Гольф (ингл.
Гольф уйнау Шотландияла барлыҡҡа килгән тип һанала: көтөүселәр таяҡ ярҙамында ташты ҡуян ояһына индергән булған. Бындай уйын XIV быуатта уҡ бар ине, ә XV быуатта Шотландияла «гоуф» уйынын уйнарға тыйған бер нисә закон сыға. Нидерландта XVII быуатта уҡ сәкән менә туп уйнағандар. Уйын заманса рәүешендә XIX быуатта Шотландияла килеп сыға.
Әммә уйындың боронғо төрҙәре бәхәстәр тыуҙыра килә. Ҡайһы бер тарихсылар гольфты Рим империяһының паганика (paganica) уйыны менән бәйләй, унда уйынсылар ҡанат тултырылған тупты бөгөлгән таяҡ менән һуҡҡан. Бер теория буйынса, уйын тарихы беҙҙең эраның 1 быуаты эсендә Рим империяһының хакимлығы Европа буйлап таралыуы менән бәйле. Башҡа нөктәһе яҡтан да тора шул, — тип предков гольф жебе барырға ҡытай уйын Суван (ҡыт. 捶丸 — толкать шар), распространения осоронда 8-14 быуаттар. Свиток осорынан династияһы Мин, даими 1368 йыл исеме булған «Көҙгө уҙҙырған», изображать ағзалары ҡытай император ишегалды, размахивающего нәмә похожим был клюшкин гольф өсөн был попытка задать кескенә бер лонки. Бында, суван булды, билдәле Ауропала Урта быуат. Тағы бер ранних уйындары, тип иҫкәртә заманса өҫтәрәк ҡушыла гольф уйнау «кама» (ингл. cambuca, франц. chambot). Был уйын ине занесены" Түбәнге ер, Германия һәм Англия.
Гольф майҙансығы бер нисә соҡорсоҡтан тора, һәр береһенең үҙ старт майҙансығы бар (ингл. Teeing ground). Старт майҙансығы ике тамға менән билдәләнә, улар туп ҡаҙығын ҡуйыу өсөн рөхсәт ителгән зонаны күрһәтә (ингл. Tee). Шулай уҡ майҙансыҡтың бер өлөшө булып тигеҙ һәм тигеҙһеҙ ҡыр тора (Fairway and rough (инг.)) һәм башҡа кәртәләр (ингл. Hazard (golf)). Иң аҙаҡта күреп булыу өсөн тамғаланған соҡорсоҡ була. Соҡорсоҡ махсус «грин» (Putting green (инг.)) аҡланында урынлашҡан, унда үлән бейек түгел. Башҡа ерҙә ҡаршылыҡтар булдырыу ҡсҡн үлән кимәле юғарыраҡ.
Һәр уйынсы билдәле тәртиптә соҡорсоҡтар һанын үтергә тейеш. Соҡорсоҡ тип ерҙәге соҡорҙо ла, уйын майҙанын да атайҙар. Майҙан:
Майҙансыҡта төрлө ҡаршылыҡтар булыуы мөмкин — һыу, ҡомло бункер, ҡыуаҡтар, ағастар, бейек үлән . Тәүҙә билдәләнгән туп старт майҙансығында ҡуйыла («ти» майҙансығы). Ҡағиҙә булараҡ, уйынсы беренсе һуғыуҙан тупты төп майҙансыҡҡа ебәрергә, бер нисә һуғыу менән уны үткәрергә һәм грин майҙансығы — тигеҙ үләнле ергә етергә тейеш. Гриндан тупты соҡорсоҡҡа һуғыр өсөн паттер сәкәне ҡулланыла. Ҡағиҙәләр нигеҙендә намыҫлылыҡ асылы ята. Ҡағиҙәләр тупланған төп баҫма тышында: «Тупты нисек ята, шулай һуҡ, булған майҙансыҡта уйна, ни булһа ла, намыҫлы бул» тип яҙылған.
Һәүәҫкәр уйынсы статусына ҡәтғи сикләүҙәр бар. Асылда, ҡасан да булһа гольф уйынына өөрәтеү өсөн хаҡ ала йәки аҡсаға гольф уйнаған һәр кем һәүәҫкәр тип һаналмай һәм һәүәҫкәрҙәр өсөн үткәрелгән ярыштарҙа ҡатнаша алмай. Ләкин һәүәҫкәрҙәр сығым өсөн билдәле бер процедураға ярашлы аҡса ала һәм һәүәҫкәр уйынсы статусы өсөн билдәләнгән ҡағиҙәләр сиктәрендә аҡсалата булмаған бүләктәр ҡабул итә ала.
Рәсми ҡағиҙәләрҙән тыш, гольф уйынсыларына гольф (инглизсә Golf etiquette) тип аталған ҡағиҙәләрҙе һәм йолаларҙы үтәргә кәрәк. Этикет ҡағиҙәләре хәүефһеҙлек, намыҫлылыҡ, уйын темпы һәм уйынсының гольф майҙансығы хәүефһеҙлеген күҙәтеү бурысы кеүек мәсьәләләргә ҡағыла. Ә этикетты боҙған өсөн штраф мәрәйҙәре булмаһа ла, уйынсылар уйынға ҡыҙыҡһыныуҙы һәм яңы уйнай башлаусылар өсөн тәжрибә туплау мөмкинлеген һаҡлап ҡалыр өсөн уны үтәргә тырыша.
