Баш командующий:
Баш командующий |
Урыҫса главком булараҡ ҡыҫҡартыла. Элек Рәсәйҙә Баш командующий йәки Ҙур воевода Төп көстәр йәки Ҙур полк менән идара иткән.
Донъяның төрлө дәүләттәре һәм илдәре, Ҡораллы Көстәрҙең һаны артыу менән бәйле, даими (хәрби хеҙмәткә саҡырылыу, хеҙмәткә йыйнау) ҡораллы көстәр ойошторған осорҙа тыныс һәм һуғыш ваҡытында оператив һәм стратегик берекмәләргә етәкселек итеү өсөн етәксе кешеләрҙең (командирҙарҙың) яңы вазифалары индерелә башлай. Шундай хәрби вазифаларҙың береһе булып дәүләттең йәки илдең Ҡораллы Көстәрен ойоштороу атамаһы өҫтәлгән «Баш командующий» вазифаһы тора. Түбәндә төрлө дәүләттәрҙә һәм илдәрҙә төрлө тарихи осорҙағы ҡайһы бер (бөтәһе лә түгел) хәрби вазифалар килтерелә.
Рәсәй империяһында баш командующий императорҙың туранан-тура ихтыяры, бойороғо һәм указы менән тәғәйенләнә. Ул ғәҙәттән тыш власҡа эйә булып, үҙендә монархтың йөҙөн кәүҙәләндерә. Император ғәскәргә килһә, баш командующий вазифаһын автоматик рәүештә һала һәм ул саҡта, ғәскәрҙәр менән етәкселек итеүҙе һаҡлау тураһында махсус бойороҡ булмаһа, Ғали йәнәптәренең штабы начальнигы вазифаһын башҡара.
Рус император армияһында баш командующий үҙ ғәмәлдәрендә туранан-тура императорға буйһонған, бер ниндәй хөкүмәт кешеһе лә, учреждениеһы ла унан хисап талап итә алмай. Ул бөтә ғәскәрҙәр, идаралыҡтар һәм чиндарҙың иң юғары, тулы начальнигы була. Әгәр император ғаиләһе ағзалары хәрби хеҙмәттә булһа, улар ҙа буйһонған.
Рәсәй сиктәрендә лә, сит илдәрҙә лә, биләгән өлкәләрҙә лә һуғыш театры районына ингән губерналар һәм өлкәләр уның ҡарамағында була. Вазифаға тәғәйенләгәндә Хакимдан хәрби операциялар йүнәлеше буйынса дөйөм күрһәтмәләрен, ә хәрби министрҙан уға ышанып тапшырылған ғәскәрҙәр составы һәм уларҙы тәьмин итеү буйынса дөйөм мәғлүмәттәр ала.
Хәрби хәрәкәттәр йүнәлешендә баш командующий, Юғары күрһәтмәләргә таянып, үҙ ихтыяры менән эш итә.
Баш командующий, әгәр хәрби шарттар кисектергеһеҙ рәүештә быға мәжбүр итһә, үҙенең власы менән дошман менән ваҡытлыса килешеү төҙөй ала һәм кисекмәҫтән Ғали йәнәптәренә хәбәр итә. Баш командующий Юғары вәкәләттәрһеҙ тыныслыҡ тураһындағы һөйләшеүҙәр алып бара алмай.
Һуғыш барышында баш командующий кәрәк булған осраҡта мобилизациялау һәм ғәскәр командующийы ҡарамағына тапшырылған райондарҙың сиктәрен үҙгәртә, приказда бының тураһында иғлан итә. Үҙ теләге буйынса армия һәм айырым корпус составын алмаштыра һәм ғәмәлдәге штаттарҙы ваҡытлыса үҙгәртә. Армия баҫып алған дошман районында уға генерал-губернаторҙарҙы үҙ аллы тәғәйенләү хоҡуғы бирелә. Һуғыш ваҡытында ул вазифаларҙы ваҡытлыса төҙәтеүгә, бынан һуң уларҙы Юғары власть раҫлағанға тиклем: армия командующийҙарын, хәрби округтарҙың баш начальниктарын һәм айырым корпустарҙың командирҙарын һайлай һәм рөхсәт итә.
Хәрби батырлыҡтары һәм башҡа ҡаҙаныштары өсөн ул унтер-офицерҙарҙы — офицер чиндары, ә офицерҙарҙы һәм чиновниктарҙы армия капитаны, штабс-капитан һәм VIII класлы дәрәжәләргә, 4 дәрәжә Изге Владимир орденына һәм алтын ҡоралға тиклем наградлау хоҡуғына эйә була.
Дошман өлкәләренә һуғыш законы буйынса ингән саҡта баш командующий, кәрәк тип тапһа, яңы һалымдар һала. Финанс министры менән килешеү буйынса армиялар биләгән союздаш һәм дошман райондарында әйләнештә торған Рәсәй һәм сит ил аҡсаларының сағыштырма ҡиммәтен билдәләй һәм иғлан итә.
Йыл һайын йәки кампания тамамланғас, баш командующий императорға үҙенә ышанып тапшырылған армияларҙың хәле һәм хеҙмәте тураһында отчёт, армия командующийҙарының отчёттарын ҡушып, тәҡдим итә.
Баш командующий шулай уҡ үлемгә хөкөм ҡарарын раҫлау хоҡуғы менән файҙалана.
Хужалыҡ идаралығы буйынса уға подрядсыларҙы һәм теләһә ниндәй суммаға һатып алыуҙы раҫлау, аукционды бөтөрөү һәм тәғәйенләү, аҡсалата сумма сығымдары өсөн яуаплы кешеләрҙе яуаплылыҡҡа тарттырыу хоҡуғы бирелә.
Совет Рәсәйендә Республиканың бөтә ҡораллы көстәренең Баш командующийы була.
Баш командующийҙар йүнәлештәр ғәскәрҙәренең Баш командованиеһын етәкләй. Ул 1941—1942 — Бөйөк Ватан һуғышында Ставка һәм фронттар, флоттар һәм флотилиялар араһында СССР Ҡораллы Көстәренең стратегик етәкселегенең аралаш органы була. 1941—1942 йылдарҙа хәрби хәрәкәттәрҙең төп театрҙарында ойошторола.
Рәсәй Ҡораллы Көстәрендә баш командующийҙың түбәндәге ваҡытлыса һәм даими вазифалары була:
Формированиелар:
СССР Ҡораллы Көстәрендә түбәндәгеләр була:
Баш командующийҙарҙың барыһы ла бер үк ваҡытта СССР оборона министрҙары урынбаҫары вазифаһын башҡара.
Рәсәй Ҡораллы Көстәрендә әлеге ваҡытта бар:
Варшава килешеүе илдәренең Берләшкән Ҡораллы Көстәре баш командующийы була.
АҠШ Ҡораллы Көстәрендә була:
«Оккупация армияһы Америка тәғәйенләгән баш командующийға буйһона». Һәм артабан: «Төп союздаш державалар араһында килешмәүсәнлек килеп тыуһа, Америка сәйәсәтенә таянырға кәрәк». Шулай итеп, был пункттарҙа, илдәге иң юғары власть Америка армияһына ҡарай, тип һыҙыҡ өҫтөнә алына.
Әлеге ваҡытта НАТО-ның берләшкән ҡораллы көстәренең баш командующийы бар.
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Баш командующий, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.