια Ακαδημία Πανεπιστήμιο Κολωνάκι Ευαγγελισμός Καισαριανή Πανεπιστημιούπολη Ιλίσια Ζωγράφου Γουδή

Η αρχική Μελέτη Ανάπτυξης Μετρό, που εκπονήθηκε μεταξύ 1995 και 1999, προέβλεπε την κατασκευή δύο νέων επεκτάσεων του δικτύου μετρό, οι οποίες θα είχαν την μορφή κλάδων των υφιστάμενων Γραμμών 2 και 3. Ο κλάδος της Γραμμής 2 θα ακολουθούσε τη διαδρομή Πανεπιστήμιο - Εξάρχεια - Αλεξάνδρας - Δικαστήρια - Κυψέλη - Γαλάτσι - Τράλλεων (Άλσος Βεΐκου) (σημερινό δυτικό τμήμα γραμμής 4, με χρόνο κατασκευής τα 5 χρόνια) ενώ αυτός της Γραμμής 3, τη διαδρομή: Πανόρμου - Γηροκομείο - Φάρος - Σίδερα - ΟΑΚΑ - Παράδεισος - ΟΤΕ - Μαρούσι. Αρχικά μάλιστα προτάθηκε ο κλάδος της λεωφόρου Κηφισίας να είναι υπέργειος, τύπου γέφυρας. Στα αρχικά όμως στάδια μελέτης των παραπάνω έργων, η Αττικό Μετρό διαπίστωσε πως οι εν λόγω επεκτάσεις δεν ήταν τεχνικά εφικτό να κατασκευαστούν, λόγω κατασκευαστικών και λειτουργικών αδυναμιών.

Επίσης, το 2000 και το 2001, με αφορμή την διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 2004, εξετάστηκαν διάφορες εναλλακτικές, αλλά δεν προχώρησαν, λόγω ανεπαρκούς χρόνου. Για την ακρίβεια, υπήρξαν τότε έντονες πιέσεις από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) να κατασκευαστεί μία διακλάδωση της Γραμμής 3 (με διάφορες εναλλακτικές ιδέες για τον σταθμό ανταπόκρισης και την χάραξη, μεταξύ αυτών και μέσω της λεωφόρου Κηφισίας) που να φτάνει στο ΟΑΚΑ και με την προοπτική να μην έχει αρχικά ενδιάμεσους σταθμούς, οι οποίοι θα κατασκευάζονταν εκ των υστέρων, μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Τελικώς όμως, τον Φεβρουάριο του 2001 η τότε κυβέρνηση ματαίωσε τα σχέδια, καθώς έκρινε ότι δεν υπήρχε πλέον επαρκής χρόνος για την ολοκλήρωση της κατασκευής της πριν τη διοργάνωση.

 

Με την εγκατάλειψη του αρχικού σχεδίου για δύο κλάδους, μελετήθηκε η δυνατότητα σύνδεσης των εν λόγω επεκτάσεων μεταξύ τους και της ανάπτυξής τους ως μίας νέας, αυτόνομης Γραμμής 4 σε χαρακτηριστικό σχήμα U. Η νέα γραμμή μετρό θα περιλαμβάνει δύο ακτινικού χαρακτήρα σκέλη (προς Γαλάτσι και προς Μαρούσι) και ένα κεντρικό τμήμα που θα συνδέει οκτώ νέους σταθμούς Μετρό: Πανεπιστήμιο, Κολωνάκι, Ευαγγελισμός, Καισαριανή, Άνω Ιλίσια, Ζωγράφου, Γουδή και Κατεχάκη, με ανταπόκριση με τις υφιστάμενες Γραμμές 1, 2 και 3. Αργότερα, τον Νοέμβριο του 2010 στη Γραμμή αυτή προστέθηκε ο κλάδος Ευαγγελισμός - Παγκράτι - Βύρωνας - Υμηττός - Άνω Ηλιούπολη ως το πρώτο τμήμα της μελλοντικής γραμμής 5 του μετρό, καθώς και οι επεκτάσεις Μαρούσι - Πεύκη - Λυκόβρυση - Εθνική Οδός και Άλσος Βεΐκου - Πευκάκια. Αρχικά, το τμήμα αυτό ήταν Άλσος Βεΐκου - Περισσός, αλλά στα τέλη του έτους 2020 διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν σημαντικοί λόγοι, τεχνικοί, κατασκευαστικοί και συγκοινωνιακής εξυπηρέτησης, για επιλογή διαφορετικού σταθμού ανταπόκρισης με τη Γραμμή 1 στα Πευκάκια, καθώς και επιλογής βορειότερης τοποθεσίας για τον μεταγενέστερο σταθμό Νέα Φιλαδέλφεια και το 2021 ξεκίνησαν οι σχετικές γεωτεχνικές και γεωλογικές μελέτες. Καθοριστικό ρόλο για την επαναχάραξη για τον δεύτερο σταθμό έπαιξε η εγγύτητα με το νέο γήπεδο της ΑΕΚ, καθώς με την τελική χάραξη ο σταθμός Νέα Φιλαδέλφεια θα είναι σε απόσταση μόλις 150 μέτρων από αυτό, έναντι 800 μέτρων της προηγούμενης επιλογής.

Σύμφωνα με αρχικές μελέτες της Αττικό Μετρό, η Γραμμή 4 θα είχε 29 σταθμούς και θα εξυπηρετούσε καθημερινά περισσότερους από 500.000 επιβάτες. Τον Σεπτέμβριο του 2014 έγινε γνωστό ότι προστέθηκε και ένας δεύτερος σταθμός στην Καισαριανή, με την ονομασία Νήαρ Ηστ, λόγω της ομώνυμης τοπικής ομάδας, καθώς είχε επιλεγεί να κατασκευαστεί δίπλα στο γήπεδο της ομάδας, αλλά στα τέλη Δεκεμβρίου του 2017 προς αρχές Ιανουαρίου του 2018 η Αττικό Μετρό αποφάσισε να μεταφέρει τον σταθμό Νήαρ Ηστ στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου και τότε του προσέδωσε την ονομασία Πανεπιστημιούπολη. Ταυτόχρονα, επίσης, στα τέλη Δεκεμβρίου του 2017, η Αττικό Μετρό ανακοίνωσε την προσθήκη ενός νέου σταθμού στη συμβολή των οδών Πάρνηθος και Αγίας Γλυκερίας στο Γαλάτσι. Η αρχική ονομασία του σταθμού ήταν Πάρνηθος, αλλά στη συνέχεια άλλαξε σε Ελικώνος. Ο σταθμός Ελικώνος θα είναι και ο βαθύτερος της γραμμής 4, σε βάθος 36,4 μέτρα, με δεύτερο βαθύτερο τον σταθμό Ιλίσια, στα 34,7 μέτρα.

Αναφορικά με τον σταθμό Εξάρχεια, εξετάστηκε εναλλακτική τοποθεσία στη συμβολή των οδών Τοσίτσα και Μπουμπουλίνας, ωστόσο δεν προχώρησε. Η κατασκευή του σταθμού ξεκίνησε κανονικά στην πλατεία Εξαρχείων τον Αύγουστο του 2022.

Η προετοιμασία για την κατασκευή της Γραμμής 4 άρχισε του Αύγουστο του 2017 με την υποβολή φακέλων εκδήλωσης ενδιαφέροντος από τέσσερις ενδιαφερόμενες κοινοπραξίες. Τον Μάιο του 2018 εγκρίθηκε από το υπουργείο Περιβάλλοντος η αναθεωρημένη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Οι δεσμευτικές προσφορές από τις δύο κοινοπραξίες (Άκτωρ και Άβαξ) που είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον (μία εν τω μεταξύ απορρίφθηκε) κατατέθηκαν στις 15 Μαρτίου 2019, με την Άβαξ τον Ιούλιο του 2019 να έχει το προβάδισμα στην τεχνική αξιολόγηση για να ακολουθήσουν οι οικονομικές προσφορές, η τελική επιλογή του αναδόχου και η υπογραφή της σύμβασης.

Τον Οκτώβριο του 2019 το ΣτΕ απέρριψε τις προσφυγές εναντίον του διαγωνισμού, και το έργο προχώρησε με την εξέταση των τεχνικών προσφορών, αν και λίγους μήνες μετά ο διαγωνισμός πάγωσε για ένα χρονικό διάστημα, λόγω της εισαγωγής στην Ελλάδα της πανδημίας COVID-19. Τελικώς, στις 19 Οκτωβρίου 2020 αποσφραγίστηκαν οι οικονομικές προσφορές και ο ανάδοχος των κύριων εργασιών κηρύχθηκε η κοινοπραξία Άβαξ. Στις 29 Οκτωβρίου έληξε η προθεσμία για τυχόν ένσταση από την διεκδικήτρια εταιρεία.

