Ту-134

Ту-134
Aviogenex авиакомпанин Ту-134 Цюрих аэропортĕнче, 1982
Тĕс	пассажир самолёчĕ
Хатĕрлекен	Туполевăн КБ
Тăвакан	ХАĔП
Пĕрремĕш вĕçев	утă, 29, 1963 çул
Статус	эксплуацире
Тĕп эксплуатантсем	ЮТэйр (34)
Кăларнă çулсем	1966 — 1984

Кĕске тата вăтам тăсăлăвлă авиалинисем валли, 1960-мĕш çулсен пуçламăшĕнче Туполев ячĕллĕ ОКБра хатĕрленĕ те серилле 1966 — 1984 çулсенче Харьковри авиаци производство пĕрлешĕвĕнче кăларнă. Совет Союзĕнче пуçтарнă массăллă пассажир самолёчĕсенчен пĕри. Пурĕпе мĕнпур модификаципе 852 самолёт туса кăларнă. Пĕрремĕш вĕçеве 1963 çулхи утăн 29-мĕшĕнче хăпарнă, эксплуатацие 1967 çулхи авăн уйăхĕнче кĕртнĕ. Ту-134 Соцлагере экспортланă.

Вăрăм та çинçе фюзеляжне тата двигательсен çӳллĕ сассине пула авиаторсем хушшинче Ту-134 официалла мар «Шăхлич» ята тивĕçет.

 

Ту-134 (1966—1970)

Базăллă проект модификацийĕ кантăкланă сăмсăллă. Пĕрремĕш сери самолёчĕсем борт çине 64 пассажир илме пултарнă, каярах вăл 72 çитет. Пĕрремĕш Ту-134 самолётсем çине икĕ Д-20П-125 (2 х 5800 кгс) двигатель лартнă пулнă. Малтан самолёта Ту-124А палăртупа кăларнă. 1969 çулхи çуркунне Ту-134 самолёта Ле-Бурже авиасалонĕнче кăтартнă. Пурĕпе база версипе 78 самолёт, çав шутра 2 опытлине (1963) тата 9 сери-умĕнчисене (1964—1965 çулсем) кăларнă. Вĕсенчен 30-не ГДРпа Польшăна сутнă.

Ту-134А (1970—1980)

Ту-134А — пĕрремĕш сериллĕ модификаци. Самолёта 1970 çулхи акаран пуçласа 1980 çулчен кăларнă. Ту-134А çине лайăхрах иккĕмĕш серийĕн Д-30 двигатĕлĕсене (çунакан япалана перекетлĕ тăкаклакан тата реверс туртăмĕллĕ) лартнă, çавна пула тормоз парашютсемпе усă курма пăрахнă. Унсар пуçне, Ту-134А фюзеляжĕ 2,1 м ытларах варăм.

• Ту-134А-2 — кантăк сăмсине урăхлатнă самолёт.
• Ту-134А-3 — иккемĕш серийĕ, лайăхлатнă Соловьёвăн виççемĕш серийĕн Д-30 турбовентилятор двигателли.
• Ту-134АК — 24 вырăнлă 1 класс тата 13 пассажир «люкс» салонĕ. Пассажирсем валли иккĕмĕш алăк тата ăшне кĕрекен трап пулнă. Хăш самолёчĕсем çине ятарлă çыхăну лартнă. Ытларах СÇВ валли кăларнă.
• Ту-134А «салон» — пĕр алăклă, Ту-134АК аналогĕ.

Ту-134Б (1980—1984)

Ыттисем

Ăçта курма пулать

Ту-134 самолётсене чĕмпĕр хулин авиаци музейĕнче, çаплах Баден-Вюртемберг çĕрĕнчи Зинсхайм нимĕç хулинче харпăр музейĕнче курма пулать. Энгельс авиабазин инçет авиацин музейĕнче те вĕрентӳ Ту-134УБЛ самолёчĕ вырăнне усă кураççĕ. Кишинев аэровокзалĕн çурчĕ умĕнче «Air Moldova» авиакомпанин Ту-134 модельне ĕмĕрлĕхех вырнаçтарнă.

2008 çул пуçламăш тĕлне Ту-134 тĕслĕ 69 самолёт çухатнă.

