Вук Стэфанавіч Караджыч

Вук Стэфанавіч Караджыч
серб. кір.: Вук Стефановић Караџић серб. лац.: Vuk Stefanović Karadžić
Дата нараджэння	26 кастрычніка (6 лістапада) 1787
Месца нараджэння	Tršić[d], Асманская імперыя[…]
Дата смерці	26 студзеня 1864(1864-01-26)[…] (76 гадоў) ці 7 лютага 1864(1864-02-07) (76 гадоў)
Месца смерці	Вена, Аўстрыйская імперыя[…]
Месца пахавання	Сабор Святога Міхаіла[d]
Грамадзянства	Асманская імперыя  Княства Сербія
Жонка	Ana Karadžić[d]
Дзеці	Mina Karadžić[d] і Dimitrije Karadžić[d]
Род дзейнасці	мовазнавец, гісторык, перакладчык, пісьменнік, перакладчык Бібліі, дыпламат, збіральнік народных казак, антраполаг, філолаг, этнограф, фалькларыст
Навуковая сфера	мовазнаўства, фалькларыстыка і этнаграфія
Месца працы	Бялградскі ўніверсітэт
Альма-матар	Gymnasium of Karlovci[d]
Вядомы як	рэфарматар сербскай мовы, рэфарматар кірыліцы, адзін з заснавальнікаў сербскай літаратурнай мовы
Член у	Таварыства сербскай славеснасці[d] (26 студзеня 1864) Расійская акадэмія навук Пруская акадэмія навук Кракаўскае навуковае таварыства[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў Тршычы. Адукацыю атрымаў у Лозніцы, а пасля ў манастыры. Але бацька хутка вярнуў яго дадому, бо ў манастыры ён больш займаўся гаспадаркай, чым вучыўся. Вучыцца ў гімназіі ў Петрыне. Пазней вучыўся ў Бялградзе. У хуткім часе захворвае і ад’язджае на лячэнне ў Пешт. Падчас знаходжання ў Вене знаёміцца з Ернеем Копітарам, які дапамагае яму ажыццяўляць запланаванае. Там Караджыч пачаў працу па рэфармаванні мовы і правапісу і ўвядзенні народнай мовы ў мастацкую творчасць. Праз забарону друкавацца ў Сербіі і Аўстрыйскай імперыі з’язджае ў Расію, дзе мае магчымасць працаваць. Пахаваны ў Вене, прах перавезены ў Бялград.

Філалагічныя працы

У першай палове 19 стагоддзя Вук Караджыч з дапамогай вядучых тагачасных філолагаў (у тым ліку братоў Грым) і аўстрыйскай улады, якую прадстаўляў Ерней Копітар, рэфарміраваў сербскі правапіс. Працы Караджыча, сярод якіх першае (1818) і другое пашыранае (1852) выданні сербскага слоўніка, пераклад Новага запавету (1847), заклалі падмурак сучаснай стандартнай сербскай мовы, а таксама значна паўплывалі на фарміраванне сучаснай стандартнай харвацкай мовы. Вук Караджыч намагаўся наблізіць літаратурную мову да народнай, настойваў на прыманні ў літаратурную мову народных элементаў. Прапанаваў перарваць традыцыю пісьмовага маўлення, якое не мае апірышча ў народнай гаворцы, заснаваць новую літаратурную норму на базе жывой мовы. Намагаўся ачысціць сербскую мову ад царкоўнаславянізмаў як ненатуральных элементаў, а базай зрабіць наваштокаўскія дыялекты.

Рэформа кірыліцы

Са стараславянскай азбукі Караджыч пераняў 24 літары:

Да іх дадаў: Ј ј, Љ љ, Њ њ, Ћ ћ, Ђ ђ и Џ џ

• Філіп Вішніч