Сахилгаан Суранзан

Сахилгаан сэнэгтэй бөөмсын хоорондын харилсан үйлэшэлэлые бии болгодог хүсэн болоод үүнэй ябагаха огторгойн хэһэгые сахилгаан суранзан орон гэнэ.

Татаха хүсые эс тоособол сахилгаан суранзан үйлэшэлэлынь үдэр тутамын амидаралда тохёолдохо бараг бүхы үзэгдэлэй шалтагаан болоно. Жэшээлбэл материаллиг зүйлсые түлхэхэ/татахань бидэнэй болон материаллиг зүйлсын молекуланууд хоорондын хүсэнһээ үүдэнэ. Эдэгээрынь саашалаад атом хоорондын үйлэшэлэлээр бии болодог.

Атом дахи электрон, протонуудые барисалдуулдаг, молекула дахи атомуудые барисалдуулдаг хүсэниинь мүн сахилгаан суранзан хүсэн юм. Иинхүү тус хүсэн атомуудые тойрон эргэхэ электронуудын харилсан үйлэшэлэлэй дүнгдэ үүдэхэ химиин процессуудые мүн захирдаг болоно.

Сахилгаан суранзан хүсэниинь сахилгаан орон, суранзан ороной али алинда элирхыгээр үзэгдэнэ: энэ хоёрынь юрэдөөл сахилгаан суранзангай хоёр түрэхэ, иимэдэ хоорондоо нарин уялдаатай. Сахилгаан орон өөршэлэгдэхэд суранзан орон үүдэжэ, урбуугаараа мүн адляар суранзан ороной өөршэлэлтөөр сахилгаан орон үүдэнэ. Энэ үзэгдэлые сахилгаан суранзан индукцилгэ гэхэ болоод сахилгаан генератор, индукциин мотор, cахилгаанай хубисхуур ажаллаха үндэһэн һуури болоно. Математикын хубида суранзан ба сахилгаан оронуудынь 4-векторын байдалаар харисангы хүдэлөөнөөр солигдодог.

Сахилгаан орониинь сахилгаан потенциал (батарейн хүсэндэл гэхэ мэтэ), сахилгаан гүйдэл (гар шэдэнгээр урдаха сахилгаан гэхэ мэтэ) зэргэ түгээмэл үзэгдэлнүүдэй үрэ дүндэ бии болодог. Суранзан орониинь суранзантай холбогдодог хүсэнэй эхэ үүдэбэри болоно.

Сахилгаан суранзан хүсэниинь фотон, виртуал фотон гэһэн мэдээсэл дамжуулха бөөмсын дамжуулалтаар ажаллана. Бэетүүдынь өөр өөр хоорондоо мэдээсэл дамжуулха бөөм һолилсоһоноор ойлголсохо хүсэн үүдэжэ, һолилсоонь бөөмсүүдые хоорондонь түлхэхэ гү, али татахын орондо эдгээрые һолилсуулха бөөмсүүдэй шэнжэ шанарые өөршэлнэ.

Сахилгаан суранзангай онолой хубидаха судалгаанай үрэ дүндэ 1905 ондо Алберт Айнштайн харисангын тусхай онолые хүгжүүлжэ бии болгобо.

• Лоренцын хүсэн

 

«Сахилгаан суранзан» үгүүлэл хадаа Википедидэ заатагүй байха 1000 эгээн шухала үгүүлэлнүүдэй нэгэн юм. Энэниие дэлгэрэнгы болгожо туһалалсажа хайрлыт!

Энэ шэнжэлхэ ухаан тухай Богони үгүүлэлые утадхажа болоно. Энэниие дэлгэрэнгы болгожо Википеэдидэ туһалаарай.