Хыпар	Борт номерĕ	Катастрофа вырăнĕ	Инкеке лекнисем	Кĕскен çырни
14.01.66	45076	х.ç.	8/8	Хăнăху вĕçевĕ
19.11.69	HA-LBA	Стамбул	0/х.ç.	Анса ларнă чух ВПП айккинелле тухса ӳкнĕ
23.05.71	YU-AHZ	Риека	78/83	Кăткăс метео условисенче тĕп-тĕрĕс анма пултарайман
16.09.71	HA-LBD	Киев	49/49	Ӗçлемен генераторпа анса ларнă чух виççĕмĕш хутĕнче çапăнать.
16.07.72	65607	Мускав ячĕллĕ канал	0/х.ç.	Экипаж йăнăшне пула самолет тĕрĕслев вĕçевне Мускав ячĕллĕ канал тĕпĕнче вĕçлет. Фюзеляжне çекленĕ, çăлавçăсем валли тренажер вырăнне усă курнă.
30.06.73	65668	Шаблон:Иордани ялавĕАмман	7+2/84	Вĕçсе хăпарайман
01.09.75	DM-SCD	Лейпциг	27/34	Çӳлтен анса пынă чухне çӳллĕшне тĕрĕслеме маннă, самолет глиссадăран аялтарах анма тытăннă та çапăннă. СКК 5 çуллăха, экипажăн чĕрĕ юлнă ытти пайташĕсене – 3 çуллăха тĕрмене хупнă.
02.01.77	OK-CFD	Прага	0/48	Хăпарма пуçланă Ил-18 машинăпа ВАЙ çинче çапăнать
02.04.77	YU-AJS	Шаблон:Габон ялавĕЛибревиль	8/8	Япала турттаракан рейс, аннă чух çапăннă
21.09.77	HA-LBC	Румыни	29/53	Анса ларнă чух экипаж двигательсен хăвачĕ чакнине асăрхаман
22.11.77	DM-SCM	Берлин	0/74+	Анса ларнă чух автопилота чĕртмен
16.03.78	LZ-TUB	Враца патĕнче	73/73	Эшелонран тухса ӳкнĕ. Пĕтĕмпех паллă мар.
22.05.79	65031	Лиепая	4/5	Ытлашши тиенĕ самолет кăткăс метеоусловисенче анса ларайман.
19.05.79	65839	Ӗпхӳ	0/х.ç.	Анса ларнă чух шасси хĕсĕннĕ пирки ВАЙ йĕрĕнчен тухса ӳксе çулăма кĕнĕ.
31.05.79	65649	Тĕмен	0/н.д.	Анса ларнă чух шасси шини çурăлса кайнă, гидравлика çĕмĕрĕлнĕ. Самолет çунса кайнă.
11.08.79	65816	Днепродзержинск	94/94	Диспетчер йăнăшĕпе сывлăшра тепĕр Ту-134 çапăннă.
11.08.79	65735	Днепродзержинск	84/84	Диспетчер йăнăшĕпе сывлăшра тепĕр Ту-134 самолётпа çапăннă.
23.01.80	SP-LGB	Варшава	0/х.ç.	Анса ларнă чух ВАЙ йĕрĕнчен тухса ӳкнĕ.
06.01.81	65698	Адлер	0/х.ç.	Анса ларнă чух чарак (тормоз) ĕçлеме пăрахнă
28.06.81	65871	Симферополь	0/н.д.	Анса ларнă чух шасси шини çурăлнă
17.06.82	65687	Североморск	18/19	ВТИ самолет - лабораторийĕ. Экипаж диспетчер асăрхаттарнине итлемен, ана-лару курсне улăштарнă та сăрт çинчи радиомачтана пырса çапăннă. СКК чĕрĕ юлнă.
14.08.82	65836	Сухуми	11+0/н.д.	Ту-134 вĕçсе хăпаракан йăрăм çине L-410 тухнă
17.06.83	65657	около Гали	0/н.д.	Турбулентлăх йăрăмне лекнĕ, ăнăçлă анса ларнă, анчах та хытă çĕмĕрĕлнĕ.
30.08.83	65129	Алма-Ата	90/90	Анса пынă чухне экипаж çӳллĕш приборне пăхса пыман.
18.11.83	65807	Тбилиси	8/н.д.	Лайнера туртса илесшĕн пулнă. СКК самолет курсне çивĕччĕн пăрнă. Кабинăри террористсем пăшалран тĕл пеме пултарайман та вĕсене унтан тĕксе кăларнă. Аэропорта çитсен Ту-134 салонне спецназ штурмланă. Лайнер кăткăс манёвр пирки питĕ туйăмлă çĕмĕрелнĕ те ĕçрен кăларнă.
10.01.84	LZ-TUR	Софи	50/50	тăвăлра анса ларнă чухне çапăнать.
25.05.84	х.ç.	около Донецка	н.д.	Çар самолечĕ кăлтăка лекет те сывлăшрах арканса каять. Лайăх юсаман пулнă.
01.02.85	65910	Минск патĕнче	58/80	Çуначĕсем пăрланнине пула Неживка ялĕ патĕнче ӳкет.
03.05.85	65856	Львов патĕнче	15+79/79	Сывлăшра Ан-26 çулăннă
22.06.86	65142	Пенза	1/59	Татăлнă вĕçев, самолет ВАЙ айкинелле тухса ӳкнĕ. Пĕр пассажирăн чĕре хĕсни пулса тухать.
02.07.86	65120	Сыктывкар	54/94	Борт çинчи вут-кăвар.
19.10.86	C9-CAA	Вĕрçĕлен тăвĕсем	34/44	Аçа çумăрта анса ларнă чухне çапăннă. Мозамбик президенчĕ Самора Машел сарăмсăр вилет.
20.10.86	65766	Куйбышев	70/92	СКК приборсене пăхса лартатăп тесе тавлашнă. 6 çуллăха тĕрмене хупнă.
12.12.86	65795	Берлин	72/82	Диспетчера ăнланса илеймен те хупăнчăк йăрăма анса ларасшăн пулнă.
23.07.87	65874	Иваново	н.д.	пĕтĕмпех паллă мар
17.02.88	VN-A108	Ханой	0/х.ç.	пĕтĕмпех паллă мар
27.02.88	65675	Сургут	20/51	Анса ларнă чух çапăннă.
09.09.88	VN-A102	Бангкок патĕнче	76/90	Аслатиллĕ чух анса ларнă
11.10.88	OK-AFB	Прага	0/н.д.	Хыттăн анса ларнă. Каярах лайнер фюзеляжĕнче буфет туса хунă.
28.07.89	65670	Улан-Удэ	0/н.д.	Çар самолёчĕ. Каçпа аннă, ВАЙ йĕрĕнчен 300 м аякра анса ларнă.
13.01.90	65951	Первоуральск патĕнче	27/71	Борт çинче вут-кăвар сиксе тухнипе анса лармалла пулнă.
12.01.91	VN-A126	Хошимин	0/76	Анса ларнă чух сасартăк çӳллĕшне çухатнă
24.01.92	Шаблон:Грузи ялавĕ (1990-2004)65053	Шаблон:Грузи ялавĕ (1990-2004)Батуми	0/х.ç.	Анса ларнă чух юртан тасатман ВАЙ çинчен тухса ӳкнĕ.
27.08.92	65058	Иваново	84/84	Аннă чух, ВАЙ йĕрĕнчен 2 çм сылтăм тĕлне тухнă. Иккĕмĕш çаврана çĕкленеймен.
29.08.92	Шаблон:Грузи ялавĕ (1990-2004)65810	Харьков	х.ç.	ВАЙ айккинелле тухса ӳкнĕ, пайсене сапаланă.
20.09.92	Шаблон:Грузи ялавĕ (1990-2004)65809	Шаблон:Абхази ялавĕСухуми	0/н.д.	Абхази çарĕсем хăпарнă чух персе антарнă.
21.09.92	Шаблон:Грузи ялавĕ (1990-2004)65893	Шаблон:Абхази ялавĕСухуми	27/27	Абхази ракета катерĕ персе антарнă. Тинĕсе ӳкнĕ.
23.09.92	Шаблон:Грузи ялавĕ (1990-2004)65001	Шаблон:Абхази ялавĕСухуми	1/х.ç.	Абхази çарĕсен миномёт çулăмĕпе çĕмĕрнĕ.
22.02.94	HA-LBP	Будапешт	4+0/0	Вĕçеве хатĕрлекен ангарта çулăма лекнĕ.
07.05.94	65976	Архангельск	0/62	Анса ларнă чух гидравлика системинче сахал пусăма пула шассин сылтăм ури тухман.
09.09.94	65760	Жуковский патĕнче	7/7	Ту-22 бортпа çапăннă, çав самолёт тĕрĕслев вĕçевĕнче хыççăн вĕçсе пырса тепловизор çине ӳкерсе пымалла пулнă.