Στις 29 Μαρτίου 2021 υπογράφηκε η σύμβαση για τις πρόδρομες εργασίες, που έχει κατοχυρωθεί στην εταιρεία ΕΡΕΤΒΟ. Έπειτα από την υπογραφή τον Αύγουστο του 2021 ξεκίνησε η ανάπτυξη των εργοταξίων στους μελλοντικούς σταθμούς και το 2022 ξεκίνησαν τα κυρίως έργα της νέας γραμμής.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Στις 22 Ιουνίου 2021, υπεγράφη η σύμβαση για τις κύριες εργασίες, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.

Στον παρακάτω πίνακα περιγράφεται η εξέλιξη των εργασιών σε καθέναν από τους σταθμούς της γραμμής 4.

Σταθμοί	Πρόδρομες Εργασίες			Κύριες Εργασίες
	Εργοταξιακή κατάληψη	Παράκαμψη δικτύων Ο.Κ.Ω.	Αρχαιολογικές εργασίες	Κατασκευή σταθμού	Διάνοιξη με τα ΤΒΜ Νίκη/Αθηνά
Άλσος Βεΐκου					Ιούνιος 2024
Γαλάτσι					Τέλη 2024
Ελικώνος
Κυψέλη
Δικαστήρια
Αλεξάνδρας
Εξάρχεια
Ακαδημία
Κολωνάκι
Ευαγγελισμός					Ιούνιος 2026/Ιούνιος 2025
Καισαριανή					2025
Πανεπιστημιούπολη					2025
Ιλίσια					2025
Ζωγράφου					2024
Γουδή					Μάϊος 2024

* Οργανισμών Κοινής Ωφελείας (αποχέτευσης, ομβρίων υδάτων, ΔΕΗ και ΟΤΕ)

• Παρατηρήσεις:

  Ολοκληρώθηκε
  Σε εξέλιξη

Στην δημοπρατημένη μορφή της, η Γραμμή έχει σχήμα U και θα συνδέει την Πετρούπολη με την Λυκόβρυση, διερχόμενη από το κέντρο της Αθήνας. Με την πλήρη ανάπτυξή της, θα ακολουθεί την διαδρομή Πετρούπολη - Πευκάκια - Γαλάτσι - Κυψέλη - Ακαδημία - Ευαγγελισμός - Καισαριανή - Ζωγράφου - Γουδή - Λεωφόρος Κηφισίας - Μαρούσι - Πεύκη - Εθνική Οδός, με τον κλάδο Ευαγγελισμός – Άνω Ηλιούπολη. Το έργο υπολογίζεται να ολοκληρωθεί το 2030. Οι συρμοί θα είναι Alstom Metropolis, τετράδυμοι, ο μέσος χρόνος αναμονής στις αποβάθρες 1,5 λεπτό και ο χρόνος διάνυσης της διαδρομής Άλσος Βείκου – Γουδή θα είναι 17 λεπτά. Ειδικότερα οι χρόνοι επιμέρους τοπικών διαδρομών θα είναι: Άλσος Βείκου – Ακαδημία 8,5 λεπτά, Άλσος Βείκου – Καισαριανή: 12,5 λεπτά, Άλσος Βείκου – Πανεπιστημιούπολη: 14 λεπτά, Δικαστήρια – Γουδή: 12 λεπτά και Ευαγγελισμός – Ζωγράφου: 5 λεπτά.

Α' Φάση (Άλσος Βεΐκου – Γουδή)

Η πρώτη φάση περιλαμβάνει καλύπτει τη διαδρομή από το Άλσος Βεΐκου έως το Γουδή, με μήκος 12,8 χλμ. και 15 σταθμούς.

