Беларуская Служба Радыё «Свабода»

Кіраўнік — Аляксандр Лукашук.

Беларуская служба Радыё «Свабода»
Дата пачатку вяшчання	20 мая 1954
Сайт	svaboda.org (бел.)

Радыё «Свабода» заснавана пад назвай Радыё «Вызваленне» ў Мюнхене ў 1953 годзе ва ўмовах «халоднай вайны» для вядзення прапаганды супраць СССР. У складзе радыё былі арганізаваны адпаведныя нацыянальныя рэдакцыі, у тым ліку і беларуская, што пачала вяшчанне 20 мая 1954 года. У склад першай беларускай рэдакцыі ўвайшлі: Вінцэнт Жук-Грышкевіч (кіраўнік), Пётра Сыч (намеснік), Янка Ліманоўскі, Сымон Кабыш (Кандыбовіч), Лявон Карась. Напачатку гэта былі 15‑хвілінныя перадачы 24 разы на суткі.

З 19 сакавіка 1956 года праграмы былі падоўжаныя да 20 хвілін і перасылаюцца цяпер 18 разоў на суткі. Кожная беларуская радыёперадача пачыналася словамі: «Тут Радыё „Вызваленне“. Вы слухаеце голас сваіх суродзічаў-Беларусаў з вольнага свету… Наш голас ёсць вашым голасам, бо мы з’яўляемся часткай вас, часткай усіх Беларусаў». Беларуская Рэдакцыя Радыё «Вызваленне» гаварыла аб мінуўшчыне беларускага народу, аб яго палітычным, сацыяльным і нацыянальным жыцці ў межах СССР.

Асноўнымі кірункамі радыёперадач «Свабоды» былі крытыка сацыялізму, савецкага ладу, нацыянальна-дзяржаўнага ўпарадкавання СССР. У іх асвятляліся негатыўныя з’явы з гісторыі і сучаснага жыцця СССР і Беларусі, у тым ліку парушэнні правоў чалавека, палітычныя рэпрэсіі ў СССР. Паведамлялася пра падзеі і здарэнні, якія замоўчваліся ў савецкіх СМІ, пра праваабарончы рух, дысідэнтаў, чыталіся творы, што былі забаронены ў СССР.

Пасля распаду СССР і спынення «халоднай вайны» беларуская рэдакцыя Радыё «Свабода» вяшчае ў новых умовах. У 1995 годзе штаб-кватэра «Свабоды» перанесена з Мюнхена ў Прагу. Створаны карэспандэнцкія пункты ў Беларусі. Пашырыўся і абнавіўся штат рэдакцыі.

Беларуская служба Радыё «Свабода» цяпер вяшчае па 8 гадзін у суткі на кароткіх і сярэдніх хвалях, а таксама са спадарожніка. З 10 снежня 1998 года Радыё вяшчае таксама праз інтэрнэт, сайт Радыё «Свабода» карыстаецца тарашкевіцай. У эфір выходзяць інфармацыйныя і аналітычныя праграмы па палітычных, эканамічных, культуралагічных, гістарычных, рэлігійных, краязнаўчых і іншых праблемах. Наладжана двухбаковая сувязь са слухачамі. Журналісты «Свабоды» арыентаваныя на заходнія ліберальна-дэмакратычныя каштоўнасці.

З 2002 года Беларуская рэдакцыя Радыё выпускае кнігі, а з 2004 — і кампакт‑дыскі.

У 2006 годзе Беларуская служба Радыё «Свабода» атрымала галоўны прыз за найлепшае асвятленне гарачых навін сярод 20 рэдакцый Радыё «Свабодная Еўропа», а ў 2007 — за дасягненні ў мультымедыйнай канвергенцыі. У 2008 годзе Беларуская служба Радыё заняла першае месца ў пераліку на колькасць насельніцтва адпаведнай краіны сярод іншых службаў Радыё «Свабодная Еўропа».

30 красавіка 2019 года Радыё «Свабода» пасля амаль 65 гадоў штодзённага эфіру пакінула радыёхвалі. З хваль радыёэфіру служба пераключылася на іншыя каналы перадачы аўдыясігналу. Надалей яе можна слухаць у сусветным сеціве — і ў патокавым вяшчанні, і на падкаставых платформах — а таксама праз спадарожнік.

Сярод былых і сучасных супрацоўнікаў беларускай рэдакцыі Радыё «Свабода» Станіслаў Станкевіч, Янка Запруднік, Наталля Арсеннева, Галіна Айзенштат, Валянцін Жданко, Юры Дракахруст, Аляксандр Лукашук, Сяргей Навумчык, Данчык, Валянціна Аксак і іншыя.

Са жніўня 2020 года па загаду Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь доступ на сайт Радыё «Свабода» ў краіне абмежаваны за асвятленне рэсурсам пратэстаў у Беларусі.

На пачатку снежня 2021 года суд Цэнтральнага раёна Мінска прызнаў экстрэмісцкімі матэрыяламі інфармацыйную прадукцыю тэлеграм-канала «Радыё Свабода-Беларусь» і аналагі ў сацсетках і YouTube. 23 снежня Міністэрства ўнутраных спраў Рэспублікі Беларусь прызнала Беларускую службу Радыё «Свабода» экстрэмісцкім фарміраваннем. Стварэнне такога фарміравання або ўдзел у ім з’яўляецца ў Беларусі крымінальным злачынствам.

1. Вінцэнт Жук-Грышкевіч (1953—1956)
2. Уладзімір Дудзіцкі (1956—1962)
3. Уладзімір Цвірка (1962—1968)
4. Майсей Сяднёў (1968—1983)
5. Юры Сянькоўскі (1983—1991)
6. Вячка Станкевіч (1991—1998)
7. Аляксандр Лукашук (1998 — кастрычнік 2007)
8. Ян Максімюк (кастрычнік 2007—2008)
9. Аляксандр Лукашук (2008—2023)