Artëleriô

Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.

Artëleriô óznôczô wòskò z kanónama ,w Europie ùżiwóné òt trzënôstigò wieku, przëbëwszë z wënalézenié czôrnygò prochù. To je chińsczi odkrëcé dokonałé w dzewiątém wieku. To dô rozmajité ôrte broni artëlerijsczi, môłô, strzédnô i wiôlgô abò cãżkô . Nôprzód w sztërnôstim wieku wënalôzle cãżkô bróń strzelnô, to wëpùszczô kùla przez wëbùch prochù.

Wójskò artëlerijszczi mô wiele ôrtów bróni, w sztërnôstim wieku ùżewale letkô rãcznô piszczel co miała drzewiany chwët i z żelazła wëlot. Òna mô kaliber sztërdzescësztëre milimetra i wôga òsem i pół kilo. Artëlerzista ùżëwôł ja do òbléganiô. Artëleriô mòże bombardować, célowac na pòwietrzé, na wòdô, na lùndzé.

Letkô bróń artëlerijskô je hakownica artëlerzisté ùżëwalé jã w sztërnôstim i w piãcnastim wieku, Òni mòegle z niã drawòwac, sprôwno schòwac sã i chùtkò w jã wsadzëc proch i kùle.

Strzédnô bróń artëlerijskô to je kanóna na lawece, óena sã dała cëgnąc kòniama, abò włożëc na wóz, na okrãt. Ùżiwónô bëła òt szesnôstigò wieku do sédmënôstigò wieku.

Cãżkô bróń strzelnô to jé „bombarda” òna jé zdebło jinô formô, lùfa jé òd stronë spódkã zmiészënô, a ód wëlecënkô jé szerokô.

Włodzimierz Kwaśniewicz, Leksykon dawnej broni palnej, Warszawa 2004 David Harding, Encyklopedia broni, Warszawa 1995 Michał Gradowski, Zdzisław Żygulski Jun, Słownik Uzbrojenia Historycznego, Warszawa 1998 Michał Bogacki, Broń wojsk polskich w okresie średniowiecza, 2009 Piotr Chlebowicz, Ręczna broń palna w średniowieczu, Toruń 20013 Michał Mackiewicz, RZECZPOSPOLITA, nr 4/20, 2006, s. 8-9