آرتور شوپنهاور
آرتور شوپنهاور (آلمان.Arthur Schopenhauer؛ 22 فوریه 1788، گدانسک، لهیستان-لیتوانی بیرلیگی – 21 سپتامبر 1860، فرانکفورت ، ، آلمان کونفدراسیونو) — فلسفه تاریخینده پسیمیست عالیم کیمی تانینان آلمان فیلوسوف.
Arthur Schopenhauer آرتور شوپنهاور | |
|---|---|
 آرتور شوپنهاور1859دا | |
| دوغوم | ۲۲ فوریهٔ ۱۷۸۸ |
| اؤلوم | ۲۱ سپتامبر ۱۸۶۰ (۷۲ یاش) |
| میلیت | آلمان |
| تحصیل |
|
| Era | 19.عصر فلسفه‌سی |
| Region | غرب فلسفه‌سی |
| School |
|
| Institutions | هومبولت برلین بیلیم‌یوردو |
Main interests | Metaphysics, aesthetics, ethics, morality, psychology |
Notable ideas | Anthropic principle Eternal justice Fourfold root of the principle of sufficient reason Hedgehog's dilemma Philosophical pessimism Principium individuationis Will as thing in itself Criticism of religion Criticism of German idealism Schopenhauerian aesthetics Wooden iron |
Influences
| |
Influenced
| |
| ایمضاسی | |
 | |
آدی تاریخده 100 ان چوخ اؤیره‌نیلمیش شخصیت‌لر لیستینه داخیل ائدیلیب.
یاشاییشی
آرتور شوپنهاور 1788-جی ایل 22 فوریه‌سینده لهستانین گدانسک شهرینده آنادان اولموشدور. بانکچی اولان آتاسی او اوشاقکن وفات ائتمیشدیر. شوپنهاور آناسی ایله بیرلیکده وایمار شهرینه کؤچموش، تحصیلینی بو شهرده تاماملامیشدیر.
اوزون ایللر برلین بیلیم‌یوردوندا موعلیم وظیفه‌سینده چالیشمیش، 1831-جی ایلده فرانکفورتا گئده‌رک جیدی علمی فعالیتله مشغول اولموشدور.
چوخ چالیشقان و انرژیلی بیر اینسان اولان شوپنهاور، پئسسیمیست فیلوسوف‌لارداندیر. بوتون فلسفه‌سینی دیزاین و ایراده اوزرینده قورموشدور. اونون باخیش‌لارینا گؤره دونیا آنجاق ذکا ایله درک ائدیله بیلر.
داها چوخ 1844-جو ایلده یاییملادیغی "Die Welt als Wille und Vorstelung" (دونیا ایراده و تصوّور کیمی) اثری ایله تانینیب. " Eristik dialektika" اثری ایسه داها اؤنجه‌لر 1831-جی ایلده یاییملانیب.شوپنهاور بو اثرینده موباحیثه و موذاکیره واختی ایستیفاده اولونان بوش سؤزلرین،یئرسیز آرقومنت‌لرین ایچ اوزونو اونلاری مودافیعه ائدن طرزده آچیب سارکاستیک بیر شکیلده اوخوجویا تقدیم ائدیر.اثر اوریژینال دیلده "kunstgriffe" اولاراق گؤستریلن حیله‌لردن عیبارتدیر. "Eristik dialektika" موباحیثه‌ده حاقلی چیخماق صنعتی‌دیر،حقیقتی تاپماق صنعتی دئییل.
فلسفه‌سی
شوپنهاور افلاطون و ایمانوئل کانت‌ین تاثیری آلتیندا ایدئالیزم نظریّه‌سینی اؤزونه‌مخصوص شکیلده درک ائتدیگی اؤلچوده تمثیل ائتدیگی حالدا، بو عومومی باخیشی سوبیئکتیو ایدئالیزمین حودودلاریندان کنارا چیخارا بیلمه‌ییب، هگل فلسفه‌سینی ده ردّ ائدیب. هگل شللینق و فیشته و سونرالار اونو ایدئیالارینا گؤره تعریفله‌ین شلایرماخره قارشی تاثیرلی پولمیکالار یازماقدان چکینمه‌دی.
