Алехин Александр Александрович

Алехин 1914 йылда Петербург турнирында өсөнсө урын яулап, Беренсе донъя һуғышы алдынан донъяның көслө шахматсылары иҫәбенә инә, 1920 йылда РСФСР-ҙың тәүге чемпионы була, ә 1921 йылда Рәсәйҙе ҡалдырып даими йәшәргә Францияға күсеп китә, 1925 йылда гражданлыҡ ала. 1927 йылда Алехин еңелмәҫ булып һаналған Рауль Хосе Капабланканы еңеп, донъя чемпионы исемен яулай һәм бер нисә йыл дауамында артабанғы ярыштарҙа, турнирҙарҙа өҫтөнлөк итә, ҙур турнирҙарҙы дәғүәселәрен ҙур иҫәп менән еңә. Ике тапҡыр, 1934 1929 йылдарҙа, Алехин Ефим Боголюбовҡа ҡаршы уйында титулын яҡлап ҡала, 1935 йылда Макс Эйвенан еңелә, әммә ике йылдан һуң матч-реваншта еңә һәм чемпион титулын үҙе вафат булғанға тиклем һаҡлай. Алехин — ғәмәлдәге донъя чемпионы титулында вафат булған берҙән-бер шахматсы.

Алехин Александр Александрович
франц. Alexandre Alekhine
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	Франция  Рәсәй империяһы  СССР  РСФСР
Спортта ил өсөн сығыш яһай	Франция  Рәсәй
Тыуған көнө	31 октябрь 1892({{padleft:1892|4|0}}-{{padleft:10|2|0}}-{{padleft:31|2|0}})
Тыуған урыны	Мәскәү, Рәсәй империяһы
Вафат булған көнө	24 март 1946({{padleft:1946|4|0}}-{{padleft:3|2|0}}-{{padleft:24|2|0}})[…] (53 йәш)
Вафат булған урыны	Эшторил[d], Кашкайш и Эшторил[d], Кашкайш[d], Лиссабон[d], Португалия
Үлем төрө	тәбиғи үлем[d]
Үлем сәбәбе	удушение[d] һәм печёночная недостаточность[d]
Ерләнгән урыны	Монпарнас зыяраты[d]
Атаһы	Александр Иванович Алехин[d]
Әсәһе	Анисья Ивановна Прохорова[d]
Бер туғандары	Алексей Александрович Алехин[d]
Хәләл ефете	Grace Alekhine[d]
Һөнәр төрө	шахматсы, шахматный теоретик, яҙыусы, юрист, тәржемәсе
Эшмәкәрлек төрө	шахмат
Эш урыны	Санкт-Петербург дәүләт университеты
Уҡыу йорто	Санкт-Петербург дәүләт университеты Париж университеты Император хоҡуҡ белеме училищеһы
Ғилми дәрәжә	фән докторы[d]
Спорт төрө	шахмат
Ҡатнашыусы	Шахматная олимпиада 1930[d], Шахматная олимпиада 1931[d], Шахматная олимпиада 1933[d], Шахматная олимпиада 1935[d], Шахматная олимпиада 1939[d], Матч за звание чемпиона мира по шахматам 1927[d], Матч за звание чемпиона мира по шахматам 1929[d], Матч за звание чемпиона мира по шахматам 1934[d], Матч за звание чемпиона мира по шахматам 1935[d], Матч за звание чемпиона мира по шахматам 1937[d], АВРО-турнир 1938[d], Петербург 1914[d], Нью-Йорк 1924[d], Нью-Йорк 1927[d], Ноттингем 1936[d] һәм Мангейм 1914[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	чемпион мира по шахматам[d] (1927 — 1935) чемпион мира по шахматам[d] (1937 — 1946)
Алехин Александр Александрович Викимилектә

Киң ҡырлы шахматсы була. Күберәген ул уйында һөжүм стиле һәм һөҙөмтәле, тәрән уйланылған комбинациялары менән билдәле. Шуның менән бергә ул теоретик дебюттар авторы һәм юғары эндшпильный техникаһына эйә була.

• Котов А. А. Александр Алехин. — М.: Физкультура и спорт, 1973. — 255 с.
• Котов А. А. Шахматное наследие Алехина. — 2-е изд. — М.: Физкультура и спорт, 1982. — Т. 1—2. — 382 с.
• Шабуров Ю. Н. Александр Алехин. Непобежденный чемпион. — М.: Голос, 1992. — 256 с. — ISBN 5-7055-0852-2.
• Чарушин В. А. (составитель). У роковой черты (Александр Алехин в 1939—1946 годах). — Нижний Новгород, 1996. — 208 с.
• Müller, H.; Pawelczak, A. Schachgenie Aljechin. — 2. Auflage. — Verlag Das Schach-Archiv, 1962. — 276 p.
• Fine, R. The Age of Alekhine // The World’s Great Chess Games. — 2nd ed. — Dover, 1976. — 397 p. — ISBN 0-486-24512-8.
• Цыганков Д. А. АЛЕХИН Александр Александрович // А. Ю. Андреев, Д. А. Цыганков Императорский Московский университет: 1755—1917 : энциклопедический словарь. — М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), 2010. — С. 22—23. — ISBN 978-5-8243-1429-8.

	Александр Алехин Викиөҙөмтәлә
	Александр Алехин Викимилектә
	Александр Алехин Викияңылыҡтарҙа

• Alekhine, Alexander (ингл.). OlimpBase. Дата обращения: 26 август 2009. Архивировано 12 август 2011 года. 2011 йыл 20 сентябрь архивланған.
• Александр Алехин  (билдәһеҙ). ChessPro. Дата обращения: 9 июль 2007.
• Ҡалып:Find A Grave
• Edward Winter. Books about Capablanca and Alekhine (ингл.). Дата обращения: 9 август 2009. Архивировано 11 август 2011 года.
• Alexander Alekhine’s Winning Moves (ингл.). Дата обращения: 26 апрель 2006. Архивировано 12 август 2011 года.