Гольф буйынса язалар билдәле бер ситуацияларға бәйле. Уйынсының иҫәбенә штраф тупҡа өҫтәмә һуғыу юлы менән ҡулланыла. Ҡағиҙәләрҙе боҙған өсөн йәки туп һуғыуҙан һуң уйын мөмкин булмаған хәлдә булған осраҡтарҙа мөмкинлектәр өҫтәлә. Юғалтылған йәки майҙандан осоп сыҡҡан туп өсөн бер һуғыу һәм дистанцияны юғалтыу штрафы бирелә. Әгәр туп уйынсы ҡорамалының ниндәй ҙә булһа өлөшө тейһә йәки ошондай күсеүгә ҡаршылыҡты бөтөрөргә маташһа, штраф та һалына. Уйынсы үҙенең тупына һуҡмаһа, уға ике тапҡыр штраф һалына. Хоҡуҡ боҙоуҙарҙың күбеһенә штраф һалына, әммә мутлыҡ ҡылыу, аңлы рәүештә ҡағиҙәләрҙе боҙған өсөн дисквалификация булыуы ла ихтимал.
Иҫәп | Атамаһы | Тасуирлау |
---|---|---|
Хол-ин-уан (Hole in one) | Ти бокстан туптың соҡорсоҡҡа инеүе | |
−3 | Альбатрос (Albatross) | парҙан өс һуғыуға әҙерәк |
−2 | Игл (Eagle) | парҙан ике һуғыуға әҙерәк |
−1 | Бёрди (Birdie) | парҙан бер һуғыуға әҙерәк |
E | Пар (Par) | гольфсы соҡорсоҡто регламент буйынса үтергә тейеш һуғыуҙар һаны |
+1 | Богги (Bogey) | парҙан бер һуғыуға күберәк |
+2 | Икеләтә богги (Double bogey) | парҙан ике һуғыуға күберәк |
+3 | Өсләтә богги (Triple bogey) | парҙан өс һуғыуға күберәк |
Уйындың ҡайһы майҙанда барыуына, тупты ниндәй алыҫлыҡҡа бәреү һәм ниндәй маҡсат менән ҡулланыуына ҡарап, 14 төрлө сәкән була.
Йүнәлеште дөрөҫ тотоу өсөн ғәҙәти туптың өҫтө соҡорло.
Соҡорҙарҙа һауа тотҡарлана һәм күҙгә күренмәгән тышса барлыҡҡа килә, ул:
Соҡорҙарҙа һауа һаҡлана һәм күҙгә күренмәҫ ҡабырсаҡ барлыҡҡа килә, ул:
«Соҡор өҫтөнөң» аэродинамик өҫтөнлөгө «Риүәйәттәрҙе емереүселәр» («Разрушители легенд») фәнни-популяр телешоу сығарылыштарының береһендә ошондай уҡ (масштаблы) япмалы автомобиль миҫалында тикшерелә; сығарылышта күрһәтелгәнсә, отош НАСА-ның аэродинамик торбаһында миниатюр моделде һынағанда ла, юл һынауҙары ваҡытында тулы үлсәмдәге модификацияланған автомобилдең яғыулыҡ сығымын кәметеү рәүешендә лә алына.
Икенсе яҡтан, Сеул Милли университетының механика һәм аэрокосмик инженерия факультетынан Чхве Хэчон төркөмө раҫлауынса, өҫкө ҡатламының бындай фактураһы ла етешһеҙлектәрҙән мәхрүм түгел — бәләкәй генә соҡорҙоң уртаһына сәкән тейҙергәндә, шар бирелгән йүнәлештән тайпылыуы ихтимал. Альтернатива сифатында тикшеренеүселәр шарға уның өҫкө йөҙөн төрлө формалағы сегменттарға бүлгеләп, улаҡтарҙы соҡорҙар кеүек үк принцип буйынса яһарға тәҡдим итә. Ер өҫтө майҙаны соҡорҙар урынлашҡан майҙандан бәләкәйерәк булғанлыҡтан, рационализаторҙар фекеренсә, сәкән менән «дөрөҫ булмаған» соҡорға эләгеү ихтималлығы кәмерәк, тип раҫлай рационализаторҙар.
Профессиональ ир-аттар араһындағы иң мөһим турнирҡар исемлегенә: Мастерс, АҠШ Асыҡ чемпионаты (US Open), Британия Асыҡ чемпионаты (The Open Championship) чемпионаты һәм Гольфсылар профессиональ берләшмәһе (PGA Championship) инә.
2009 йылдың 9 октябрендә Халыҡ-ара олимпия комитетының 121 сессияһында 2016 йылда Рио-де-Жанейрола үткән Олимпия уйындары программаһына гольфты индереү ҡаралған.
Мини-гольф — XIX быуат уртаһынан башлап үҫеш алған уйын. Уйнау өсөн грин майҙансығына төрлө ҡаршылыҡтар ҡуйыла. Уйынсы маҡсаты — тупты мөмкин тиклем әҙ бәреүҙәр эсендә соҡорсоҡҡа төшөрөү. Уйын «паттер» сәкәне менән генә алып барыла.
Гольф Викимилектә | |
Гольф Викияңылыҡтарҙа |
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Гольф, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.