اونون فلسفه‌سی نین پرینسیپیال کونسپسیونو ایراده آنلاییشی‌دیر. دونیانین ماهیتی و گئرچکلیگی ایراده اولدوغو حالدا، حادیثه‌لر دونیاسی دیزایندان باشقا بیر شئی دئییل. شوپنهاورین دوشونجه‌سینده کی پسیمیست و بدبین‌لیگین ماهیتجه قایناغی اولان فلسفه‌سینده ایراده ضرورت کیمی اؤزونو گؤستریر. اینسان اوندان تام قورتولا بیلمه‌سه ده، ایراده‌نین امرینه تابع اولماقلا درد و غمدن قیسماً قورتولا بیلر. بو مقامدا شوپنهاورین فیکیرلری نین موعین درجه ده فاتالیزمین(تقدیرچی‌لیگین) اوستونلوک تشکیل ائتدیگی شرق فلسفه‌لرینه یاخینلاشدیغینی سؤیله‌مک اولار.
شوپنهاوره گؤره؛ بیر-بیرینی ان چوخ واله ائدن‌لر، بیر-بیرینی ان چوخ تاماملایانلاردیر.
شوپنهاور ایدیعا ائدیردی کی، گؤرونن دونیانین آرخاسیندا دوران اساس رئال‌لیق ایراده‌دیر. شوپنهاورین فیکرینجه، بو ایراده عاغیل‌سیز، شوعورسوز ماهیته مالیک ایدی و فنومن‌لر عالمینده اؤزونو گؤستریردی. او، بوتون گؤرونوش‌لرین منبعیی ایدی. اینسان بدنی ده اونون یارادیلیشی ایدی. عاغلین ایداره‌سی آلتیندا اولمایان بو ایراده اینسان‌لاری بارماق‌لاری اوزرینده حرکته گتیرمیش، کئچیجی ممنونلوق‌لار و یا چاتا بیلمه‌ین آرزولارلا اونلاری هئچ واخت چیخا بیلمه‌یه‌جکلری بیر سیخینتی و آغری دؤوره‌سینه سوروکله میشدیر. بونا گؤره؛ بو معناسیز، بوش، آغریلی و پیس حیاتدان قاچماغین بیرجه یولو وار ایدی: ایراده‌میزی اؤلدورمک! بو، اونو هیندویزم، بودّیزم کیمی دونیا حیاتیندان ایمتیناع ائدیب راهیب کیمی یاشاماغی، باشقالارینا کؤمک ائتمگی، خوشبخت‌لیگیمیزی مومکون قدر آرتیرماغی دئییل، عذاب‌لاریمیزی آزالتماغی تکلیف ائدن بیر حیات طرزی تکلیف ائتمگه وادار ائتدی. مومکون قدر. اونون فلسفه‌سی فلسفه تاریخینده عاغیلین (راسیونالیزمین) اساسلاندیغی و پسیخولوژی، پسیکوآنالیز، موسیقی، ادبیات کیمی اینتللکتوال و بدیعی ساحه‌لره بؤیوک تاثیر گؤستردیگی یئنی پرسپکتیو دئمک ایدی.
او، ایراده آنلاییشی ایله اینستینکتیو بیر روایت ایفاده ائتمیشدیر. ایراده آنلاییشی فیزیکی و ایجتیماعی قورولوشوموزو فورمالاشدیران بیر وضعیت کیمی گؤرونسه ده، طبیعتدن و ماهیتیمیزدن گلن بیر انرژی‌دیر. بو انرژی حیاتی، سوسیال و عدالت‌سیزلیگی دؤوری اولاراق ساخلایان قووّه‌دیر. اینسان بو انرژیدن قاچا بیلمیر، داخیلی‌دیر و یاشایارکن طبیعتین بیر پارچاسی اولان اینسان اؤز جینسی و حیاتی انرژیسی ایله اصلینده ایراده‌یه بیر سیرا یئنی معنالارلا خیدمت ائدیر. ایراده؛ بو، حیات وئرن انرژی‌دیر.
ایراده‌ده اینسانین نظارت‌سیز حرکتی؛ سیویلیزاسیالار عذاب و شر دوغوردو. چونکی ایراده همیشه حیاتی ایسته‌ییر، طلب ائدیر. ایراده‌نین ایداره‌سی آلتیندا اولان حیاتدا فرد پروبلماتیکده شفقت و آغری حیسسینی ایراده‌نین قارشیسینا قویاراق چؤله چیخیب اؤزونو بیر فرد کیمی درک ائده بیلیر.
دونیانین نیظامینی تأمین ائدن بو ایدئیالارین و طبیعت حادیثه‌لری نین انرژی‌سیندن چیخماق آغریلی‌دیر. گوجلو آسکت حیات قووّه‌سی و موقاویمتی ایله اینسان رئال‌لیق قارشیسیندا یاشایا بیلر.
شوپنهاوری بیر-بیریندن آییران ایکی اینتللکتوال ایرث وار ایدی؛ باشا دوشمک و باشا دوشمک. آنلاییش (عاغیل) کونسپتوال دوشونمه قابیلیتینی، یعنی نؤقطه‌یی-نظری مفهوما گتیردیگی حالدا، آنلاییش بوتون کونسپتوال یاناشمالار آراسیندا موقاییسه باخیمیندان درک اولونماق باخیمیندان اورتایا چیخدی. آنلاییش اونا قارشی دوران نامعلوم قیمت‌لندیرمه‌لرین گؤرونمه‌سی‌دیر. یعنی تئز و یا گوجو ایله تانینماغا چالیشان، سسی کیمین قالدیغی، نیزه‌نی هانسی بوجاقدا هدفینه آتدیغی آدام هدفینه چاتمالی‌دیر. آنلاماق بوتون حئیوانلار اوچون اورتاق خوصوصیت اولسا دا، آنلاماق اینسانین ایفاده‌سی اولان بیر خوصوصیتدیر. کانت و اونو موشاییعت ائدن ایدئالیست‌لرین آنلاما و آنلاما اوزرینده اینکیشاف ائتدیردیکلری تئورئم‌لرین موباحیثه‌لی اؤلچوسونده هر شئیه باخمایاراق، بو اوریانتاسیون شوپنهاوره عاییددیر.
شوپنهاور جورج برکلی‌نین دوشونجه‌لرینه اساسلاناراق اینسانین رئال‌لیغا چئویردیگی خاریجی دونیاسی‌نین یالنیز بیر دیزاین اولاجاغینی و اونون آستاناسیندا باش وئرن هر شئیین، ان بؤیوگوندن کیچیگینه قدر موطلق باش وئره‌جگینی و بوتون دیگرلری نین آنجاق سوبیئکتیو (ایراده حرکت‌لری ایله، یعنی آرزولارلا باش وئره‌جگینی، اومید، قورخو و نه‌یه یؤنلمیش اولورسا اولسون، باجاریقلی اولاجاغینی و بونون عذاب‌سیز هئچ واخت باش وئره‌بیلمه‌یه‌جگینی مودافیعه ائدیر. و بو مأیوس‌لوقدور. شوپنهاورین آنلاییشینا گؤره، اوبیئکتیو دونیا بیر سوبیئکت کیمی بیزه همیشه دیزاین رژیمینده گؤرونه‌جک. یعنی اشیالارین، اشیالارین وارلیغی؛ سوبیئکت و ماتریادان فانتری‌یه ائدیلن موناسیبتین یالنیز مؤوجود طرفی‌دیر. بونا باخمایاراق، شوپنهاورین دیزاین آنلاییشینی ترک ائتدیگی و آنلاییشین سرحدلریندن محروم ائتمه‌دن بشریته چاتدیغی آنلاشیلان بیر رئال‌لیق وار. دونیا اونون یاناشماسیندان توکنمیر. بو نؤقطه‌ده، اونون مودافیعه ائتدیگی کیمی، دونیانین ساده‌جه بیر لاییحه اولاراق دایاندیغینا اومید ائتمک یئنه تامامیله سوبیئکتیو بیر یاناشمادیر. پرینسیپجه، شوپنهاورین تئرمینولوژی‌سینده مومکون اولان تخیّول گوجو سوبیئکتیو و اوبیئکتیو آراسیندا سپه‌لنمیشدیر.
اتک‌یازی‌لار
This article uses material from the Wikipedia تۆرکجه article آرتور شوپنهاور, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). عکسی بللیلشدیریلمزسه، ایچینده‌کیلر CC BY-SA 4.0 لیسانسی آلتیندادیلار. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki تۆرکجه (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.