Ο προϋπολογισμός κατασκευής του έργου ανέρχεται στα 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ, από τα οποία η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα διαθέσει τα 800 εκατομμύρια, ενώ το υπόλοιπο ποσό θα καταβληθεί από το νέο ΕΣΠΑ και εθνικούς πόρους. Το αμαξοστάσιο της Γραμμής 4 προβλέπεται στα Σεπόλια, καθώς το Άλσος Βείκου απερρίφθη λόγω της δασικής έκτασης, ενώ μελλοντικά το αμαξοστάσιο θα μετεγκατασταθεί στην Λυκόβρυση (στο ύψος της Ιεράς Μονής Οσίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου).

Οι σταθμοί του υπό κατασκευή τμήματος της Γραμμής 4 είναι:

Σταθμοί Α' Φάσης Γραμμής 4
Όνομα	Συνδέσεις	Περιοχή
		Δήμος	Π. Ενότητα
Άλσος Βεΐκου	Καμία	Δήμος Γαλατσίου	Κεντρικός Τομέας Αθήνων
Γαλάτσι
Ελικώνος
Κυψέλη		Δήμος Αθηναίων
Δικαστήρια
Αλεξάνδρας
Εξάρχεια
Ακαδημία	Πανεπιστήμιο
Κολωνάκι	Καμία
Ευαγγελισμός
Καισαριανή	Καμία	Δήμος Καισαριανής
Πανεπιστημιούπολη
Ιλίσια		Δήμος Ζωγράφου
Ζωγράφου
Γουδή

Β' Φάση (Γουδή – Μαρούσι)

Η δεύτερη φάση περιλαμβάνει τη διαδρομή Γουδή – Μαρούσι, μήκους 9,6 χιλιομέτρων και με τους εξής 8 σταθμούς:

Σταθμοί Β' Φάσης Γραμμής 4
Όνομα	Συνδέσεις	Περιοχή
		Δήμος	Π. Ενότητα
Κατεχάκη		Δήμος Αθηναίων	Κεντρικός Τομέας Αθήνων
Φάρος	Καμία	Δήμος Φιλοθέης-Ψυχικού	Βόρειος Τομέας Αθηνών
Φιλοθέη
Σίδερα
		Δήμος Χαλανδρίου
		Δήμος Αμαρουσίου
Ολυμπιακό Στάδιο
Παράδεισος
ΟΤΕ
Μαρούσι

Γ' Φάση (Ευαγγελισμός – Άνω Ηλιούπολη)

Η τρίτη φάση περιλαμβάνει τη διακλάδωση Ευαγγελισμός – Άνω Ηλιούπολη, μήκους 4,1 χιλιομέτρων και με τους εξής 3 σταθμούς:

Υπάρχει όμως και το ενδεχόμενο αυτή η διακλάδωση να αποτελέσει μέρος της νέας μελλοντικής Γραμμής 5 και χωρίς να γίνει σταθμός στην Άνω Ηλιούπολη, αλλά να κατευθυνθεί προς τη Δάφνη, με στόχο τη μητροπολιτική σύνδεση του νέου κυβερνητικού πάρκου στο πρώην εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ.

Δ' Φάση (Άλσος Βεΐκου – Πετρούπολη)

Η τέταρτη φάση περιλαμβάνει τη διαδρομή Άλσος Βεΐκου – Πετρούπολη, μήκους 7,5 χιλιομέτρων και με τους εξής 6 σταθμούς:

Σταθμοί Δ' Φάσης Γραμμής 4
Όνομα	Συνδέσεις	Περιοχή
		Δήμος	Π. Ενότητα
Νέα Ιωνία	Καμία	Δήμος Νέας Ιωνίας	Βόρειος Τομέας Αθήνων
Πευκάκια
Νέα Φιλαδέλφεια	Καμία	Δήμος Νέας Φιλαδέλφειας - Νέας Χαλκηδόνας	Κεντρικός Τομέας Αθηνών
Πύργος Βασιλίσσης	Π1 Π2	Δήμος Αγίων Αναργύρων-Καματερού	Δυτικός Τομέας Αθηνών
Ίλιον		Δήμος Ιλίου
Πετρούπολη	Καμία	Δήμος Πετρούπολης

Ε' Φάση (Μαρούσι – Λυκόβρυση)

Η πέμπτη και τελευταία φάση περιλαμβάνει τη διαδρομή Μαρούσι – Λυκόβρυση, με τους εξής 2 σταθμούς:

• Σχέδιο Ανάπτυξης Γραμμών Μετρό Αθήνας (Οκτώβριος 2022)