18.11.94	HA-LBK	Будапешт	0/н.д.	Хăнăху вĕçевĕнчен анса ларнă чухне шассин малти урапине тытаканĕ тухмасть.
11.12.94	{{Ичкери ялавĕ}65896	{{Ичкери ялавĕ}Грозный	0/0	Грозный аэропортĕнче çар авиацийĕ çунтарса янă.
11.12.94	65858	Грозный	0/0	Грозный аэропортĕнче çар авиацийĕ çунтарса янă.
11.12.94	65030	Грозный	0/0	Грозный аэропортĕнче çар авиацийĕ çунтарса янă.
11.12.94	65014	Грозный	0/0	Грозный аэропортĕнче çар авиацийĕ çунтарса янă.
11.12.94	65075	Грозный	0/0	Грозный аэропортĕнче çар авиацийĕ çунтарса янă.
15.04.95	OB-1553	Лима	0/73	Анса ларнă чухне шасси хĕсĕнсе ларать.
24.06.95	65617	Лагос	16/80	Шалкăм çумăрта ВАЙВ айăккине тухса ӳкнĕ.
05.12.95	65703	Нахичевань	52/82	Сулахай двигателĕ çӳлле хăпарнă чух чарăннă, çапах та экипаж йăнăшпа сылтăм двигательне чарса лартнă. Аварилле анса ларнă..
16.11.96	VN-A114	Дананг	0/х.ç.	малти ури руль çулĕпе пынă чух хуçăлнă
03.09.97	VN-A120	Пномпень	65/66	шалкăм çумăр вăхăтĕнче аннă чух çапăннă.
23.09.99	65626	Грозный	0/0	Авиатапăну вăхăтĕнче Грозный аэропортĕнче çĕмĕрнĕ
18.01.02	65004	Пулково	н.д.	пĕтĕмпех паллă мар
04.03.02	х.ç.	Моздок	0/х.ç.	ВАЙ айккинче 450 м анса ларнă, ĕçрен кăларнă
24.06.03	65929	Нягань	0/11	япăх юсанă хыççăн вĕçсе хăпарайман.
24.08.04	65080	Тула облаçĕ	44/44	Террорист-вилĕмçĕ сирпĕтнĕ.
10.07.06	05	Симферополь патĕнче	0/29	Çар самолечĕ. Гвардейское аэродромран вĕçсе хăпарнă чухне сулахай двигательне кайăк лекет; самолет ВАЙ ярăмĕнчен тухса ӳкет те ăна çулăм тивет.
17.03.07	65021	Самар	6/57	Диспетчер тата экипаж йăнăшăвпе анса ларнă чух çапăннă. Самолетăн иккĕмĕш çаврана каймалла пулнă.

• Самолётсен йышĕ
• КБ Туполев
• Ансăр фюзеляж самолёчĕ

Пĕр пек самолётсем

• Каравелла
• Дуглас ДС-9
• Ту-334
• Sukhoi Superjet

	Ту-134 Викиампарта?

• Туполев КБ 2012 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 11-мӗшӗнче архивланӑ.
• Харьковское государственное авиационное производственное объединение (ХГАПП)
• AirDisaster.Com База данных авиакатастроф 2006 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 7-мӗшӗнче архивланӑ.
• Aviation-Safety.net Описания авиапроисшествий 2011 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 18-мӗшӗнче архивланӑ.
• Жирохов М.А. Гражданская авиация в огне гражданских войн 2008 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 31-мӗшӗнче архивланӑ.
• Фотографии Ту-134 на сайте ScaleModels.ru
• Л.Л.Селяков "ТЕРНИСТЫЙ ПУТЬ В НИКУДА. РАБОТА В ОКБ А.Н.ТУПОЛЕВА 2012 ҫулхи Ака уйӑхӗн 3-мӗшӗнче архивланӑ.