Avdića Džamija U Planoj

Proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.

Avdića džamija
Osnovne informacije
Lokacija	Bileća
Država	Bosna i Hercegovina
Oznaka baštine	Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine
Arhitektonski opis
Dovršeno	1617.
Specifikacije
Munare	1

Naselje Plana nalazi se na tromeđi puta Bileća-Gacko-Stolac.

Džamija u Planoj podignuta je 1617. godine, što je bilo vidljivo iz natpisa koji je uklesan na kamenom luku džamijskih vrata. Prema istraživanju Machiela Kiela, na području istočne Hercegovine postojalo je 14 džamija ovakve arhitekture, koja predstavlja spoj kršćansko-islamske arhitekture. Graditelji su bili iz Dubrovnika, i koristili su crkvene tornjeve kao primjer za izgradnju munare.

Džamiju su srušili hajduci ili uskoci iz primorskih krajeva, pa su je mještani obnovili 1795. godine. Na kamenom luku ulaznih vrata džamije bio je uklesan, na prostoru dimenzija 13x34 cm, natpis u prozi na turskom jeziku koji glasi: Časnu džamiju obnovili su stanovnici sela 1. muharema 1210. (18. jula 1795) hidžretske godine, a prvotno je džamija sagrađena 1026. (1617) hidžretske godine

Džamija je ponovno srušena 1941. godine kada su odavde i iz okolnih sela svi muslimani izbjegli. Obnovljena je 1964. godine u izvornom obliku. Potpuno porušena je u ratu u Bosni i Hercegovini 1992-1995. godine. Po treći put je obnovljena 2013. godine.

Narodna predaja

Postoji mnogo predaja o njenom osnivaču. Prema jednoj, džamija je zadužbina Avde Avdića, koji potječe iz porodice Cuca i koji je rodonačelnik ove porodice.

Džamija u Planoj pripadala tipu jednoprostornih džamija sa sofama i kamenom četverougaonom munarom. Vanjske dimenzije iznose 11,30x7,20 metara. Mihrab džamije, zidan od pritesanih kamenih blokova krečnjaka, širok je 0,86 metara, a njegova visina iznosi 2,30 metara. Minber džamije je kameni ukupne visina 1,83 metara. Munara je od grubo tesanog kamena, približno kvadratična, dimenzija na dnu 2,51x 2,33 metra, a pri vrhu 2,00x2,00 metra. Visina je oko 11 metara. Pri samom vrhu munare izvedena su četiri polukružno završena prozorska otvora dimenzija otprilike 50x100 cm. Vrh munare izveden je u formi četverostrešnog plitkog krova sa kamenim pokrivačem od ploče i kamenim alemom.

Kamene munare kvadratne osnove nalaze se jedino uz džamije u Hercegovini. Munare četvrtastog oblika imale su Telarevića džamija u Bjeljanima kod Stoca, džamije u okolini Bileće: Avdića džamija u Planoj, džamija u Kljunima, Kružnju i Svinjarini, džamije na području Nevesinja: Perkušića džamija u Nevesinju, Čelebića džamija u Donjoj Bijenji, džamija u Kruševljanima, zatim džamija u Glavatičevu kod Konjica, Fatime kadune u Mostaru.

Uz džamiju se nalazi manji harem sa desetak pari nišana, među kojima neki imaju turbane.

• Dan džamija u Bosni i Hercegovini

• Konstantin Jirečak, Die Handelstrassen und Bergwerke von Serbien und Bosnien wahrend des Mittelalters, Prag, 1879, str. 40.
• Naselja srpskih zemalja, knj. II, SAN, Beograd, 1903, str. 678.
• A. Toma Bratić, ”Odlomci iz narodnih pravnih običaja u Hercegovini”, GZM Sarajevo, 1904, str. 278.
• Bošnjak, Sarajevo, 1906, br. 39.
• Vladislav Skarić, "Podaci za istoriju Hercegovine od 1566 do sredine 17 vijeka", Glasnik Zemaljskog muzeja, Sarajevo, 1931, str. 59.
• Ćamil Avdić, Plana kod Bileće, «Novi behar», Sarajevo, 1932, br. 7-8, str. 100.
• «Sloboda» Mostar, 1955. br. 31 – Interesantna džamija kod Plane.
• Hazim Šabanović, Bosanski pašaluk, Sarajevo, 1959, str. 158, 167.
• Dr. Radovan Samardžić, Veliki vek Dubrovnika, Beograd, 1962, str. 140.
• Glasnik VIS-a Sarajevo, 1966, br. 3-4, str. 177-178.
• Evlija Čelebija, Evlija, Putopis, preveo Hazim Šabanović, Sarajevo, 1967, str. 437 i 438.
• Husein Bracković, Tarihcei vuku'an Hersek ”Mala istorija događaja u Hercegovini od 1831 do 1878 godine”, str.18.
• Mr. Anđelko Zelenika, "Osvrt na zbirku karata bečkog ratnog arhiva", Tribuna, Trebinje, 1979, str.166.
• Mehmed Mujezinović, Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine, knjiga III, Sarajevo Publishing, 1998.

Portal Bosna i Hercegovina

• Zvanična stranica Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini
• Zvanična stranica komisije nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine