Грузия Әзербайжандары

Грузия әзербайжандары
	Грузия әзербайжандары
Туған тел	Әзербайжан теле һәм Грузин теле
Дәүләт	Грузия
Халыҡ һаны	233 024 кеше (2014)
	Грузия әзербайжандары Викимилектә

Грузияның көньяҡ, көньяҡ-көнсығыш һәм үҙәк райондарында: Марнеули, Болниси, Дманиси, Гардабани (был дүрт районда улар абсолют күпселекте, йә сағыштырмаса күпселекте тәшкил итә),Сагареджо, Каспи, Мцхета, Цалка, Лагодехи, Карели, Тетри-Цкаро, Гори һәм Телавиҙа йәшәйҙәр. Улар — сөнни мосолмандар. 2002 йылғы мәғлүмәттәр буйынса, Грузияла 284,761 этник әзербайжан йәшәй.

1980-се йылдарҙа грузиндар һәм әзербайжандар араһында көсөргәнеш булып алһа ла, эш бер ҡасан да ҡоралға тотоноуға барып етмәй. 1991 йылда Грузияла бойондороҡһоҙлоҡ иғлан ителгәндән һуң,әзербайжандар алдында социаль интеграция йәһәтенән күп проблемалар килеп баҫа. Ҡала халҡынан айырмалы рәүештә (мәҫәлән,Рустави һәм Тбилиси әзербайжандары ), ауыл халҡының күпселек өлөшө рәсми грузин телендә һөйләшә белмәй, был үҙ нәүбәтендә күп кенә социаль өлкәләрҙә ҡыйынлыҡ тыуҙыра. 1995—1999 йылдарҙа Гардабани төбәгендә әзербайжан телендә канал эшләп килә (Ellada TV).

Әзербайжандар Грузия парламентында ла эшләй.

Әзербайжан халҡының Грузияға килеүе

Грузияла әзербайжан халҡының йәшәй башлауы тарихы күбеһенсә XV-XVII быуаттар аҙағына ҡайтып ҡала . Грузияға фарсы һөжүме осоронда әзербайжандар 1480-се йылдарҙа илдең көньяҡ сигендә, Акстафа һәм Дебед йылғалары һәм башҡа ерҙәргә барып төпләнәләр (ҡаҙаҡ, памбак һәм шурагел төркөмдәре).

XVII быуат башында Ғәббәс I осоронда Дебед үҙәненә борчалу төрки ҡәбиләләре килгән, һәм был төбәктең атамаһы - Борчалы - уларға бәйле. 1604 йылда бында Борчалы хаканаты (солтанаты) ойошторола, ул XVIII быуатҡа тиклем йәшәгән. Кахетияның шул осорҙағы тарихы тураһында Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлегендә былай тип әтелә: «В начале XVII века (1615—1616 г.) шах Аббас I с несметными полчищами два раза проникал в Грузию, опустошил её, ограбил церкви и забрал значительную часть жителей Кахетии, вместо которых переселил в Грузию до 15 тыс. дворов адербейджанских татар».

XVIII быуат башында — XIX быуаттың тәүге яртыһында әзербайжан ауылдары Дманиси районында барлыҡҡа килгән.Бында йәшәгән әзербайжандарҙың ата-бабалары Әзербайжандың сик буйына иң яҡын райондарынан, башлыса әзербайжан теленең ҡаҙаҡ диалекты таралған территориянан килгән.

Әзербайжандар йәшәгән төбәктәр (2002 йылға ҡарата)

Төбәк	Кеше һаны	Процент
Тбилиси	10,942	1.0
Квемо Картли	224,606	45.1
• Марнеуль муниципалитеты	98,245	83.1
• Гардабани муниципалитеты	49,993	43.7
• Болниси муниципалитеты	49,206	66.0
• Дманиси муниципалитеты	18,714	66.8
• Рустави	4,993	4.3
• Цалка муниципалитеты	1,992	9.5
• Тетрицкарой муниципалитеты	1,641	6.5
Кахетия	40,036	9.8
• Сагареджой муниципалитеты	18,907	31.9
• Лагодехи муниципалитеты	11,392	22.3
• Телави муниципалитеты	8,378	11.9
• Дедоплисцкарой муниципалитеты	1,019	3.3
Шида Картли	5,768	1.8
• Касп муниципалитеты	3,962	7.6
• Карели муниципалитеты	1,183	2.3
Мцхета-Мтианети	2,248	1.8
• Мцхета муниципалитеты	2,236	3.4

Грузияла йәшәгән әзербайжандар һаны динамикаһы

1926	1939	1959	1970	1979	1989	2002	2014
137 921	188 058	153 600	217 758	255 678	307 556	284 761	233 024

Шулай уҡ ҡарағыҙ

Иҫкәрмәләр

Когда же Давид Строитель в начале XII в., усиливая военную мощь Грузии, поселяет в стране 45 тыс. кипчакских семей, то тем самым образуется значительный массивы тюркоязычного населения. Период наступления персидских шахов на Грузию оставляет след поселением в 1480-х гг. азербайджанцев по южным рубежам страны — по р. Акстафе, Дебет и др. (казахская, памбакская и шурагельская группы)...

↑ «Грузинская советская энциклопедия», ст. «Борчало». Тбилиси, 1965

↑ Кахетия. Брокгауз-Ефрон.

↑ Волкова, 1978, с. 110

↑ Джангидзе В. Т. Дманисский говор казахского диалекта азербайджанского языка. — Баку: Изд-во АН Азербайджанской ССР, 1965. — С. 5.

↑ Всесоюзная перепись населения 1926 года. Национальный состав населения по регионам республик СССР. «Демоскоп».

↑ Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по республикам СССР. «Демоскоп».

↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Национальный состав населения по республикам СССР. «Демоскоп».

↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года. Национальный состав населения по республикам СССР. «Демоскоп».

↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года. Национальный состав населения по республикам СССР. «Демоскоп».

↑ Всесоюзная перепись населения 1989 года. Национальный состав населения по республикам СССР. «Демоскоп».

↑ Этническая структура населения Грузии (на английском языке)

↑ 2014 GENERAL POPULATION CENSUS 2020 йыл 14 февраль архивланған.