Ниғәмәт
Ниғәмәт (рус. Нигаматово; икенсе атамаһы Үрнәк) — Башҡортостан Республикаһындың Баймаҡ районындағы ауыл.
2009 йылдың 1 ғинуарына халыҡ һаны 906 кеше булған. Почта индексы — 453657, ОКАТО коды — 80206840001.
| Ниғәмәт | |
| Дәүләт |  Рәсәй |
|---|---|
| Административ үҙәге | Ниғәмәт ауыл советы |
| Административ-территориаль берәмек | Ниғәмәт ауыл советы |
| Почта индексы | 453657 |
Тарихы
1847 йылда 1-се Моҡас ауылынан 15 ғаилә күсеп килеп, яңы ауылға нигеҙ һала. Беренсе күсенеүсе Ниғмәтулла Килдәкәев (уның улдары — Өмөтҡужа, Толомғужа, Мөхәмәтйән (улы Вәлит), мөхәмәт сәлим (улы Әхмәтшәриф), Мөхәмәтсафа, Мөхәмәтсаиф, Ғариф) хөрмәтенә Ниғәмәт исемен йөрөтә. Бер аҙ һуғыраҡ Ниғәмәтулланың ағаһы Хоҙайнаҙар үҙенең балалары менән (Утарбай, Сабит, Хөсәй, Шаһбал, Ғабдрахман) килеп төпләнә. Моҡас ауылында Килдекәй Ҡаҙерғолов йәшәгән (1766 йылғы), Ниғәмәтулла Килдекәев уның улы (1791 йылғы).
Ауыл халҡы башлыса малсылыҡ, игенселек, һунар һәм умартасылыҡ меннән шөғөлләнә. 1850 йылда 15 йортта 50 ир-ат һәм 40 ҡатын-ҡыҙ йәшәгән. 1920 йылда — 38 йортта 206 кеше йәшәгән.
1926 йылда бында «Ҡыҙыл ҡарағай» колхозы ойошторола, 1931—1934 йылдарҙа — Сталин исемендәге колхоз, 1934—1960 йылдарҙа — «Үрнәк», 1960—1964 йылдарҙа — «Ҡыҙыл маяҡ», 1964 йылдан алып — Салауат исемендәге колхоз.
Халыҡ һаны
Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
| 1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар) | |||||
| 1920 йыл 26 август | |||||
| 1926 йыл 17 декабрь | |||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1970 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1979 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | |||||
| 2002 йыл 9 октябрь | |||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 838 | 405 | 433 | 48,3 | 51,7 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Географик урыны
- Һаҡмар йылғаһының уң яҡ ярында урынлашҡан.
- Район үҙәгенә тиклем (Баймаҡ): 30 км
- Яҡындағы тимер юл станцияһы (Сибай): 75 км
Билдәле шәхестәре
- Рәхимова Рәйсә Тәхи ҡыҙы (30.01.1948), балалар баҡсаһының элекке мөдире, Рәсәй Федерацияһының почётлы дөйөм белем биреү хеҙмәткәре;
- Әхмәтйәнова Наилә Әхмәҙулла ҡыҙы (8.06.1969), башҡорт ғалимы, филология фәндәре кандидаты (2007), Башҡорт дәүләт университетының журналистика кафедраһы доценты;
- Мырҙаҡаев Йыһанур Мостафа улы — колхоздың элекке рәйесе;
- Луҡманов Мансур Ибәтулла улы — Ниғәмәт урта мәктәбенең элекке директоры, РСФСР-ҙың атҡаҙанған уҡытыусыһы;
- Алтынғужин Мостафа Хажи улы — БАССР-ҙың атҡаҙанған уҡыиыусыһы;
- Әхмәрова М. Б. — Башҡортостан Республикаһының мәҙәниәт хеҙмәткәре;
- Ғатауллин Фәрүҡ Зәйнулла улы — БАССР-ҙың атҡаҙанған механизаторы;
- Кәримов Фәтхулла Зәйнетдин улы — Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған механизаторы;
- Мөхәмәтйәнов Мөбәрәк Латып улы — БАССР-ҙың атҡаҙанған малсыһы;
- Мөхәмәтйәнов Хәмит Латып улы — БАССР-ҙың атҡаҙанған механизаторы;
- Ниғмәтуллина Миңзифа Насип ҡыҙы — Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уҡытыусыһы;
- Сафиуллин Фазулла — БАССР-ҙың атҡаҙанған механизаторы;
- Таһыҡҡужина Зөлзизә — Бөтә Союз колхозсылар съезы делегаты;
- Хәсәнова Менәүәрә Ғәлимйән ҡыҙы — БАССР-ҙың атҡаҙанған уҡытыусыһы;
- Дияров Кәрим Мөхәмәҙи улы — БАССР-ҙың атҡаҙанған уҡытыусыһы, фольклорсы, ҡурайсы.
Шулай уҡ уҡығыҙ
Иҫкәрмәләр
Сығанаҡтар
- Нигаматово
- Баймакский край. Краеведческое и энциклопедическое издание. Уфа: «Китап», 2002. 332 с.
Һылтанмалар
- Ниғәмәт // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 22 сентябрь 2021)
- Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
- Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. — ISBN 978—5—295—04683—4 (рус.)
 | Портал «Башҡортостан ауылдары» |
|---|---|
 | Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала |
 | Проект «Башҡортостан ауылдары» |
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Ниғәмәт, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.